Kalendarium historii Wrocławia (1945–1988)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Kalendarium historii Wrocławia – uporządkowane chronologicznie wydarzenia we Wrocławiu od zakończenia II wojny światowej do końca roku 1988.

Lata 1945-1948[edytuj | edytuj kod]

Rok 1945[edytuj | edytuj kod]

Ostrów Tumski zniszczony wskutek działań wojennych
Szaberplac przy pl. Grunwaldzkim
Czyn społeczny w r. 1947 z udziałem prezydenta B. Kupczyńskiego
  • 14 marca Bolesław Drobner został mianowany prezydentem Wrocławia[1].
  • 10 maja odbyło się pierwsze zebranie Zarządu miasta[2].
  • 12 maja uruchomiono pierwszy prowizoryczny wodociąg[3].
  • 10 czerwca ukazał się pierwszy numer tygodnika „Nasz Wrocław”[4].
  • 16 czerwca
  • 26 czerwca ukazał się pierwszy numer tygodnika „Naprzód Dolnośląski” sygnowanego jako organ WKR Polskiej Partii Socjalistycznej Dolnego Śląska[4].
  • 29 czerwca odbyła się pierwsza polska uroczystość w Teatrze Miejskim, Akademia Morska. Koncert Miejskiej Orkiestry Symfonicznej pod batutą Stanisława Syryłły[7]
  • 19 lipca otwarto regularne połączenie kolejowe z Warszawą[8].
  • 27 lipca wydano zarządzenie dotyczące zmian nazw ulic. Przemianowano wówczas m.in. Adolf Hitlerstraße na Adama Mickiewicza, Bismarckstraße na ul. Bolesława Chrobrego, Matthiasstraße na Generalissimusa Józefa Stalina[9].
  • 2 sierpnia na konferencji poczdamskiej zapadła decyzja o przyznaniu Wrocławia Polsce. Rozpoczęło się przejmowanie miasta przez administrację polską[10].
  • 13 sierpnia ukazał się pierwszy numer „Trybuny Dolnoślą­skiej”, tygodnika Polskiej Partii Robotniczej[4].
  • 22 sierpnia na ulice Wrocławia wyruszył pierwszy tramwaj – z ul. Spółdzielczej na plac Grunwaldzki[11].
  • 1 września w szkołach ul. Nowowiejskiej (dawna Szkoła Ludowa im. Johanna Pestalozziego obecnie SP 1), przy ul. J. Ka­sprowicza na Karłowicach oraz przy ul. Rafała Krajeńskie­go 1 na Sępolnie (obecnie SP 45) oraz w liceum ogólnokształcącym przy ul. Poniatowskiego (obecne I Liceum Ogólnokształcące) rozpoczęto rok szkolny[12].
  • 8 września przedstawieniem „Halki” Stanisława Moniuszki rozpoczęła działalność Opera Wrocławska[12].
  • 12 października na terenie miasta wprowadzono godzinę policyjną[13].
  • 17 października wyszedł pierwszy wrocławski numer dziennika „Pionier”. późniejszego „Słowa Polskiego”. Poprzednie 44 numery były redagowane i drukowane w Legnicy[4].
  • 1 listopada otwarty został Miejski Teatr Dramatyczny[12].
  • 15 listopada otworzono Uniwersytet Wrocławski[14]. Na inaugurację pierwszy wykład w powojennej historii Wrocławia wygłosił prof. Kazimierz Idaszewski[15].
  • pod koniec roku we Wrocławiu mieszkało około 35 tys. Polaków, przybyłych głównie ze Lwowa, Krakowa, Warszawy i Wielkopolski[8].

Rok 1946[edytuj | edytuj kod]

Otwarcie Wystawy Ziem Odzyskanych, punktu kulminacyjnego wstępnego zagospodarowywania ziem zachodnich; od lewej Stanisław Szwalbe, Bolesław Bierut, Konstanty Rokossowski i Hilary Minc
Kongres Intelektualistów we Wrocławiu
  • otworzono hutę, należącą przed wojną do spółki Schaefer-Schael, zniszczoną w 73%. W roku 1947 zatrudniała 500 pracowników i wytwarzała 7200 ton metali kolorowych rocznie[16].
  • w styczniu utworzono Wrocławską Dyrekcję Odbudowy, aby skoordynować i przyśpieszyć działania w budownictwie[11].
  • w lutym liczba mieszkańców Wrocławia wynosiła 171 tys.[17].
  • 18 marca przy Oficerskiej Szkole Saperów założono klub sportowy Pionier – poprzednik Śląska Wrocław[18].
  • 4 maja odbyło się pierwsze posiedzenie Miejskiej Rady Narodowej[19].
  • w czerwcu zapadła decyzja o likwidacji targowiska, tzw. szaberplacu na pl. Grunwaldzkim[20].
  • 13 lipca zgodnie z uchwałą ZM przemianowano 150 wrocławskich ulic[9].
  • 21 lipca sprowadzono ze Lwowa do Wrocławia część zbiorów Ossolineum i płótna Panoramy Racławickiej[10].
  • w sierpniu Antoni Zięba założył III Liceum Ogólnokształcące, jako drugą szkołę średnią w mieście[21].
  • 29 września – została otwarta rozgłośnia Lokalna Polskiego Radia – Radio Wrocław. Stacja nadawała na falach średnich z mocą 0,5 kW[22].
  • 1 listopada gazeta codzienna „Pionier” na życzenie czytelników zmieniła tytuł na „Słowo Polskie[23][4].

