Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach
 nr rej. :- A/1250/23 z 31 sierpnia 2023 (woj. śląskie)[1] - A-1566/94 z 30 grudnia 1994 (woj. katowickie) | |
 Kamienica widziana od strony ulicy Warszawskiej (2022) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Dyrekcyjna 10, |
| Typ budynku |
kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
firma Ignatza Grünfelda |
| Kondygnacje |
5+1 |
| Ukończenie budowy |
1906 |
| Ważniejsze przebudowy |
ok. 1935–1939 |
| Pierwszy właściciel |
L. Altmann |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′32,24″N 19°01′23,35″E/50,258956 19,023153
| |
Kamienica przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach – kamienica mieszkalno-handlowo-usługowa z 1906 roku, położona przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach, róg z ulicą Warszawską, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Jej projekt opracowała firma budowlana Ignatza Grünfelda. Została wybudowana w stylu modernistycznym z elementami secesji.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kamienica została oddana do użytku w 1906 roku[2]. Pierwszym właścicielem kamienicy był L. Altmann, a potem spadkobiercy[3]. Projekt kamienicy powstał w firmie budowlanej Ignatza Grünfelda, zaś sam projekt podpisał Hugo Grünfeld. Powstała ona w tym samym czasie co sąsiednia[4], również zabytkowa[5], kamienica przy ulicy Staromiejskiej 6. Obie kamienice zaś zyskały podobny detal zewnętrzny[4].
W okresie międzywojennym w kamienicy działało szereg przedsiębiorstw. Na I piętrze kamienicy swoje biura miało towarzystwo „Katowicki Handel Żelaza” (składnice towarzystwo miało natomiast przy ulicy Młyńskiej 37), E. Korzuszasz prowadziła w kamienicy Kolekturę Loterii Państwowej[3], a także działała pracownia gorsetów[6]. W latach 1924–1926 działał tutaj zakład „Elektrolux”, oferujący odkurzacze i froterki[6], zaś w 1927 roku został założony Bank Udziałowy w Katowicach, którego siedzibę ulokowano w kamienicy przy ulicy Dyrekcyjnej 10. Należał on do Związku Żydowskich Towarzystw Spółdzielczych w Polsce[7].
W latach 1935–1936 działały m.in.: pracownia ubrań męskich „Friemel”, sklep z artykułami gumowymi J. Ottensosera, salon kwiatów Elsy Ehrlich (kwiaciarnia działała już w 1926 roku[6]), a także hurtownia żelaza L. Altmanna, która była właścicielem budynku[8][6].
W okresie 1935–1939 kamienica została nadbudowana[9]. W wyniku nadbudowy utraciła ona swój pierwotny, mansardowy dach, zamieniając na dach płaski[4]. W dniu 31 grudnia 1994 roku kamienicę wpisano do rejestru zabytków[5], zaś w okolicach 1996 roku renowacji została poddana elewacja zewnętrzna budynku[10].
W przeszłości mieściła się tutaj Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Katowicach[11]. Działała ona jeszcze tutaj około 2000 roku[6], zaś w późniejszym czasie swoją siedzibę przeniosła na ulicę Staromiejską 4[12].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Kamienica mieszkalno-handlowo-biurowa położona jest przy ulicy Dyrekcyjnej 10 w Katowicach, róg z ulicą Warszawską, w dzielnicy Śródmieście[9]. Wybudowana jest ona w stylu modernistycznym z elementami secesji[2]. Została ona wzniesiona na nieregularnym planie zbliżonym do prostokąta. Budynek ma prostą bryłę z narożnym wykuszem, kryty jest stropodachem[4]. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 683 m². Kamienica ma pięć kondygnacji nadziemnych i jedną podziemną[9].
Parter kamienicy został przebudowany i obłożony płytkami z piaskowca, zaś na pozostałych kondygnacjach elewacja jest tynkowana i bogato ozdobiona detalami architektonicznymi. Elewacja od strony ulicy Dyrekcyjnej jest niesymetryczna, w której po dwie osie są rozczłonkowane za pomocą żłobkowanych pilastrów prócz drugiej kondygnacji w pierwszych pięciu osiach, zaś pomiędzy pilastrami znajdują się duże okna zamknięte łukiem wklęsło-wypukłymi (pozostałe okna w kamienicy są prostokątne). Na pierwszej osi trzeciej i czwartej kondygnacji znajdują się łukowe balkony[4].
