
Kamienna Góra
miasto i gmina | |||||
Panorama miasta | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Prawa miejskie |
1292 | ||||
Burmistrz |
Janusz Chodasewicz | ||||
Powierzchnia |
18[1] km² | ||||
Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
75 | ||||
Kod pocztowy |
58-400 | ||||
Tablice rejestracyjne |
DKA | ||||
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego ![]() | |||||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego ![]() | |||||
![]() | |||||
TERC (TERYT) |
0207011 | ||||
SIMC |
0936026 | ||||
Urząd miejski pl. Grunwaldzki 158-400 Kamienna Góra | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Kamienna Góra (niem. Landeshut, cz. Kamenná Hora) – miasto w Polsce, województwie dolnośląskim, siedziba powiatu kamiennogórskiego i gminy wiejskiej Kamienna Góra, wchodzi w skład aglomeracji wałbrzyskiej, w Kotlinie Kamiennogórskiej, u podnóża Gór Kruczych będących częścią Gór Kamiennych w Sudetach Środkowych.
Według Spisu Powszechnego w 2021 r. miasto miało 17 998 mieszkańców.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Kamienna Góra jest położona w województwie dolnośląskim w powiecie kamiennogórskim. Jest położona centralnie w Kotlinie Kamiennogórskiej, będącej częścią Bramy Lubawskiej oraz częściowo na stokach Czarnego Lasu i Gór Kruczych w Sudetach Środkowych, nad rzeką Bóbr, u ujścia jego prawego dopływu Zadrny. Kamienna Góra jest ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym dla całego powiatu.
Miasto Kamienna Góra leży na Dolnym Śląsku.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Drogi[edytuj | edytuj kod]
Dzięki dogodnemu położeniu komunikacyjnemu łatwo stąd się dostać do większych miejscowości nie tylko województwa, ale i kraju. W mieście krzyżują się drogi:
Miasto dzielą niewielkie odległości z Wrocławiem (ok. 100 km) oraz ze stolicą Czech – Pragą (ok. 130 km). Do miasta można dojechać autobusami PKS-u i prywatnymi busami, które jeżdżą z Wałbrzycha do Kamiennej Góry.
Koleje[edytuj | edytuj kod]
- Osobne artykuły:
- 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 5,4 km) Kamienna Góra – Sędzisław, wraz ze stacją kolejową w Kamiennej Górze. Linia została zelektryfikowana w sierpniu 1921, natomiast drugi tor zbudowano w pierwszej dekadzie XX w. w ramach ówczesnej modernizacji sieci kolejowej Dolnego Śląska.
- 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 12,5 km) Kamienna Góra – Lubawka i dalej do Královca, zelektryfikowaną w sierpniu 1921.
- 2 października 1899 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 21,6 km) Kamienna Góra – Okrzeszyn i eksploatowaną w ruchu pasażerskim do stycznia 1954 (częściowo rozebrana w styczniu 1992). Na tej linii funkcjonował w latach 1899–1954 przystanek kolejowy Czadrówek, położony na obszarze Kamiennej Góry.
- W 1914 oddano do użytku odcinek łączący Marciszów z Dębrznikiem, zelektryfikowany 1 stycznia 1939.
Do 1945 przez przejście Lubawka – Královec kursowały pociągi pasażerskie i towarowe. Później pociągi pasażerskie dojeżdżały od strony polskiej jedynie do Lubawki i kursowały w relacjach Lubawka – Wałbrzych oraz Lubawka – Marciszów (Jelenia Góra). W 2001 zamknięto dla ruchu towarowego przejście Lubawka – Královec oraz łącznicę Krużyn (Dębrznik) – Marciszów Górny. Od tej pory pociągi pasażerskie musiały kursować przez Sędzisław. 3 maja 2004 z Kamiennej Góry odjechał ostatni pociąg pasażerski relacji Lubawka – Jelenia Góra obsługiwany szynobusem SA102-001[3].
W 2018 uruchomiono stałe połączenie Sędzisław przez Kamienną Górę do Lubawki, obsługiwane przez czeskie koleje motorakiem 810.