Rok 1947[edytuj | edytuj kod]

  • zakończono zasadniczą fazę wysiedlania Niemców – do roku 1946 przesiedlono 160 tys. niemieckich mieszkańców Wrocławia[8], a w roku 1947 – 63 tysiące[24].
  • Państwowa Fabryka Maszyn Carl Waiden przyjęła nazwę „Fabryka Urządzeń Mechanicznych” (FUM); tego samego roku uruchomiono produkcję pił ramowych do metali, wiertarek kolumnowych i strugarek poprzecznych[25].
  • z połączenia dwóch klubów sportowych „Pionier” i „Podchorążak” powstał Wojskowy Klub Sportowy Śląsk Wrocław[18].
  • 24 czerwca przyznano Gminie Wrocław kredyt 119 mln zł na prace remontowo-porządkowe w celu przygotowania miasta do Wystaw Ziem Odzyskanych[26].
  • 6 listopada zorganizowano ogólnowrocławski pokazowy czyn społeczny z udziałem prezydenta Bronisława Kupczyńskiego[26].
  • 1 grudnia zapadła decyzja rady miejskiej o utworzeniu targowiska na placu Nankiera[20].
  • w grudniu odbył się zjazd Polskiej Partii Socjalistycznej, na którym krytykowano ideę połączenia się z PPR[27].

Rok 1948[edytuj | edytuj kod]

  • 20 lipca odbył się we Wrocławiu demonstracyjny Kongres Jedności Młodzieży Polskiej, w którym wzięli udział przedstawiciele wszystkich organizacji młodzieżowych w Polsce[27].
  • 25 lipca została otwarta Wystawa Ziem Odzyskanych, która trwała do października. Odwiedziło ją 1,5 miliona ludzi[28].
  • w dniach 25-28 lipca w auli Politechniki Wrocławskiej odbył się Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju, w którym udział wzięło 400 osób z całego świata, związanych z nauką i sztuką[29].
  • podczas Kongresu Intelektualistów przebywający w hotelu Monopol Pablo Picasso stworzył symbol gołąbka pokoju, używanego następnie przez organizacje pokojowe[30].
  • 19 września miał miejsce ogólnopolski zjazd historyków, w którym minister oświaty Stanisław Skrzeszewski w swym programowym przemówieniu nakreślił konieczność rewizji dziejów zgodnie z duchem marksizmu[27].
  • 12 października odbyło się we Wrocławiu rozszerzone plenum Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego podczas którego zadecydowano o czystkach w zawodzie nauczycielskim[27].
  • 8 grudnia uruchomiono wrocławskie pogotowie ratunkowe, zlokalizowane przy Szpitalu Polskiego Czerwonego Krzyża przy ul. Poniatowskiego 2. W czerwcu 1949 roku przeniesiono je do nowej siedziby przy ul. Mikołaja Reja 13[31].
  • 16 grudnia ukazał się pierwszy numer drugiego wrocławskiego dziennika, Gazety Robotniczej, będącej organem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[32]. Powstał z połączenia „Wrocławskiego Kuriera Ilustrowanego” (do 1947 „Naprzodu Dolnośląskiego”) i „Trybuny Dolnośląskiej”[4].
  • z końcem roku Wrocław przekroczył liczbę 300 tys. mieszkańców[8].

Lata 1949-1980[edytuj | edytuj kod]

Od 1949 do 1960[edytuj | edytuj kod]

Katedra wrocławska – widok obecny
  • 1949 – 2 kwietnia otwarto Teatr Żydowski[33].
    • 11 września odbyły się na Psim Polu Ogólnopolskie Uroczystości Dożynkowe[34].
  • 1950 – Wrocław liczył 315 tys. mieszkańców; blisko połowa z nich urodziła się na wsi[24].
  • 1951 – do Wrocławia przyłączono nowe miejscowości: Bieńkowice, Brochów, Jagodno, Klecinę, Lamowice Stare, Miłostów, Muchobór Wielki, Oporów, Ołtaszyn, Wojnów, Wojszyce, Zakrzów, Zgorzelisko[35].
    • WKS Śląsk Wrocław zmienił nazwę na OWKS i został dopuszczony do poszerzonej drugiej ligi[36].
    • 29 lipca konsekrowano wrocławską katedrę, odbudowaną ze zniszczeń wojennych[10].
    • Podzielono Uniwersytet Wrocławski na niezależne uczelnie[37].
  • 1952 – W wyniku reformy administracyjnej miasta w miejsce dotychczasowych komisariatów obwodowych Wrocław został podzielony na 5 dzielnic: Krzyki, Psie Pole, Fabryczna, Stare Miasto i Śródmieście[38][35].
  • 1953 – Wrocław uzyskał I miejsce w kraju pod względem średniej szybkości tramwajów, która wynosiła 14,5 km/h[39].
  • 1954 – Rozpoczęła się budowa Kościuszkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej położonej w okolicach ulic Świdnickiej i Tadeusza Kościuszki. Budowę zakończono w 1956 roku[40].
    • Żużlowcy Sparty Wrocław zdobyli po raz pierwszy w historii klubu wicemistrzostwo Polski; w następnym sezonie obronili tytuł[41].
    • Zakończono akcję wysiedlania ludności niemieckiej z Wrocławia[24].
  • 1956 – w mieście odbywały się demonstracje i wiece, na których wzywano do demokratyzacji życia w kraju[11].
    • Bolesław Kominek został biskupem administratorem archidiecezji wrocławskiej[42].
    • Zmieniono nazwę OWKS Wrocław na CWKS. Rok później klub wrócił do nazwy „Śląsk”[36].
    • Zainaugurowała swoją działalność audycja Radia Wrocław Studio 202. Nazwa pochodzi od numeru studia, gdzie po raz pierwszy zebrała się grupa inicjatywna: Izabela Sobkowicz, Włodzimierz Rosiński, Andrzej Waligórski, Hanna Jarosz i Stanisław Bockenheim[43].
    • 15 lipca na wrocławskim rynku postawiono przywieziony ze Lwowa pomnik Aleksandra Fredry[11].
    • W lipcu rozpoczął działalność Komitet Odbudowy Panoramy Racławickiej[11].
    • We wrześniu rozpoczęło działalność Towarzystwo Miłośników Wrocławia[11].
    • 4 października na pl. Grunwaldzkim doszło do 600-osobowej demonstracji studenckiej pod hasłem „My chcemy światła”, której pretekstem było wyłączenie światła w domach studenckich. Demonstracja udała się pod Urząd Wojewódzki, a następnie na rynek[44].
    • 26 listopada znaleziono zwłoki Chaima J, ofiary śmiertelnego postrzału. Była to pierwsza wrocławska ofiara seryjnego mordercy Władysława Baczyńskiego[45].
  • 1957 – przy ul. Pereca otwarto VII Liceum Ogólnokształcące, w 1984 roku przeniesiono je na ul. Kruczą[46].
    • W styczniu i w kwietniu seryjny morderca Władysław Baczyński dokonał kolejnych zbrodni we Wrocławiu. Jego ofiarami byli Józef S. i Józef W. Józef S. został zastrzelony w obecności swego 5-letniego syna[45].
    • W sierpniu zespół, CWKS Wrocław wrócił do nazwy WKS „Śląsk” Wrocław[36].
  • 1958 – Rozpoczęto prace budowlane poza ścisłym centrum miasta, dając początek kilku osiedlom, m.in. „Południe”[47].
  • 1959 – 13 września na lotnisku na Gądowie otwarto Wrocławski Salon Lotniczy, którego otwarcie przyciągnęło 200 tys. widzów[48].
  • 1960 – Liczba ludności Wrocławia wynosiła 432 tys.[49]