W narożniku kamienicy znajduje się bogato zdobiony wykusz, w którym zastosowano dekoracje sztukatorskie, na drugiej kondygnacji boniowania, a na trzeciej i czwartej kondygnacji także wertykalne dekoracje[4]. Wykusz ten, obejmujący drugą, trzecią i czwartą kondygnację, jest utrzymywany na dwóch ozdobnych wspornikach[13].
Elewacja od strony ulicy Warszawskiej jest dwuosiowa. Pierwszą oś tworzy wykusz, zaś w drugiej osi znajdują się szerokie okna, a nad nimi płyciny z dekoracjami sztukatorskimi. W tej osi, na trzeciej kondygnacji wbudowano także łukowo wygięty, pełen balustrad balkon[4].
We wnętrzu zachowała się oryginalna ceramiczna posadzka i okładziny ścian, a także oryginalna stolarka drzwiowa. Znajdują się także schody dwubiegowe z metalową, ozdobną balustradą z secesyjnymi motywami. Okna klatki schodowej zostały przeszklone kryształowymi i kolorowymi szybkami[4].
Kamienica jest wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-1566/94[5], a granice ochrony obejmują całą bryłę budynku[2]. Ponadto budynek wpisany jest także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[14].
Na początku 2022 roku w systemie REGON pod tym adresem zarejestrowane były 32 aktywne podmioty gospodarcze[15], a mieściły się tu wówczas m.in.: agencja kreatywna[16], biuro projektowe[17], gabinet psychoterapii i wsparcia pedagogicznego[18], kancelaria adwokacka[19], oddział Santander Consumer Banku[20], pracownie projektowe[21][22][23] i redakcja czasopisma „Sport”[24].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Fasada -
Drzwi wejściowe -
Korytarz na parterze -
Przejazd bramowy na podwórze -
-
Jedna z płycin w elewacji kamienicy z motywem secesyjnym -
Znajdujący się na wykuszu kartusz z inskrypcją wewnątrz: „REN. 1998”
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 27 listopada 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-12-02]
- ↑ a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2021-01-05]. (pol.).
- ↑ a b Abramski 2000 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d e f g h Klajmon 1997 ↓, s. 56.
- ↑ a b c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ a b c d e Abramski 2000 ↓, s. 75.
- ↑ Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN: Wirtualny Sztetl. Bank Udziałowy w Katowicach. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r., Katowice: Dr. E. Kwaśnik, s. 25 (pol.).
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Katowice – ul. Dyrekcyjna 10. www.malanowicz.eu. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Antoni Steuer: Leksykon struktur katowickiego sportu i turystyki. R. www.mhk.katowice.pl, 2021-11-10. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK: Kontakt. krajoznawca.org. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Polska Niezwykła: Kamienica przy ul. Dyrekcyjnej Nr 10. www.polskaniezwykla.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW. Wyszukiwanie Zabytku Nieruchomego. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Kava Studio: Kontakt. www.kava360.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Urbanity: OSTROWSKI ARCHITEKTURA. www.urbanity.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Gabinet Psychoterapii i Wsparcia Pedagogicznego PRZEBUDZENIE: Kontakt. www.przebudzenie.katowice.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Kancelaria Adwokacka Adwokat Piotr Bańczyk: Kontakt. www.piotrbanczyk.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Santander Consumer Bank: Mapa Oddziałów Katowice. www.santanderconsumer.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Południe Architekci: Kontakt. www.poludniearchitekci.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ STUDIO NUMER 10: Kontakt. www.studionumer10.com. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ MUSK collective design: Kontakt. www.musk.pl. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
- ↑ Sport: Kontakt. sportdziennik.com. [dostęp 2022-01-05]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Abramski, Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4 (pol.).
- Barbara Klajmon, Katowicka kamienica mieszczańska. 1840-1918. Śródmieście, wyd. 1., Katowice: Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, 1997, ISBN 83-85871-09-8 (pol.).