Komunikacja Miejska[edytuj | edytuj kod]
Od 2019 roku na terenie miasta funkcjonuje darmowa komunikacja miejska. Ruch prowadzony jest na 2 liniach[4].
Numer Linii | Trasa |
---|---|
1 | ul. Jeleniogórska - ul. Wałbrzyska - Ogrody działkowe (nowy cmentarz) |
2 | Sanatorium - osiedle Antonówka |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dokładny czas powstania pierwszej osady będącej zalążkiem dzisiejszej Kamiennej Góry nie jest znany. Początki miasta łączy się z osobą księcia Henryka I Brodatego, który miał zbudować w początkach XIII wieku budowlę obronną na Górze Zamkowej, u podnóża której, przy szlaku handlowym wiodącym przez Bramę Lubawską rozwinęło się podgrodzie – zalążek przyszłego miasta.
Pierwsze przekazy odnotowują nazwę miasta w języku niemieckim w formach Landeshut w 1232 roku i Landishute w 1249 roku. Miejscowość wzmiankowana jest również w łacińskim dokumencie z 1249 roku wydanym przez księcia Bolesława gdzie zanotowana została jako Landishute forensis auch Camena Gora[5][6]. W średniowieczu mieścił się tu nadgraniczny gród obronny i stąd niemiecka nazwa nawiązuje do strażnicy (niem. Land ‘kraj’ i Hut ‘straż’)[7][6][8]. Wówczas książę Bolesław Rogatka nadał benedyktynom z Krzeszowa prawo przekształcenia osady targowej w miasto na prawie niemieckim (magdeburskim). Zakonnicy jednak z nadanego im prawa nie skorzystali i przez kolejne lata osada w dotychczasowym kształcie prawdopodobnie powoli się rozwijała[9]. Około 1286 w kronikach wymieniany jest zamek kamienny, który podczas walk polsko-czeskich pełnił strategiczną rolę broniąc kresów księstwa świdnicko-jaworskiego[10].
W 1289 roku Bolko I Surowy odkupił od benedyktynów osadę, a w 1292 roku nadał jej ponownie prawa miejskie. W 1334 roku miasto książę Bolko II nadał przywilej warzenia piwa i handlu solą, od XIV w. rozwinęło się sukiennictwo, przed 1360 powstała w mieście komora celna[11]. Kamienna Góra była wielokrotnie obiektem walk, a w 1426 roku została zniszczona[11]. Ponownie miasto zostało zniszczone wraz z zamkiem podczas wojny husyckiej w 1446. Od XVI w. rozwinęło się tkactwo lnu oraz produkcja mezolami (wełna z domieszką lnu), a także handel płótnem na dużą skalę. Kamienna Góra słynęła wówczas z czterech dorocznych jarmarków i cotygodniowego targu płócien[10].
15.09.1590 r. odnotowano w Kamiennej Górze silne trzęsienie ziemi, tak mocne, że zawaliło się wiele kominów[12]
Znaczne zniszczenia przyniosła miastu wojna trzydziestoletnia, po której miasto zostało odbudowane w stylu barokowym. Kolejne zniszczenia przyniosły wojny śląskie. 23 czerwca 1760 roku, w czasie wojny siedmioletniej, odbyła się bitwa pod Kamienną Górą (tzw. „Pruskie Termopile”)[11]. W 1793 wybuchł pierwszy bunt tkaczy[10].
W 1813 roku, w czasie wojen napoleońskich, w pobliżu Kamiennej Góry miała miejsce koncentracja wojsk prusko-rosyjskich. Wówczas to car Rosji Aleksander I i król Prus Fryderyk Wilhelm III byli gośćmi w kamiennogórskim zamku Grodztwo (niem. Kreppelhof) i 10 sierpnia 1813 odbierają paradę wojsk na polach w okolicy Antonówki[13].
