Kamienica Roeslera i Hurtiga w Warszawie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kamienica Roeslera i Hurtiga
w Warszawie
Symbol zabytku nr rej. 232 z 1 lipca 1965
Ilustracja
Kamienica od strony Krakowskiego Przedmieścia
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Krakowskie Przedmieście 79

Styl architektoniczny

klasycyzm[1]

Rozpoczęcie budowy

1784

Ukończenie budowy

1785

Ważniejsze przebudowy

1887–1888

Zniszczono

1939, 1944

Odbudowano

1948–1949

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Kamienica Roeslera i Hurtigaw Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się ikonka pałacu z opisem „Kamienica Roeslera i Hurtigaw Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Kamienica Roeslera i Hurtigaw Warszawie”
Ziemia52°14′46,86″N 21°00′45,29″E/52,246350 21,012581

Kamienica Roeslera i Hurtiga[1], także dom Roeslera i Hurtiga[2] – zabytkowa kamienica znajdująca się przy ulicy Krakowskie Przedmieście 79 w Warszawie.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przed powstaniem kamienicy w tym miejscu, od strony ul. Senatorskiej, stał dworek starosty warszawskiego Mikołaja Grzybowskiego[3]. Został spalony w czasie potopu szwedzkiego w 1656[3]. Od strony Krakowskiego Przedmieścia znajdowało się co najmniej pięć budynków[3]. W połowie XVIII od strony ul. Senatorskiej wzniesiono pałac Małachowskich[3]. W 1784 nieruchomość została sprzedana przez Mikołaja Małachowskiego kupcom z Czech i Moraw: Janowi Michałowi i Franciszkowi Leopoldowi Roeslerom oraz Gasparowi (Kacprowi) Hurtigowi[4].

Kamienica została wzniesiona na dziedzińcu pałacu Małachowskich w latach 1784–1785 według projektu Szymona Bogumiła Zuga[3][5]. Powstał tam pierwszy na ziemiach polskich nowoczesny dom handlowo-mieszkalny ze specjalnie zaprojektowanymi witrynami wystawowymi[3]. Był to jeden z najdroższych i najbardziej luksusowych obiektów handlowych w Warszawie[6]. Na piętrach znajdowały się mieszkania czynszowe oraz apartamenty właścicieli[1]. Poprzez oficyny budynek był połączony z pałacem Małachowskich[3].

Przedsiębiorstwo Roslerów i Hurtiga zbankrutowało w 1794 w wyniku kryzysu bankowego, jednak kamienica pozostała ich własnością do 1803[7].

W 1839 na parterze kamienicy otwarto piwiarnię „Pod Nadzieją”, która jako pierwsza w mieście serwowała piwo bawarskie[8]. Był to jeden z ulubionych lokali grupy młodych literatów i malarzy nazywanych Cyganerią Warszawską[9]. Mieścił się tam również sklep wielobranżowy należący do Iwana Skwarcowa[10].

W latach 1887–1888 kamienica została przebudowana w związku z przebiciem do Krakowskiego Przedmieścia ul. Miodowej[11]. Ścianę szczytową i oficyny południowe przekształcono na elewacje według projektu Józefa Hussa[12]. Do przebicia ulicy na właścicielach pałacu Małachowskich i kamienicy ciążył obowiązek przepuszczania przechodniów z Krakowskiego Przedmieścia na ul. Miodową lub odwrotnie[13]. Ruch przechodniów zwiększał atrakcyjność kamienicy i jej oficyn dla firm handlowych[14].

Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 budynek spłonął[12] i został rozebrany do pierwszego piętra[15]. Dalsze zniszczenia miały miejsce w 1944 podczas powstania warszawskiego[16]. Ogółem w czasie II wojny światowej kamienica została zniszczona w 70%[17].

W latach 1948–1949 budynek odbudowano według projektu Zygmunta Stępińskiego[2]. Obiekt przywrócono zasadniczo do stanu z XVIII wieku, jednak w celu odsłonięcia wschodniej fasady pałacu Małachowskich rozebrano oficynę południową[12][18].

W latach 1952–1957 w kamienicy miało swoją siedzibę Państwowe Wydawnictwo Naukowe, a następnie przedsiębiorstwa handlu zagranicznego[19], m.in. SHZ Labimex[20].

W 1965 budynek został wpisany do rejestru zabytków[21].

Od 2020 w budynku mieści się siedziba Radia Wnet[22].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 81.
  2. a b Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 30. ISBN 83-908950-8-0.
  3. a b c d e f g Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 7 Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 134. ISBN 83-88372-14-9.
  4. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 24–25. ISBN 83-01-02662-6.
  5. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 26–28. ISBN 83-01-02662-6.
  6. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 36. ISBN 83-01-02662-6.
  7. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 38–39. ISBN 83-01-02662-6.
  8. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 45. ISBN 83-01-02662-6.
  9. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 48. ISBN 83-01-02662-6.
  10. Eugeniusz Szulc: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 512. ISBN 83-06-01606-8.
  11. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 59, 64. ISBN 83-01-02662-6.
  12. a b c Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 7 – Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 136. ISBN 83-88372-14-9.
  13. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 41, 64. ISBN 83-01-02662-6.
  14. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 41. ISBN 83-01-02662-6.
  15. Alfred Lauterbach. Zniszczenie i odbudowa Warszawy zabytkowej. „Kronika Warszawy”. 4(8), s. 61, 1971. 
  16. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 84–85. ISBN 83-01-02662-6.
  17. Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 66. ISBN 83-03-00447-6.
  18. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 87. ISBN 83-01-02662-6.
  19. Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 96. ISBN 83-01-02662-6.
  20. Informator Służby Zagranicznej i Handlu Zagranicznego 1990, Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą Warszawa
  21. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 30 września 2017 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 34. [dostęp 2017-12-24].
  22. Koniec urlopu i początek czwartego rozdziału w historii Mediów Wnet/ Krzysztof Skowroński, "Kurier WNET" 74/2020 - WNET.fm [online], wnet.fm [dostęp 2020-08-13].