Od 1961 do 1970[edytuj | edytuj kod]

Ubiór ochronny służby zdrowia w okresie epidemii ospy we Wrocławiu
Dworzec Wrocławskiej Kolei Dojazdowej na pl. Staszica
Wrocławski trzonolinowiec
  • 1961 – W zakładach Elwro przystąpiono po raz pierwszy w Polsce do przygotowania seryjnej produkcji maszyny cyfrowej UMC-1[25].
  • 1962 – Zakłady Elwro rozpoczęły produkcję komputera Odra 1002, dając początek serii komputerów tranzystorowych[25].
  • 1963 – 1 lipca zdiagnozowano pierwszy przypadek ospy prawdziwej. W wyniku epidemii zachorowało 99 osób a zmarło 7[53].
    • 8 lipca z powodu ospy zmarła pierwsza ofiara ospy, Leokadia Kowalow, pielęgniarka szpitala przy ul. Rydygiera[54].
    • 17 lipca w Słowie Polskim po raz pierwszy poinformowano mieszkańców Wrocławia o przypadkach ospy prawdziwej w mieście[54].
    • 22 lipca, mimo epidemii w mieście władze nie odwołały obchodów rocznicy Manifestu Lipcowego i Święta kwiatów[55].
    • 26 lipca liczba zachorowań na ospę prawdziwą w mieście wyniosła 31, w tym cztery ofiary śmiertelne[54].
    • 5 sierpnia zmarła ostatnia ofiara epidemii ospy we Wrocławiu, lekarz Stanisław Zawada[56].
    • 10 sierpnia w mieście zanotowano ostatni przypadek zachorowania na ospę prawdziwą[57].
    • 19 września Wrocław uznano za miasto wolne od epidemii ospy prawdziwej[58].
    • Wrocław był gospodarzem Mistrzostw Europy w koszykówce mężczyzn[59].
  • 1964 – 27 czerwca po meczu z GKS Katowice na Stadionie Olimpijskim, zakończonym remisem 1:1, drużyna Śląska Wrocław po raz pierwszy awansowała do I ligi piłki nożnej[60].
  • 1965Jerzy Grotowski przeniósł z Opola do Wrocławia teatr „Laboratorium 13 rzędów”[61].
  • 1966 – Nastąpiła inauguracja Muzyki Oratoryjno-Kantatowej „Wratislavia Cantans[14].
  • 1967 – Oddano do użytku trzonolinowiec – eksperymentalny budynek modernistyczny, podwieszony na linach[63].
  • 1968 – Oddano do użytku budynek filharmonii wrocławskiej przy ul. Świerczewskiego[71].
    • 12 marca miał miejsce pierwszy wiec studencki, który po dwóch dniach przekształcił się w dwudniowy strajk okupacyjny, dzięki wstawiennictwu Alfreda Jahna u władz uznany został za legalny[72].
    • 14 marca miał miejsce wiec na pl. Grunwaldzkim, w którym wzięli udział studenci z uniwersytetu i politechniki. Wiec miał charakter spontaniczny a wzięło w nim udział ok. 500 osób. Manifestujący przeszli pod dworzec główny, gdzie doszło do starć z milicją[73].
    • 1 maja podczas pochodu z okazji Święta Pracy studenci politechniki nieśli hasła protestacyjne, np. „Aresztowani to jedni z nas” i wznosili okrzyki skierowane przeciw władzy[74].
    • W kwietniu nastąpiła fala aresztowań na wrocławskich uczelniach, związana z wydarzeniami marcowymi[75]
  • 1969 – Na ulice Wrocławia wyjechały dwa pierwsze tramwaje typu Konstal 102N, osiągające prędkość do 60 km/h[39].
  • 1970 – Śląsk Wrocław został po raz drugi mistrzem Polski w koszykówce pod wodzą trenera Ryszarda Stasika[76].
    • Do miasta przyłączono osiedle Pawłowice[77].
    • Na ulice miasta wyjechał odrestaurowany tramwaj „Jaś”. wyprodukowany w roku 1905. Po dwóch latach dołączono do niego drugi wagon, który nazwano „Małgosia”. Nazwa nawiązuje do kamieniczek w rynku[78][79].
    • 27 kwietnia oddano do użytku hotel Orbisu „Panorama” przy placu Dzierżyńskiego na 220 miejsc, drugi po Monopolu luksusowy hotel w mieście[80].
    • Liczba ludności Wrocławia wynosiła 526 tys.[81]

Od 1971 do 1980[edytuj | edytuj kod]