W XIX wieku używano w języku polskim nazwy Kamieniogóra[8] i spolszczonej nazwy niemieckiej Łańcut (por. Łańcut); znana także była postać Kamienna Góra[6]. Złe warunki bytowe i rozwój przemysłu kapitalistycznego wywoływał w I połowie XIX w. kolejne bunty tkaczy. W 1841 powstała pierwsza mechaniczna przędzalnia, w 1852 pierwsza tkalnia, a w 1874 fabryka obuwia[10]. W II połowie XIX wieku podejmowano próby eksploatacji węgla kamiennego[11]. W tym okresie miasto zyskało instalację gazową (w 1860) i oświetlenie elektryczne (w 1883)[11]. W połowie XIX w. rozebrano większość murów miejskich z bramami Dolną i Górną, a w 1873 renesansowy ratusz z 1564 stojący na środku rynku. W 1867 uruchomiono połączenie kolejowe z Sędzisławiem i Lubawką, w 1905 z Jelenią Górą i w 1914 z Marciszowem[10].
W czasie II wojny światowej do Kamiennej Góry przeniesiono część produkcji łożysk kulkowych z bombardowanej przez aliantów fabryki łożysk kulkowych w Schweinfurcie[14]. W lipcu 1944 utworzona zostaje w mieście filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[15]. 9 maja 1945 miasto zostało zajęte przez jednostki 21 Armii 1 Frontu Ukraińskiego. 28 maja przybywają oddziały 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego[16].
Po zakończeniu II wojny światowej polska administracja używała początkowo nazwy Kamieniogóra[17]. Nazwa w formie Kamienna Góra została zatwierdzona 7 maja 1946 roku[18].
W czasach Polski Ludowej w mieście funkcjonowały Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Len”, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Polgar”, zakłady skórzano-garbarskie „Karkonosze”, zakłady jedwabnicze, Fabryka Maszyn Włókienniczych „Dofama” oraz kamieniołomy kruszywa drogowego. Powstało duże sanatorium leczące gruźlicę kostno-stawową, miasto było ośrodkiem handlowym, usługowym, kulturalnym oraz administracyjnym dla regionu rolniczo-hodowlanego[10].
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
![]() |
Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru. |
Kamienna Góra jest znaczącym ośrodkiem przemysłowym z przemysłem włókienniczym, spożywczym i maszynowym. Do większych zakładów na terenie miasta należą:
- Dofama THIES sp. z o.o. w Kamiennej Górze[19],
- Spółdzielnia Mleczarska KaMos w Kamiennej Górze[20],
- Kowary Carpets sp. z o.o., tkalnia dywanów w Kamiennej Górze
- Świat Lnu sp.z o.o. Producent tkanin lnianych w Kamiennej Górze[21]
- Effect-System S.A. Druk wieloformatowy, produkcja tkanin[22]
- SOPP Packaging Sp. z o.o.
Ponadto w mieście istnieje Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A., które miasto jest udziałowcem. Dysponuje ona terenami o powierzchni 240,8 ha w miejscowościach:
- Krzeszów,
- Lubawka,
- Nowogrodziec – Wykroty,
- Lubań,
- Jawor,
- Piechowice,
- Radomierz.
Strefa będzie działać do 31 grudnia 2026. Inwestorzy którzy tam zainwestują mogą korzystać z pomocy publicznej do wysokości 65% poniesionych nakładów. W KSSEMP S.A. funkcjonuje 27 inwestorów którzy reprezentują branże metalową, tekstylną, produkcję wyrobów dekoracyjnych, podzespołów do samochodów i wiele innych. Kapitał pochodzi z krajów takich jak Japonia, USA, Niemcy, Włochy, Holandia, Francja. Do większych firm należą:
- Joyson Safety Systems Poland sp. z o.o.,
- SOPP Polska sp. z o.o.,
- Ceramika Marconi sp. z o.o.,
- CM3-Polska sp. z o.o.,
- BDN sp. z o.o. Sp. Komandytowa (Grupa Wydawnicza Bauer)
- Lubatex sp. z o.o.,
- Autocam Poland sp. z o.o.,
- Kalibra sp. z o.o.,
- Palgetrans Handel-Transport sp. z o.o.,
- WEBER-Hydraulika sp. z o.o.,
- Dr.Schneider Automotive Polska sp. z o.o..
