Kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie
52°13′45″N 20°59′41″E/52,229167 20,994722 nr rej. 1398-A z 13 listopada 1989
| |
 Kamienica od strony frontowej (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Złota 83 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Wolf Krongold |
| Kondygnacje |
6 |
| Rozpoczęcie budowy |
1896 |
| Ukończenie budowy |
1899 |
| Ważniejsze przebudowy |
2022 |
| Pierwszy właściciel |
Wolf Krongold |
| Obecny właściciel |
AFI Europe |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°13′45″N 20°59′41″E/52,229167 20,994722
| |
Kamienica Wolfa Krongolda – kamienica wzniesiona w latach 1896–1899 przy ul. Złotej 83 róg ul. Żelaznej w Warszawie.
Budynek jest zwyczajowo nazywany „Pekinem”[1][2] (w gwarze warszawskiej jest to określenie przeludnionej kamienicy czynszowej)[3].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Kamienica powstała w latach 1896–1899[4]. Jej projekt jest przypisywany Bronisławowi Brochwicz-Rogóyskiemu, jednak jego autorstwo nie jest potwierdzone[4].
Kamienica pierwotnie miała trzy piętra, dwa kolejne dodano kilka lat później[4]. Była bogato zdobiona[5]. Attykę budynku zdobiły rzeźby półnagiego starca z długą brodą oraz półnagiego muskularnego młodzieńca siedzących po bokach cokołu z datą 1899, co miało być symbolem faktu, iż kamienica powstała na przełomie XIX i XX wieku[4].
Mieszkania znajdujące się na niższych piętrach przeznaczone były dla lepiej sytuowanych mieszkańców, były większe i lepiej wyposażone oraz posiadały osobną, zdobioną marmurami klatkę schodową. Mieszkania na wyższych piętrach były mniejsze, wchodziło się do nich poprzez zwyczajną klatkę schodową z dębowymi schodami.
W 1931 przy ul. Żelaznej 24 wzniesiono obsługującą centralną część miasta podstację elektryczną, jeden z sześciu tego rodzaju obiektów w przedwojennej Warszawie[6]. Zachowany niewielki budynek podstacji przylegał do ściany szczytowej kamienicy[7].
W czasie II wojny światowej budynek frontowy został uszkodzony, oficyny zachowały się w bardzo dobrym stanie. Po 1945 kamienica została odbudowana z przeznaczeniem na mieszkania komunalne[8]. Z elewacji frontowej zbito wszystkie detale i zdobienia, zachowując jedynie attykę. Przedwojenne mieszkania podzielono na mniejsze[7]. W latach 60. usunięto balkony oraz kutą, zdobioną bramę.
W 2003 roku eksmitowano mieszkańców oraz najemców lokali handlowych w kamienicy.
W lutym 2015 kamienica została sprzedana przez miasto spółce Czerwone Maki należącej do międzynarodowej grupy AFI Europe[9].
15 listopada 2015 w opuszczonym budynku wybuchł pożar[9].
Kamienica została przebudowana na luksusowy apartamentowiec z parkingiem podziemnym[8]. Remont ukończono w 2022[10].
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
O wysiedlanych mieszkańcach kamienicy Ewa Borzęcka nakręciła film dokumentalny Pekin. Złota 83 oraz ośmioodcinkowy serial U nas na Pekinie.
Inne informacje[edytuj | edytuj kod]
Słowem Pekin określany jest także zespół połączonych 23 bloków mieszkalnych na osiedlu Przyczółek Grochowski[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Andrzej Jeżewski: Warszawa na starej fotografii. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1960, s. 30.
- ↑ Jerzy Majewski, Dariusz Bartoszewicz, Tomasz Urzykowski: Spacerownik warszawski. Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2007, s. 87. ISBN 978-83-60225-96-7.
- ↑ Bronisław Wieczorkiewicz: Gwara warszawska dawniej i dziś. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974, s. 522.
- ↑ a b c d Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 38, październik 2018.
- ↑ Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 39, październik 2018.
- ↑ Jerzy Kasprzycki, Marian Stępień: Warszawskie pożegnania. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1986, s. 136. ISBN 83-7005-115-4.
- ↑ a b Jerzy S. Majewski. Kamienica Krongolda na rogu Żelaznej i Złotej. „Stolica”, s. 40, październik 2018.
- ↑ a b Michał Wojtczuk. Rozbudują kamienicę „Pekin”. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 10 sierpnia 2017.
- ↑ a b Tomasz Urzykowski. Zabytki płoną jak pochodnie. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 17 listopada 2015.
- ↑ Zabytkowa, okazała kamienica Wolfa Krongolda w Warszawie odzyskała swój dawny blask [online], investmap, 26 maja 2022 [dostęp 2023-01-15].
- ↑ Jarosław Trybuś: Przewodnik po warszawskich blokowiskach. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2011, s. 237. ISBN 978-83-60142-31-8.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy S. Majewski: Warszawski „Pekin” koło Syberii. gazeta.pl, 20.03.2009. [dostęp 2011-12-22]. (pol.).