Trasa W-Z na wysokości pl. Dominikańskiego
Ulica Drukarska, zespół osiedli Anna – Barbara – Celina – Dorota
Hotel Wrocław
  • 1971 – 22 kwietnia miała miejsce premiera filmu Złote koło, w całości zrealizowanego w plenerach Wrocławia[82].
  • 1972 Mocą bulli papieskiej papieża Pawła VI unormowano status terytorialny archidiecezji wrocławskiej[23].
  • 1973 – Do miasta przyłączono Strachowice, Osiniec, Jarnołtowo, Żar, Mokrą, Marszowice, Jerzmanowo, Rędzin, Świniary, Widawę, Polanowice, Pracze Widawskie, Lipę Piotrowską i Kłokoczyce[38][35].
    • Przywrócono stanowisko prezydenta Wrocławia[83].
    • Satyryczna audycja Radia Wrocław Studio 202 zadebiutowała na antenie ogólnopolskiej, gdzie była nadawana aż do stanu wojennego[84].
    • 18 grudnia prezydent Czuliński poinformował o planie przebudowy centrum miasta i wybudowaniu trasy wschód – zachód. Wyburzeniu miało ulec część zabytkowego centrum, położonego na południe od rynku[85].
  • 1974 – Zreorganizowano doraźną pomoc medyczną w mieście. Po połączeniu Miejskiej i Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego powstał Dolnośląski Zespół Stacji Pogotowia Ratunkowego z siedzibą przy ul. Traugutta 112[31].
    • Rozpoczęła się budowa nowego dworca autobusowego na południe od dworca głównego, w miejscu parku zwanego nieoficjalnie Małpim Gajem[86] .
    • Otwarto ozonownię wody przy ul. Ślężnej[87].
    • Obraz Matki Boskiej Pocieszenia został przewieziony do Wrocławia, intronizowany w 1977 roku. Znajduje się w kościele św. Klemensa Dworzaka[88].
    • Zakończono budowę zespołu osiedli Południe, zwanych Anna, Barbara, Celina i Dorota, usytuowanych po obu stronach ul. Powstańców Śląskich. Zamieszkało w nich ok. 30 tys. wrocławian[89].
    • 10 marca zmarł arcybiskup wrocławski, kardynał Bolesław Kominek[90].
    • 2 czerwca przy ul. Wyścigowej oddano do użytku hotel Novotel[91].
    • 22 lipca otwarto zachodni, półtorakilometrowy odcinek trasy W-Z, łączący wschód miasta z zachodem[92].
    • We wrześniu zostało otwarte XIV Liceum Ogólnokształcące im. Polonii Belgijskiej przy ul. Szczytnickiej, które w krótkim czasie osiągnęło pozycję jednej z najlepszych szkół średnich w Polsce[93]. W roku 2002 zostało przeniesione do budynku dawnego Technikum Żeglugi Śródlądowej na ul. Brücknera[94].
    • 1 grudnia we wrocławskich tramwajach zlikwidowano obsługę konduktorską w liniach 7, 11, 23. W następnym roku komunikacja miejska przeszła w całości na system samoobsługowy[95].
  • 1975 – Zmieniły się kompetencje Miejskiej Rady Narodowej, powołano wspólną radę narodową dla województwa wrocławskiego i miasta Wrocławia, a funkcję przewodniczącego oddano pierwszemu sekretarzowi PZPR[96].
    • Decyzją Mariana Czulińskiego wysadzono w powietrze w roku 1975 średniowieczne Młyny Świętej Klary, znajdujące się pomiędzy Wyspą Słodową a Wyspą Bielarską. Za tę decyzję Czuliński został odwołany ze stanowiska[97].
    • Otworzono pieszy szlak wokół Wrocławia (znaki żółte). W roku 1986 otrzymał on imię Bronisława Turonia[98].
    • Pierwszy pożar garnizonowego kościoła pw. św. Elżbiety umiejscowionego tuż przy wrocławskim rynku, następny miał miejsce rok później. Odbudowę – powoli ciągnącą się przez lata 80. – częściowo zakończono dopiero w roku 1997[99].
    • 30 kwietnia na ul. Świdnickiej otwarto podziemne przejście pod ul. Kazimierza Wielkiego zwane Przejściem świdnickim. Przebudowano je w roku 2015[100].
    • 28 maja, wskutek reformy administracyjnej, Wrocław wraz z Poznaniem utraciły status miasta wydzielonego[101].
    • 22 lipca na placu Wolności równolegle ze Świętem Kwiatów odbyła się publiczna impreza „Pafawag miastu”. Fabryka zatrudniała wtedy 7800 osób[102].
    • 8 grudnia z Wrocławia wyruszył specjalnie przygotowany pociąg „Odra 2”, który zawiózł do Warszawy wrocławskich uczestników VII Zjazdu PZPR. Pociąg następnie obsługiwał trasę Wrocław – Warszawa[102].
  • 1976
  • 1977Śląsk Wrocław zdobył mistrzostwo Polski w piłce nożnej, koszykówce i piłce ręcznej[106].
    • Otwarto nowoczesne centrum diagnostyki medycznej Dolmed[107].
  • 1978 – W maju rozpoczęto eliminowanie tramwajów z wrocławskiego rynku[39].
  • 1979 – Wyjątkowo sroga zima na kilka dni sparaliżowała miasto, a temperatury spadły poniżej 20 stopni. Stanowisko wojewody stracił Zbigniew Nadratowski, którego obciążono odpowiedzialnością za wyłączenie z eksploatacji wrocławskiej elektrociepłowni, na co spowodowało brak dopływu prądu do wrocławskich szpitali, w tym położniczych[109].
    • Śląsk Wrocław został po raz czwarty mistrzem Polski w koszykówce pod wodzą trenera Mieczysława Łopatki[110].
  • 1980 – Śląsk Wrocław został po raz piąty mistrzem Polski w koszykówce pod wodzą trenera Mieczysława Łopatki[111].
    • Oddano do użytku Hotel Wrocław przy ul. Powstańców Śląskich, zaprojektowany i wybudowany przez przedsiębiorstwo fińskie, z 300 pokojami, basenem i sauną[112].
    • 26 sierpnia wrocławskie zakłady przyłączyły się do strajków[10]. W zajezdni autobusowej przy ul. Grabiszyńskiej powstała wrocławska „Solidarność”[10].
    • 21 października rozpoczął się strajk głodowy kolejarzy, domagających się podwyżek uposażenia. Strajk trwał 144 godziny[113].
    • Liczba ludności Wrocławia wynosiła 618 tys.[81]