Kamienna Góra jest centrum usługowo-handlowym dla powiatu kamiennogórskiego. W mieście istnieją firmy usługowo-handlowe, siedziby banków, towarzystw ubezpieczeniowych, istnieją stacje benzynowe, dwa szpitale (szpital powiatowy oraz Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji), market Kaufland, Intermarché, Bricomarché, Lidl, Biedronka, Aldi, Dino oraz sklepy sieci: Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”, Żabka, Neonet, Avans, Media Expert, Bodzio, Jysk.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[23]:
- miasto
- Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, z gotyckim prezbiterium z XVI w.
- Kościół Bożego Ciała, ul. Katowicka, z 1560 r., 1884 r.
- Kościół Matki Bożej Różańcowej – poewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z lat 1709–1730 z XVIII w.; jeden z kościołów łaski zbudowanych przez protestantów na mocy układu w Altranstädt. Projektantem i budowniczym kościoła był śląski architekt Martin Frantz
- plebania
- cmentarz żydowski, ul. Katowicka, zabytkowa nekropolia założona w I poł. XIX w.
- zespół zamkowy, z XVI-XIX w.:
- park
- zamek Grodztwo w Kamiennej Górze – ruina zamku, renesansowego z XVI w., przebudowanego w XIX w.
- mury miejskie, z XV w.
- Ratusz w Kamiennej Górze, pl. Grunwaldzki, zbudowany w stylu neorenesansowym; zaprojektowany przez wrocławskich architektów (Richarda Gaze i Alfreda Böttchera); w 1905 r. zakończono jego budowę.
- budynek dworca kolejowego, ul. Jeleniogórska, 1869 r.
- wiata peronowa, drewn., j.w.
- zespół szpitalny dolnośląskiego centrum rehabilitacji:
- pawilon I i II
- budynek I d (żłobek)
- willa
- willa nr 1 i nr 2
- dom, ul. Miarki 17, z XVIII w., XX w.
- dom, ul. Miarki 27, z 1695 r., 1933 r.
- dom, ul. Miarki 30, z XVIII w., XIX w.
- dom, ul. Mickiewicza 2, z k. XIX w.
- sąd, al. Wojska Polskiego 36, z 1880 r.
- resursa kupiecka, ul. Okrzei 14, z 1805 r.
- budynek biurowy, ul. Waryńskiego 13, z l. 1882-1884
- dom, pl. Wolności 1 2 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15 16 18 24 27 30 z XVII-XX w.
- dom, ul. Żeromskiego 6, z drugiej poł. XVIII w., XIX w.
- dom, ul. Staszica (dec. Fornalskiej) 6, 1880 r.
- kamienica, ul. Wojska Polskiego 12, 2 poł. XVIII w.
inne zabytki:
- rynek otoczony kamieniczkami w stylu barokowym z XVII – XVIII w.
- zabytkowe podziemia i sztolnia – trasa turystyczna „Projekt Arado. Zaginione laboratorium Hitlera”[24].
- mauzoleum ku czci zamordowanych więźniów i jeńców wojennych w filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen oraz w obozach jenieckich na Górze Kościelnej (Parkowej)
- kamienny obelisk ustawiony na wzgórzu po prawej stronie drogi biegnącej do osiedla Antonówka. Obelisk ustawiony został w 1880 r. na pamiątkę parady wojsk koalicji antynapoleońskiej, która miała miejsce 10 sierpnia 1813 r.[25]
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z 2007[26] Kamienna Góra ma obszar 18,04 km² (317. lokata w kraju), w tym:
- użytki rolne: 54%
- użytki leśne: 16%
Miasto stanowi 4,54% powierzchni powiatu.
Kultura[edytuj | edytuj kod]

W Kamiennej Górze działa Centrum Kultury, które jest organizatorem imprez kulturalno-rozrywkowych. W jego ramach prowadzone są zajęcia dla mieszkańców miasta[27].
