Kallisto (księżyc)
|
||
 Kallisto sfotografowana przez sondę Galileo w 2001 roku |
||
| Planeta | Jowisz | |
| Odkrył | Galileo Galilei, Simon Marius | |
| Data odkrycia | 7 stycznia 1610 | |
| Charakterystyka orbity | ||
| Półoś wielka | 1 882 700[1] km | |
| Mimośród | 0,0074[1] | |
| Perycentrum | 1 869 000 km | |
| Apocentrum | 1 897 000 km | |
| Okres obiegu | 16,689[1] d | |
| Prędkość orbitalna | 8,204 km/s | |
| Nachylenie do płaszczyzny Laplace’a | 0,192[1]° | |
| Długość węzła wstępującego | 298,848[1]° | |
| Argument perycentrum | 52,643[1]° | |
| Anomalia średnia | 181,408[1]° | |
| Własności fizyczne | ||
| Średnica równikowa | 4820,6 ± 3,0 km | |
| Powierzchnia | 7,30 ∙ 107 km2 | |
| Objętość | 5,9 ∙ 1010 km3 | |
| Masa | (1,07594 ± 0,00014) ∙ 1023 kg | |
| Średnia gęstość | 1,8344 ± 0,0034 g/cm3 | |
| Przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni | 1,235 m/s2 | |
| Prędkość ucieczki | 2,440 km/s | |
| Okres obrotu wokół własnej osi | synchroniczny | |
| Albedo | 0,22 | |
| Jasność obserwowana (z Ziemi) |
5,7m | |
| Temperatura powierzchni | 134 ± 11 K | |
| Ciśnienie atmosferyczne | 7,5 ∙ 10−7 Pa | |
| Skład atmosfery | ~4 ∙ 108 cm−3 CO2, do 2 ∙ 1010 cm−3 molekularnego tlenu |
|
Kallisto (Jowisz IV ) – drugi co do wielkości księżyc Jowisza, trzeci w Układzie Słonecznym, najbardziej oddalony z księżyców galileuszowych.
Kallisto jest o 1% mniejsza od Merkurego, lecz około trzykrotnie od niego lżejsza. Promień orbity wynosi około 1 882 700 km[1]. W przeciwieństwie do trzech pozostałych, nie jest częścią rezonansu orbitalnego i nie jest w tak znacznym stopniu poddany sile pływowej[2]. Kallisto obraca się synchronicznie i zawsze jest zwrócona do Jowisza tą samą stroną. W przeciwieństwie do wewnętrznych satelitów, jest mniej narażona na działanie magnetosfery gazowego giganta[3].
Kallisto jest księżycem lodowym, składa się w przybliżeniu z równej ilości skał i lodu. Jej średnia gęstość to około 1,83 g/cm3. Na powierzchni metodą spektroskopową wykryto lód wodny, dwutlenek węgla, krzemiany oraz związki organiczne. Obserwacje sondy Galileo wskazują, że Kallisto może mieć małe krzemianowe jądro i prawdopodobnie ocean ciekłej wody na głębokości ponad 100 km[4][5].
Księżyc był badany przez różne sondy kosmiczne: Pioneer 10 i 11 oraz Galileo i Cassini.
Spis treści
Odkrycie[edytuj]
Odkrycie Kallisto przypisywane jest zwyczajowo Galileuszowi, który skierował na Jowisza skonstruowaną przez siebie lunetę i dostrzegł w pobliżu tej planety cztery stale zmieniające swe położenie „gwiazdy”. Były to największe księżyce Jowisza, które później ochrzczono „galileuszowymi”. W 1614 roku ukazało się dzieło niemieckiego astronoma Simona Mariusa Mundus Jovialis, w którym twierdził on, że dostrzegł te cztery obiekty na kilka dni przed Galileuszem. Galileusz określił to dzieło jako plagiat.
Nazwa[edytuj]
Nazwa księżyca, zaproponowana przez Mariusa, przyjęła się dopiero w XX wieku. Kallisto w mitologii greckiej była jedną z kochanek Zeusa, która została zamieniona w niedźwiedzia i przeniesiona na firmament niebieski jako Wielka Niedźwiedzica.
Powierzchnia i budowa wewnętrzna[edytuj]
Kallisto ma bardzo starą, usianą kraterami powierzchnię, nie przejawiającą oznak aktywności wulkanicznej czy ruchu płyt tektonicznych. Dominują różnorodne kratery uderzeniowe, ich łańcuchy, skarpy oraz grzbiety[6]. W małej skali powierzchnia jest zróżnicowana, składa się z małych, lodowych osadów na szczytach wzniesień otoczonych przez nizinne, gładkie okrycie z ciemnego materiału[5][7]. Jaśniejsze kratery są zapewne młodsze od ciemniejszych. Wokół największych kraterów rozchodzą się koncentryczne pierścienie, w ich centrach znajdują się jasne obszary o strukturze zatartej przez procesy geologiczne, tzw. palimpsesty.