Lata 1981-1988[edytuj | edytuj kod]

Poltegor w perspektywie ul. Powstańców Śląskich
Wizyta papieska na Partynicach w 1983
Rotunda Panoramy Racławickiej
Plakat „Pomarańczowej Alternatywy” zapowiadający happening ku czci „Dnia Wojska” z 12.10.1987 przedstawiający uzbrojone krasnoludki.
  • 1981 – Oddano do użytku Poltegor Centre przy ul. Powstańców Śląskich, najwyższy wieżowiec w mieście, o wysokości 90 m., liczący 25 kondygnacji[114].
    • Od września do października zanotowano serie zamieszek w mieście, m.in. w okolicy Powszechnego Domu Towarowego wywrócono radiowóz[115].
    • Śląsk Wrocław został po raz szósty mistrzem Polski w koszykówce pod wodzą trenera Mieczysława Łopatki[116].
    • Na początku grudnia działacze Solidarności, m.in. Józef Pinior, podjęli z konta Solidarności 80 mln zł[117].
    • 14 grudnia, dzień po wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczęły się strajki okupacyjne. Spacyfikowano kilka zakładów pracy, m.in. FAT, Polar i Fadromę[118], które ogłosiły strajk generalny[119][117].
    • 14 grudnia podczas akcji pacyfikacyjnej na Politechnice Wrocławskiej zmarł Tadeusz Kostecki, uznawany za pierwszą ofiarę stanu wojennego[117].
    • 14 grudnia w miejsce „Słowa Polskiego”. „Gazety Robotniczej” i „Wieczoru Wrocławia” ukazał się „Monitor Dolnośląski:, o nakładzie 300 tys. egzemplarzy. Redaktorem naczelnym został Julian Bartosz[120].
    • Od 18 grudnia na ulicach miasta wojsko prowadziło akcję propagandową: rozdawano ulotki wzywające do zachowania spokoju, przekazywano komunikaty przy pomocy 63 ruchomych rozgłośni. Akcja trwała przez kilkanaście dni[121].
    • 31 grudnia ukazał się ostatni numer „Monitora Dolnośląskiego”; od nowego roku powrócono do wydawania oddzielnych dzienników. Wydano w sumie 13 numerów[120].
  • 1982 – 2 stycznia przywrócono wydawanie trzech wrocławskich gazet. W „Wieczorze Wrocławia” zwolniono 30% redakcji, w „Słowie Polskim” zwolniono 3 osoby, a w „Gazecie Robotniczej” 7 dziennikarzy[121].
    • W styczniu w 8 zakładach pracy odbyły się kilkugodzinne strajki związane z podwyżkami cen[117].
    • 9 maja WKS Śląsk Wrocław przegrał na własnym stadionie z Wisłą Kraków 0:1 w obecności ok. 30 tys. widzów. Mecz miał zadecydować o mistrzostwie Polski. Przebieg spotkania oceniono jako najbardziej podejrzany w polskiej piłce nożnej. Mistrzem został Widzew Łódź[122].
    • 13 czerwca, pół roku od wprowadzenia stanu wojennego, doszło do pierwszej dużej demonstracji, głównie w okolicach ul. Grabiszyńskiej, trwające do późnych godzin nocnych. Zatrzymano 150 osób[123].
    • 30 sierpnia w nocy na transformatorze w dzielnicy Sępolno oraz na bloku na Biskupinie zostały namalowane pierwsze krasnale, a ich autorem był Waldemar „Major” Fydrych[124].
    • 31 sierpnia 1982 odbyła się największa (ok. 50 tys. uczestników) i najbardziej burzliwa manifestacja w kraju od czasu wprowadzenia stanu wojennego: atakowano oddziały ZOMO, zmuszając je kilka razy do odwrotu[125]. W demonstracji zginął postrzelony śmiertelnie Kazimierz Michalczyk. Milicja zatrzymała 645 osób[123].
  • 1983 – Otwarto nowy stadion lekkoatletyczny przy ul. Skarbowców, pierwszy w kraju o tartanowej nawierzchni, budowany z myślą o lekkoatletycznych mistrzostwach świata[126].
  • 1984 – W czerwcu przywrócono funkcję prezydenta miasta Wrocławia, a został nim Stanisław Apoznański[97].
    • Oddano do użytku nowy szpital specjalistyczny przy ul. Kamieńskiego[47].
    • 24 marca otwarto przejście podziemne na placu 1 Maja[129].
  • 1985 – Zakończył działalność teatr „Laboratorium”[130].
  • 1986 – 1 czerwca podczas koncertu zorganizowanego z okazji Dnia Dziecka doszło do gorszącego incydentu z udziałem członka Lady Pank Jana Borysewicza, który obnażył się przed widownią. Koncert przerwano, a artysta został aresztowany[137].
  • 1987 – Zawarto umowę partnerską z Wiesbaden, obejmującą współpracę kulturalną, sportową i szkolną, w tym również wymianę uczniów[97].
    • Ślęza Wrocław po raz pierwszy zdobyła tytuł mistrza Polski w koszykówce kobiet[139].
    • Śląsk Wrocław został po raz siódmy mistrzem Polski w koszykówce pod wodzą trenera Arkadiusza Konieckiego[140].
    • 24 czerwca na stadionie Odry Opole WKS Śląsk pokonał po konkursie rzutów karnych GKS Katowice 4:3 i zdobył po raz drugi puchar Polski w piłce nożnej[141].
    • 6 grudnia odbył się happening Pomarańczowej Alternatywy. Na ulicę wyszło 30 Świętych Mikołajów, których aresztowała milicja[142].