Oprócz tego w mieście działa:
- Biblioteka Pedagogiczna (w ramach Powiatowego Centrum Edukacji[28] w Kamiennej Górze),
- Klub Seniora,
- Miejska Biblioteka Publiczna wraz z dwoma filiami[29],
- Muzeum Tkactwa przy placu Wolności 11 w barokowej kamieniczce, którego stałą ofertą są wystawy:
- „Z dziejów tkactwa ludowego”,
- „Z dziejów Kamiennej Góry”
- „Rozwój tkactwa i przemysłu włókienniczego w Kamiennej Górze”,
- „Dawna wieś dolnośląska”,
Oprócz tego Muzeum organizuje także kilka wystaw czasowych o różnorodnej tematyce. Rokrocznie jesienią prezentuje wystawę „Sztuka włókna”, będącą wynikiem plenerów artystów europejskich. Muzeum organizuje także lekcje muzealne oraz zajęcia plastyczne i konkursy.
Oświata[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta znajdują się placówki oświatowe prowadzone przez gminę miejską Kamienna Góra:
- Przedszkole Publiczne Nr 1 z Grupami Żłobkowymi ulokowane przy ul. Spacerowej,
- Przedszkole Publiczne Nr 2 znajdujące się przy ul. Tadeusza Kościuszki,
- Przedszkole Publiczne Nr 3 mieszczące się przy ul. Papieża Jana Pawła II,
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Kamiennej Górze im. ks. Jana Twardowskiego zlokalizowana przy pl. Kościelnym[30],
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tkaczy Śląskich ulokowana przy ul. Jeleniogórskiej[31],
W mieście znajdują się także placówki oświatowe oraz placówki związane z oświatą prowadzone przez powiat kamiennogórski:
- Liceum Ogólnokształcące mieszczące się przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 2
- Zespół Szkół Specjalnych[32] znajdujący się przy ul. Stanisława Staszica,
- Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego zlokalizowany przy ul. Traugutta[33],
- Powiatowego Centrum Edukacji znajdujące się przy ul. Papieża Jana Pawła II, które składa się z: Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, Biblioteki Pedagogicznej, Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli,
- Dziecięca Świetlica Środowiskowa zlokalizowana przy ul. Papieża Jana Pawła II.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki:
- Kościół Starokatolicki w RP:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski:
- filiał w Kamiennej Górze. Z powodu braku kaplicy, nabożeństwa w Kamiennej Górze zostały zawieszone i członkowie biorą czynny udział w życiu nabożeństwowym w zborze wałbrzyskim[34].
- Kościół Zielonoświątkowy:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Kamienna Góra (Sala Królestwa ul. Bohaterów Getta 18A)[36]
Sport[edytuj | edytuj kod]
- MKS Sudety Kamienna Góra – siatkówka mężczyzn
- Klub Sportowy Relax[37] – trójbój siłowy
- Kamiennogórski Klub Sportowy Olimpia – piłka nożna
- UKS Zadrna – szachy
- SIL „Kus – Kus”
- Klub Tańca Towarzyskiego „Fraszka”
- Kamiennogórska Grupa Biegowa „KGB”
Honorowi obywatele miasta[edytuj | edytuj kod]
- Józef Cyrankiewicz (1911–1989) – 16 listopada 1947
- ks. Stanisław Książek (1931–2015) – 13 września 1997
- Tomasz Duda (1913–1997) – 14 listopada 1997
- ks. Wolfgang Gottstein (1934-2019[38]) – 26 maja 1999
- Stanisław Sadowski (1919–2007) – 26 maja 1999
- Tadeusz Niemas (1923–2015)– 26 października 2006
- Feliks Kaczmarski (1925–2009) – 26 października 2006
- Józef Poprawa (1913–2010) – 28 listopada 2007
- Kazimiera Ciosmak (ur. 1947) – 25 marca 2009
- bp Stanisław Dowlaszewicz (ur. 1957) – 4 czerwca 2009
- Franciszek Kuszel (ur. 1926) – 6 października 2009
- Roman Jakóbczyk (1936-2021[39]) – 5 czerwca 2013
- Bolesław Grzyb (ur. 1932) – 5 czerwca 2013
- Leon Święcicki (1924–2016[40]) – 5 czerwca 2013
- Stefan Hałubek – (1931) – 6 czerwca 2019[41]
- Bogdan Adamus (ur. 1949) – 2 czerwca 2022[42]
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Główny artykuł:
Dane z 30 czerwca 2015[2]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 19 711 | 100 | 10 246 | 52 | 9 465 | 48 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
1 095,6 | 569,2 | 526,4 |

Wykres demograficzny wykonany na podstawie strony http://www.polskawliczbach.pl/
Piramida wieku mieszkańców Kamiennej Góry w 2014 roku.