Kallisto ma najciemniejszą powierzchnię spośród księżyców galileuszowych, odbija tylko ok. 17% światła słonecznego.
Na powierzchni nie ma większych łańcuchów górskich, ani śladów aktywności tektonicznej. Pod grubą na ok. 200 km skorupą lodową najprawdopodobniej znajduje się ocean słonej wody – warstwa ok. 10 km. Dowodem istnienia pod skorupą Kallisto oceanu wodnego jest jego słabe pole magnetyczne o zmiennym natężeniu. Słona woda przewodzi ładunki elektryczne, które indukują owe pole.
Istnienie oceanu pod powierzchnią Kallisto oraz morskiego życia jest kwestią otwartą[8].
W głębi księżyca znajduje się mieszanka krzemianów (60%) z wodą (40%), przy czym im głębiej tym więcej krzemianów. W odróżnieniu od pozostałych księżyców galileuszowych, Kallisto wydaje się nie mieć wnętrza zróżnicowanego na jądro i płaszcz.
Atmosfera[edytuj]
Najnowsze obserwacje[kiedy?] wskazują na istnienie bardzo rzadkiej atmosfery, składającej się z dwutlenku węgla i – zapewne – również molekularnego tlenu.
Kolonizacja[edytuj]
Ze względu na niski poziom promieniowania Kallisto jest uważana ze jedno z najlepszych miejsc do założenia bazy pod przyszłą eksplorację systemu Jowisza[9].
W 2003 roku NASA przeprowadziła badania o nazwie HOPE (Human Outer Planets Exploration) dotyczące przyszłości ludzkiej eksploracji Układu Słonecznego, które dotyczyły między innymi Kallisto[9][10].
W rezultacie zasugerowano, że możliwa jest budowa bazy na powierzchni Kallisto, która zajmowałaby się produkcją paliwa przeznaczonego do przyszłej eksploracji Układu Słonecznego[11]. Za ulokowaniem bazy na Kallisto, obok niskiego promieniowania spowodowanego znaczną odległością od Jowisza, przemawia stabilność geologiczna. Taka baza ułatwiłaby przeprowadzanie dokładniejszych badań Europy oraz byłaby dogodnym punktem postoju statków kosmicznych lecących w dalsze zakątki Układu Słonecznego ze względu na możliwość wykorzystania asysty grawitacyjnej Jowisza[10].
W grudniu 2003 roku w raporcie NASA zasugerowano, że wysłanie misji załogowej na Kallisto będzie możliwe w latach 40. XXI wieku[12].
Zobacz też[edytuj]
- Chronologiczny wykaz odkryć planet, planet karłowatych i ich księżyców w Układzie Słonecznym
- Pozostałe księżyce galileuszowe: Io, Europa i Ganimedes
- Lista naturalnych satelitów Jowisza
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Planetary Satellite Mean Orbital Parameters (ang.). Jet Propulsion Laboratory, 2011-12-14. [dostęp 2012-07-29].
- ↑ Numerical Simulations of the Orbits of the Galilean Satellites (ang.). Harvard. [dostęp 6 stycznia 2011].
- ↑ John F. Cooper et al.. Energetic Ion and Electron Irradiation of the Icy Galilean Satellites. „Icarus”. 149 (1), s. 133–159, styczeń 2001. DOI: 10.1006/icar.2000.6498 (ang.).
- ↑ Internal structure of Europa and Callisto (ang.). Harvard. [dostęp 6 stycznia 2011].
- ↑ a b Adam P. Showman, Renu Malhotra, The Galilean Satellites, „Science”, 286 (5437), październik 1999, s. 77–84 [dostęp 2011-01-06] (ang.).
- ↑ Galileo views of the geology of Callisto (ang.). Harvard. [dostęp 6 stycznia 2011].
- ↑ Callisto (ang.). University of Colorado. [dostęp 6 stycznia 2011].
- ↑ Astrobiology of Jupiter’s Icy Moons (ang.). University of California, 2004. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-17)].
- ↑ a b Pat Troutman, Kristen Bethke: Revolutionary Concepts for Human Outer Planet Exploration (HOPE) (ang.). NASA, 2003-02-03. [dostęp 2016-02-15].
- ↑ a b Patrick A. Troutman et al.. Revolutionary Concepts for Human Outer Planet Exploration (HOPE). „AIP Conference Proceedings”, s. 821, 2003. DOI: 10.1063/1.1541373 (ang.).
- ↑ The Vision for Space Exploration (ang.). NASA. [dostęp 26 lutego 2011].
- ↑ High Power MPD Nuclear Electric Propulsion (NEP) for Artificial Gravity HOPE Missions to Callisto (ang.). Space Propulsion and Mission Analysis Office, grudzień 2003. [dostęp 26 lutego 2011].
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Callisto (ang.). W: Solar System Exploration [on-line]. NASA. [dostęp 2016-02-15].
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