  • 1988 – 1 maja miała miejsce ostatnia nielegalna manifestacja okresu komunizmu – starcie sympatyków i członków NSZZ Solidarność z milicją[143].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Kulak 1997 ↓, s. 272.
  2. Okólska 2005 ↓, s. 9.
  3. Okólska 2005 ↓, s. 13.
  4. a b c d e f Wanda Szajkiewicz, Prasa wrocławska w roku 1945, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego 12/1,”, s. 57-84.
  5. Wojciech Prastowski, Odkrywamy Wrocław: Powojenne kina, tuwroclaw.pl, 16 stycznia 2011 [dostęp 2017-11-21].
  6. Historia – początki, [w:] I KS Ślęza Wrocław [online] [dostęp 2017-11-30].
  7. Mieczysław Markowski, Diariusz faktów kultury śląskiej 1945—1940, „XVII.Przegląd Zachodni, n r 3-4,”, 1950, s. 273.
  8. a b c d Czerwiński 1993 ↓, s. 36.
  9. a b Okólska 2005 ↓, s. 36.
  10. a b c d e Historia Wrocławia – kalendarium, wrocław.pl, 17 września 2013 [dostęp 2017-11-16].
  11. a b c d e f Przemysław Dudek, Koncepcje odbudowy powojennego Wrocławia 1 945- 1956 – między miastem prowincjonalnym a drugą metropolią kraju [dostęp 2017-11-16].
  12. a b c Okólska 2005 ↓, s. 40.
  13. Okólska 2005 ↓, s. 22.
  14. a b Historia Wrocławia, visitwroclaw.eu [dostęp 2017-11-16].
  15. Dziś rocznica pierwszego wykładu w dziejach polskich uczelni powojennego Wrocławia, tuwroclaw.com, 15 listopada 2017 [dostęp 2017-11-24].
  16. Czerwiński 1993 ↓, s. 164.
  17. Kubiczek 1994 ↓, s. 171.
  18. a b Śląsk Wrocław – historia, wroclaw.pl [dostęp 2017-11-30].
  19. Okólska 2005 ↓, s. 16.
  20. a b Okólska 2005 ↓, s. 32.
  21. Trójka obchodzi 70 lat – okrągły jubileusz słynnego ogólniaka, [w:] wroclaw.pl [online], 6 października 2016 [dostęp 2017-11-26].
  22. Polskie Radio Wrocław nadaje od 1946 roku, polskieradio.pl [dostęp 2017-11-24].
  23. a b Kulak 1997 ↓, s. 277.
  24. a b c Kulak 1997 ↓, s. 278.
  25. a b c d Czerwiński 1993 ↓, s. 166.
  26. a b Okólska 2005 ↓, s. 34.
  27. a b c d Instytut Pamięci Narodowej, Polska pod reżimem komunistycznym – sprawozdanie z sytuacji w kraju, Warszawa 2015, ISBN 978-83-7629-991-4.
  28. Wystawa Ziem Odzyskanych – Wrocław 1948, dzieje.pl, 16 czerwca 2009 [dostęp 2017-11-13].
  29. Zygmunt Woźniczka, Wrocławski Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju, „Kwartalnik Historyczny”, 2, 1987, s. 130–155.
  30. Monopol we Wrocławiu, bryla.pl, 10 grudnia 2009 [dostęp 2017-11-30].
  31. a b NFZ, Historia Pogotowia Ratunkowego we Wrocławiu, pogotowie-ratunkowe.pl [dostęp 2017-11-16].
  32. Ligarski 2016 ↓, s. 130.
  33. Powojenny Teatr Żydowski we Wrocławiu. Za wsparcie budowy dawali sardynki i kalesony (www.tvn24.pl). [w:] tvn24 [on-line]. 2014-02-08. [dostęp 2017-11-19].
  34. Beata Maciejewska: Plon niesiemy, plon. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2003-03-06. [dostęp 2017-11-26].
  35. a b c Edward Czapiewski. Wokół podziałów administracyjnych Wrocławia i dyskusji nad reformą rad osiedlowy. „Pamięć i Przyszłość (kwartalnik)”, s. 33–52, 2016. 
  36. a b c 70 lat Śląska – Trudne początki. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. [dostęp 2017-12-02].
  37. Kulak 1997 ↓, s. 289.
  38. a b Uchwała NR XXX/179/91 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 5 października 1991 roku. [w:] Rada Miejska Wrocławia [on-line]. 1991-10-05. [dostęp 2017-11-20].
  39. a b c Mkną po szynach.... [w:] Spacer po Wrocławiu [on-line]. 2013-08-29. [dostęp 2017-11-24].
  40. Kościuszkowska Dzielnica Mieszkaniowa. 2015-05-09. s. Skarby kultury. [dostęp 2018-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)].
  41. Historia Sparty Wrocław. [w:] WTS Sparta Wrocław [on-line]. [dostęp 2017-11-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].
  42. Bolesław Kominek – biografia. [dostęp 2017-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-27)].
  43. a b STUDIO 202. [w:] Radio Wrocław [on-line]. 016-07-11. [dostęp 2017-11-28].
  44. Wydarzenia Października 1956 we Wrocławiu. [dostęp 2017-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].
  45. a b c Cena śmierci. Zemsta na byłym szefie. [w:] Onet.pl [on-line]. 2012-02-08. [dostęp 2017-11-28].
  46. Jubileusz 50-lecia LO nr VII. [dostęp 2017-11-26].
  47. a b Czerwiński 1993 ↓, s. 37.
  48. 1959 – Wrocławski Salon Lotniczy. [w:] Wratislaviae Amici [on-line]. [dostęp 2017-11-28].
  49. Kubiczek 1994 ↓, s. 156.
  50. Hotel Monopol. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2015-09-18. [dostęp 2017-11-30].
  51. Hanna Wieczorek: 22 lipca: jak dawniej świętowano w Polsce i co zostało do dziś?. [w:] Nasze Miasto Wrocław [on-line]. 2013-07-22. [dostęp 2017-11-14].
  52. Historia ośrodka. [w:] Telewizja Wrocław [on-line]. 2010-04-06. [dostęp 2017-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].