Burmistrzowie od 1990 r.[edytuj | edytuj kod]
Lp. | Imię i nazwisko | Lata |
---|---|---|
1. | Bolesław Grzyb | 26 VI 1990 – 29 VIII 1994 |
2. | Artur Zieliński | 29 VIII 1994 – 25 XI 1998 |
3. | Tadeusz Rycharski | 25 XI 1998 – 28 III 2002 |
4. | Henryk Różański | 10 IV 2002 – 2 VI 2002 |
5. | Andrzej Mankiewicz | 3 VI 2002 – 29 VIII 2003 |
6. | Artur Zieliński | 29 VIII 2003 – 20 VI 2006 |
7. | Artur Mazur (zarząd komisaryczny do czasu wyboru nowego burmistrza) | 12 VII 2006 – 30 XI 2006 |
8. | Krzysztof Świątek | 30 XI 2006 – 20 XI 2010 |
9. | Krzysztof Świątek | 21 XI 2010 – 30 XI 2014 |
10. | Krzysztof Świątek | 1 XII 2014 – 23 XI 2018 |
11. | Janusz Chodasewicz | 23 XI 2018 – |
Współpraca zagraniczna[edytuj | edytuj kod]
Miasto prowadzi współpracę zagraniczną z[43]:
03.03.2022 r. Rada Miasta Kamienna Góra uchyliła uchwałę w sprawie zawarcia umowy partnerskiej pomiędzy miastem Iwangorod w Rosji a miastem Kamienna Góra w Rzeczypospolitej Polskiej. Decyzja miała związek z agresją Rosji na Ukrainę[46][47].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Kamienna Góra – Marciszów
Skalnik – Pisarzowice – Kamienna Góra – Boreczna – Chełmiec – Szczawno-Zdrój
– Janowice Wielkie – Raszów – Kamienna Góra – Krzeszów – Jawiszów – Chełmsko Śląskie[48]
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Kamienna Góra (gmina wiejska), Czarny Bór
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Powiat kamiennogórski
- Cmentarz żydowski w Kamiennej Górze
- Brama Lubawska
- Rudawy Janowickie
- Przedgórze Sudeckie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r.. [w:] Główny Urząd Statystyczny [on-line]. 2016. s. 59. [dostęp 2016-07-26].
- ↑ a b Ludność w miejscowościach statystycznych (Narodowy Spis Powszechny 2021) Bank Danych Lokalnych [dostęp 2022-09-21] .
- ↑ Analiza wygaszania popytu na linii Marciszów/Sędzisław-Kamienna Góra-Lubawka. [dostęp 2009-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-05)]. (pol.).
- ↑ Nowy rozkład jazdy komunikacji miejskiej, kamiennagora.pl [dostęp 2021-09-09] .
- ↑ Colmar Grünhagen 1866 ↓, s. 266.
- ↑ a b c Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Ossolineum. Wrocław. 1984. ISBN 83-04-01090-9.
- ↑ Maria Malec. Słownik nazw geograficznych Polski. 2003. WN PWN. 2007. ISBN 83-01-13857-2.
- ↑ a b Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1987, s. 99, ISBN 83-04-02436-5, OCLC 834818343 .
- ↑ Karl August Müller 1837 ↓, s. 528.
- ↑ a b c d e f Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas , Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 258–261 .
- ↑ a b c d e Janusz Czerwiński: Sudety. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 89–90. ISBN 83-7079-677-X.
- ↑ Stanisław Michalkiewicz (red.), Kamienna Góra. Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, Wrocław 1985, s. 53.
- ↑ Jan Lubieniecki, Z Dziejów Ziemi Kamiennogórskiej, Jelenia Góra 1996.
- ↑ Zapomniane fabryki zbrojeniowe Hitlera.
- ↑ Abraham Kajzer , Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 .
- ↑ Kamienna Góra. [dostęp 2009-01-26]. (pol.).
