Kamienica pod Zegarem w Warszawie
 nr rej. 337-A z 23 lutego 2005[1]
| |
 Kamienica pod Zegarem (2023) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Chłodna 20 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Zygmunt Lewin |
| Kondygnacje |
5 |
| Rozpoczęcie budowy |
1912 |
| Ukończenie budowy |
1913 |
| Ważniejsze przebudowy |
po II wojnie światowej rozebrano jedno piętro |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′16,03″N 20°59′26,01″E/52,237786 20,990558
| |
Kamienica pod Zegarem, właśc. kamienica Zygmunta Lewina[3] – zabytkowa kamienica znajdująca się przy ulicy Chłodnej 20 w Warszawie.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Kamienica została wzniesiona w latach 1912–1913 w stylu wczesnomodernistycznym (według innego źródła secesyjnym)[4] według projektu Józefa Czerwińskiego i Wacława Heppena[3]. Została zaprojektowana w układzie dwupodwórzowym zamkniętym[3]. Budynek uzyskał stropy konstrukcji stalowo-ceglanej[5]. Na frontonie umieszczono zegar, od którego pochodzi nazwa kamienicy[6].
Podczas II wojny światowej kamienica znalazła się na terenie warszawskiego getta. Niedaleko budynku znajdowała się, wybudowana w styczniu 1942, drewniana kładka łącząca małe i duże getto.
Od 13 grudnia 1941[7] do dnia swego samobójstwa (popełnionego 23 lipca 1942 w siedzibie Gminy Żydowskiej przy ul. Grzybowskiej 26/28) w mieszkaniu na pierwszym piętrze mieszkał prezes warszawskiego Judenratu Adam Czerniaków. Według niektórych źródeł 22 lipca 1942 w kamienicy zamordowany przez SS został Franciszek Paweł Raszeja[5].
Kamienica została uszkodzona podczas powstania warszawskiego. Po wojnie rozebrano ostatnią kondygnację oraz spalone w 1944 półokrągłe zwieńczenie[8].
Między 1945 a 1965 budynkiem zarządzała spółdzielnia mieszkaniowa założona przez lokatorów kamienicy, następnie budynek przeszedł pod zarząd miejski[5].
W drugim podwórzu zachowała się żeliwna obudowa ujęcia wody z głową lwa[8].
W 2005 kamienica wraz z oficynami została wpisana do rejestru zabytków[1].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Fasada frontowa kamienicy przed remontem (2006) -
Zegar -
Boczna ściana kamienicy
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 31 marca 2024 roku Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 72. [dostęp 2024-06-27].
- ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 54.
- ↑ a b c Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta–Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 44. ISBN 83-9066291-4.
- ↑ ICIMSS w Toruniu http://www.icimss.edu.pl/wystawy/secesja/pl/50/secesja-w-poszczegolnych-miastach/show/7/93
- ↑ a b c Magdalena Stopa, Jan Brykczyński, Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. Tom pierwszy, wyd. 2, Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2013, s. 22-25, ISBN 978-83-62020-50-8.
- ↑ Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 172. ISBN 978-83-928349-8-4.
- ↑ Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego 6 IX 1939 – 23 VII 1942, Opracowanie i przypisy Marian Fuks, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 233
- ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta–Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 45. ISBN 83-9066291-4.