  53. Julita Kamionkowska: Ostatnia wizyta Czarnej Pani – epidemia ospy prawdziwej we Wrocławiu. [w:] Histmag [on-line]. 2013-07-15. [dostęp 2017-09-17].
  54. a b c Trzaskowska 2008 ↓, s. 43.
  55. Trzaskowska 2008 ↓, s. 45.
  56. Trzaskowska 2008 ↓, s. 46.
  57. Trzaskowska 2008 ↓, s. 47.
  58. Trzaskowska 2008 ↓, s. 48.
  59. Wrocław – strefa zamknięta, strefa otwarta. W: Łukasz Cegliński, Marek Cegliński: Srebrni chłopcy Zagórskiego. Warszawa: Studio AWP, 2013, s. 12. ISBN 978-83-85740-25-4.
  60. Historia: Awans do ekstraklasy w 1964 roku. [w:] Śląsk Wrocław [on-line]. 2016-11-01. [dostęp 2017-11-25].
  61. Kulak 1997 ↓, s. 294.
  62. Historia polskiej ligi. [w:] Polska Liga Koszykówki [on-line]. [dostęp 2017-11-26].
  63. Trzonolinowiec, zwany wisielcem. Jedyny taki budynek w Polsce. [w:] Bryła.pl [on-line]. 2015-05-20. [dostęp 2018-01-18].
  64. Czerwiński 1993 ↓, s. 41.
  65. Tomasz Sikora: Mrówkowiec – wrocławska Superjednostka!. [w:] Radio Wrocław [on-line]. 2016-03-10. [dostęp 2017-11-15].
  66. Czerwiński 1993 ↓, s. 169-169.
  67. Historia Dworca Głównego we Wrocławiu. [w:] PKP Wrocław [on-line]. [dostęp 2018-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-27)].
  68. Magda Podsiadły, Małgorzata Matuszewska: Jak we Wrocławiu kręcono „Stawkę większą niż życie”. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2014-11-27. [dostęp 2017-11-25].
  69. Akta W. Tragedia podczas Żakinady na Wzgórzu Partyzantów. [w:] 2015-01-25 [on-line]. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2017-10-04].
  70. Roland lecący do Trzebnicy. Historia wrocławskiej wąskotorówki (www.tvn24.pl). [w:] tvn24 [on-line]. 2013-04-27. [dostęp 2017-11-19].
  71. Czerwiński 1993 ↓, s. 171.
  72. Kulak 1997 ↓, s. 296.
  73. Suleja 2008 ↓, s. 70-85.
  74. Suleja 2008 ↓, s. 275.
  75. Suleja 2008 ↓, s. 271.
  76. Historia polskiej ligi. [w:] Polska Liga Koszykówki [on-line]. [dostęp 2017-11-26].
  77. Marcin Torz: Mój Reporter: Czy Wrocław będzie większy?. [w:] Gazeta Wrocławska [on-line]. 2013-04-09. [dostęp 2018-01-18].
  78. Tramwaj turystyczny Jaś i Małgosia. [w:] Wratislaviaw Amici [on-line]. [dostęp 2017-11-28].
  79. Turystyczny tramwaj zabytkowy „Jaś i Malgosia”. [dostęp 2017-11-28].
  80. Hotel Panorama (dawny). [w:] Wratislaviae Amici [on-line]. [dostęp 2017-11-30].
  81. a b Kubiczek 1984 ↓, s. 156.
  82. Sylwia Kucharska: Wrocław i film.
  83. Kulak 1997 ↓, s. 300.
  84. Mariusz Urbanek: Pero, pero-o-o..., bilans musi wyjść na zero. Historia kabaretu Elita. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2014-12-08. [dostęp 2017-11-28].
  85. Magda Nogaj: Autostrada przez centrum. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2017-11-29. [dostęp 2017-11-30].
  86. Wrocław: Hotel na miejscu starego dworca PKS. [w:] Nasze Miasto Wrocław [on-line]. 2012-05-14. [dostęp 2017-11-06].
  87. Czerwiński 1993 ↓, s. 38.
  88. Czerwiński 1993 ↓, s. 165.
  89. Czerwiński 1993 ↓, s. 169-170.
  90. Kardynał Bolesław Kominek, Arcybiskup Metropolita Wrocławski.. [w:] Centrum Historii Zajezdnia [on-line]. [dostęp 2017-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].
  91. Hotel Novotel Wrocław City. [w:] Wratislaviae Amici [on-line]. [dostęp 2017-11-30].
  92. Najważniejsze państwowe święto w PRL-u. 2017-11-06. s. wrocław.pl. [dostęp 2017-11-15].
  93. Czternastka: kartki z życia szkoły. [w:] Portal edukacyjny Perspektywy [on-line]. [dostęp 2017-11-12].
  94. Miejsce 4. LO nr XIV im. Polonii Belgijskiej we Wrocławiu. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. [dostęp 2017-11-21].
  95. Wrocławska komunikacja miejska w PRL-u. [w:] wrocław.pl [on-line]. 2016-07-01. [dostęp 2017-11-23].
  96. a b Kulak 1997 ↓, s. 300-301.
  97. a b c Hanna Wieczorek: Od Drobnera do Dutkiewicza, czyli poczet prezydentów Wrocławia. [w:] Polska Times [on-line]. 2010-11-19. [dostęp 2017-11-15].
  98. Jerzy Maciejewski: Na spacerowym szlaku dookoła Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Agencji Turystycznej „Akros”, 1991, s. 4.
  99. Nieznany Wrocław – dwieście schodów w górę. [w:] wrocław.pl [on-line]. 2015-02-23. [dostęp 2017-11-16].
  100. Przejście Świdnickie. Pamiątka po kultowym miejscu. [w:] wrocław.pl [on-line]. 2015-08-12. [dostęp 2017-11-28].
  101. 28 maja 1975 r. Nowy podział administracyjny. [w:] Interia.pl [on-line]. 2016-05-28. [dostęp 2017-11-16].
  102. a b Pafawag – przemysłowa wizytówka Wrocławia w czasach PRL-u. [w:] wrocław.pl [on-line]. 2016-11-28. [dostęp 2017-11-26].