- ↑ Dz.U. 1945 nr 33, poz. 196. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-24)]..
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Dofama THIES sp. z o.o..
- ↑ Spółdzielnia Mleczarska KaMos.
- ↑ Świat Lnu Sp. z o.o..
- ↑ Effect-System S.A.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 58–59. [dostęp 2018-06-30].
- ↑ ProjektArado.Zaginione laboratorium Hitlera.
- ↑ Obelisk na polach Antonówki. kamiennagora.tvkg.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-16)]..
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Oficjalna strona Centrum Kultury. Formy działalności.. [dostęp 2013-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-29)]. (pol.).
- ↑ Powiatowe Centrum Edukacji.
- ↑ Miejska Biblioteka Publiczna w Kamiennej Górze.
- ↑ Szkoła Podstawowa nr1 im. ks. Jana Twardowskiego w Kamiennej Górze.
- ↑ Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tkaczy Śląskich w Kamiennej Górze.
- ↑ Zespół Szkół Specjalnych.
- ↑ Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego. [dostęp 2018-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-04)].
- ↑ Kamienna Góra | Parafia E-A w Wałbrzychu. walbrzych.luteranie.pl. [dostęp 2019-08-21]. (pol.).
- ↑ Zbór KZ „Jeruzalem” w Kamiennej Górze.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .
- ↑ Klub Sportowy Relax. ksrelax.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-25)]..
- ↑ 17 grudnia 2019 r. zmarł Honorowy Obywatel Kamiennej Góryhttp://powiatowa.info/.
- ↑ Zmarł przewodnik, honorowy obywatelhttp://powiatowa.info/
- ↑ Nie żyje Leon Święcicki. kamiennagora.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-26)].http://www.kamiennagora.pl/.
- ↑ Stefan Hałubek Honorowym Obywatelem Miasta Kamienna Góra. czadrow24.pl
- ↑ Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kamienna Góra dla Bogdana Adamusa – Relacje Regionalne. [dostęp 2022-06-04].
- ↑ Oficjalna strona miasta Kamienna Góra. Współpraca z zagranicą. [dostęp 2013-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-16)]. (pol.).
- ↑ Umowa podpisana.
- ↑ Rada Miasta podjęła uchwałę o współpracy partnerskiej.
- ↑ Trol InterMedia , BIP - Urząd Miasta Kamienna Góra, bip.kamiennagora.pl [dostęp 2022-03-04] (pol.).
- ↑ M. Jaksoń , Koniec współpracy, powiatowa.info - Kamienna Góra, Lubawka, Krzeszów, Chełmsko Śląskie - powiat kamiennogórski [dostęp 2022-03-04] (pol.).
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2020-08-22].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
- Karl August Müller: Vaterländische Bilder, in einer Geschichte und Beschreibung der alten Burgfesten und Ritterschlösser Preussens: ¬Die Burgfesten und Ritterschlösser Schlesiens (beider Antheile), so wie der Grafschaft Glatz, Tom 1. Glogau: Flemming, 1837.
- Kamienna Góra, 2001, E. Oleksiak, R. Plata, B. Pecio, M. Karasińska, M. Dańczak, M. Zdanowicz, wyd. Eureka, ISBN 83-88599-65-8.
- Dolny Śląsk na weekend, 2005, C. Skała, W. Brygier, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-420-5.
- Dolny Śląsk, 2004, C. Skała, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-523-6.
- Kamienna Góra, Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, praca zbiorowa pod red. Stanisława Michalkiewicza, Ossolineum 1985 ISBN 83-04-01818-7.
- Z Dziejów Ziemi Kamiennogórskiej, 1996, J. Lubieniecki, wyd. Karkonoskie Towarzystwo Naukowe, ISSN 0238-9940.
- Kamienna Góra. Fakty z przeszłości miasta do końca 1945 roku, 2002, J. Sarnecki, wyd. Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego
- Barbara Skoczylas – Stadnik, Ratusz w Kamiennej Górze. Legnica 2013
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona internetowa Kamiennej Góry
- Kamienna Góra Miasto Langhansa – gazetka poświęcona historii miasta
- Kamienogóra, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 773 .
- Zabytki Kamiennej Góry.