  103. Historia polskiej ligi. [w:] Polska Liga Koszykówki [on-line]. [dostęp 2017-11-26].
  104. 70 lat Śląska – Puchar jest nasz!. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. [dostęp 2017-12-02].
  105. Beata Maciejewska: Dekady mojego Wrocławia. Lata 70.. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2005-05-24. [dostęp 2017-12-01].
  106. Jarosław Maliniak: 35 lat temu Śląsk Wrocław też był mistrzem. 2012-05-17. [dostęp 2017-11-17].
  107. Gierek i komputery. Technologiczny „ewenement bloku wschodniego” (www.tvn24.pl). [w:] tvn [on-line]. 2014-03-29. [dostęp 2017-11-19].
  108. Magda Nogaj: Opóźniona inwestycja. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2017-11-29. [dostęp 2017-11-30].
  109. Cezary Kaszewski: Życie zamarło w mieście i na wsi. 2009-01-09. [dostęp 2017-11-16].
  110. Historia polskiej ligi. [w:] Polska Liga Koszykówki [on-line]. [dostęp 2017-11-26].
  111. Historia polskiej ligi. [w:] Polska Liga Koszykówki [on-line]. [dostęp 2017-11-26].
  112. Czerwiński 1993 ↓, s. 170.
  113. Głodówka wrocławskich kolejarzy. [w:] Radio Wrocław [on-line]. [dostęp 2017-11-24].
  114. Czerwiński 1993 ↓, s. 169.
  115. Jesień 1981: Zamieszki we Wrocławiu, [w:] Radio Wrocław [online] [dostęp 2017-11-24].
  116. Historia polskiej ligi, [w:] Polska Liga Koszykówki [online] [dostęp 2017-11-26].
  117. a b c d Historia dolnośląskiej “Solidarności”, [w:] Solidarność Wrocław [online] [dostęp 2017-11-26].
  118. Ligarski 2016 ↓, s. 143.
  119. Kulak 1997 ↓, s. 302.
  120. a b Ligarski 2016 ↓, s. 131.
  121. a b Ligarski 2016 ↓, s. 156.
  122. Artur Brzozowski, Zobacz, jak Wisła Kraków kiedyś Śląsk Wrocław przekręciła, wroclaw.sport.pl, 5 maja 2012 [dostęp 2017-11-21].
  123. a b Beata Maciejewska, Dekady mojego Wrocławia. Lata 80., [w:] Gazeta Wyborcza [online], 12 czerwca 2005 [dostęp 2017-12-01].
  124. Skąd we Wrocławiu wzięły się krasnale?, podroze.onet.pl [dostęp 2017-11-26].
  125. 35 lat temu wprowadzono stan wojenny. Tak wyglądał Wrocław, [w:] Gazeta Wrocławska [online], 13 grudnia 2016 [dostęp 2017-11-15].
  126. „Tu trawa była zawsze zielona”. Dawniej centrum sportowych zmagań, dziś ruina, tvn24.pl, 21 czerwca 2014 [dostęp 2017-11-19].
  127. Czerwiński 1993 ↓, s. 85.
  128. Halina Wieczorek, Wrocław odżył po wizycie papieża, [w:] Gazeta Wrocławska [online], 23 czerwca 2008 [dostęp 2017-11-15].
  129. Plac Jana Pawła II, [w:] Wratislaviae Amici [online] [dostęp 2017-11-29].
  130. Czerwiński 1993 ↓, s. 40.
  131. Nietypowe budynki we Wrocławiu – hotel pielęgniarek, [w:] Nasze Miasto Wrocław [online] [dostęp 2017-11-28].
  132. Wrocław w szczegółach: Wzgórze Andersa, [w:] Gazeta Wrocławska [online], 29 stycznia 2010 [dostęp 2017-11-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-17].
  133. Miejsce spotkań w cieniu egzekucji. tvn24.pl, 2012-11-24. [dostęp 2017-11-19].
  134. Panorama Racławicka – co zwiedzamy?, panoramaraclawicka.pl [dostęp 2017-11-25].
  135. Rocznik Świadków Jehowy 1994, Watchtower, s. 172, 243, 244.
  136. Zgromadzenie Świadków Jehowy, „Dziennik Polski”, 19 sierpnia 1985, s. 4.
  137. Rafał Zieliński, Panasewicz o obnażaniu się we Wrocławiu. Ktoś to pamięta?, [w:] Gazeta Wyborcza [online], 27 lutego 2015 [dostęp 2017-11-26].
  138. Iron Maiden Setlist, setlist.fm [dostęp 2017-11-26].
  139. Czekały 30 lat. Ślęza Wrocław mistrzem Polski, sport.tvp.pl, 3 maja 2017 [dostęp 2017-11-23].
  140. Historia polskiej ligi, plkhidtory.ugu.pl [dostęp 2017-11-26].
  141. 70 lat Śląska – Puchar Polski plus Superpuchar, [w:] Gazeta Wyborcza [online] [dostęp 2017-12-02].
  142. Kulak 1997 ↓, s. 305.
  143. Kulak 1997 ↓, s. 307-308.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Halina Okólska: Władze miejskie Wrocławia w latach 1945–1948. Wrocław: Rada Miejska Wrocławia, 2005. ISBN 83-919528-4-3.
  • Grażyna Trzaskowska: Epidemia czarnej ospy we Wrocławiu w 1963 roku. Wrocław: Stowarzyszenie na rzecz Promocji Dolnego Śląska, 2008. ISBN 978-83-923255-9-8.
  • Janusz Czerwiński: Wrocław – przewodnik. Wrocław: Leopoldinum, 1993. ISBN 83-85220-14-3.
  • Teresa Kulak: Wrocław Przewodnik historyczny. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
  • Sebastian Ligarski: Środki masowego zaklamania – Gadzinówki w okresie stanu wojennego. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2016.
  • Franciszek Kubiczek: Historia Polski w Liczbach – ludność, terytorium. Warszawa: GUS, 1994.
  • Włodzimierz Suleja: Dolnośląski marzec – anatomia protestu. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2008.