52°33′52″N 15°57′42″E/52,564444 15,961667Kamionna (województwo wielkopolskie)
| ||||
| ||||
 Kościół pw. Narodzenia NMP | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  wielkopolskie
| |||
| Powiat | międzychodzki | |||
| Gmina | Międzychód | |||
| Wysokość | 66,4–115,9 m n.p.m. | |||
| Liczba ludności | 530 | |||
| Strefa numeracyjna | 95 | |||
| Kod pocztowy | 64-421[1] | |||
| Tablice rejestracyjne | PMI | |||
| SIMC | 0183466 | |||
Położenie na mapie gminy Międzychód   Kamionna | ||||
Położenie na mapie Polski  Kamionna | ||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  Kamionna | ||||
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego  Kamionna | ||||
| 52°33′52″N 15°57′42″E/52,564444 15,961667
| ||||
_COA.svg)
Kamionna (niem. Kähme) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Międzychód, nad rzeką Kamionką, przy drodze krajowej nr 24.
Prywatne miasto szlacheckie lokowane przed 1402 rokiem położone było w XVI wieku w województwie poznańskim[2]. Zdegradowane przed 1600 rokiem, ponowne nadanie praw miejskich w 1638 roku, degradacja w 1874 roku[3].
Sołectwo[edytuj | edytuj kod]
Kamionna jest wsią sołecką[4] administrującą dwiema innymi osadami (przysiółkami) nie posiadającymi statutu sołectwa:
- Kamionna-Folwark (20 mieszk.),
- Wiktorowo (14 mieszk.).
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość leży w atrakcyjnej krajobrazowo i przyrodniczo Dolinie Kamionki. W 2004 roku na południe od Kamionny utworzono florystyczny rezerwat „Dolina Kamionki”, chroniący fragment doliny rzecznej w rynnie polodowcowej, lasu, terenów podmokłych z 13 stanowiskami roślinnymi, wchodzący w skład Pszczewskiego Parku Krajobrazowego. Sama wieś leży na północnej granicy tego parku.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0183472 | Kamionna-Folwark | część wsi |
| 0183489 | Wiktorowo | część wsi |
Warunki hydrograficzne[edytuj | edytuj kod]
Przez centralną część Kamionny przepływa Kamionka, lewobrzeżny dopływ Warty. W obrębie wsi leży też kilka niewielkich jezior wytopiskowych[7]:
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o Kamionnie, położonej na historycznym terytorium Wielkopolski, pochodzą z 1261 r. Wiadomo, że już przed 1402 r. miejscowość otrzymała prawa miejskie jako miasto prywatne. W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów miasto Kamionna położone było w 1582 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[8].
W 1499 Mikołaj Kamieński wzniósł nowy kościół murowany w miejsce starego drewnianego. W XVII wieku uległ on zniszczeniu i został odrestaurowany nakładem ówczesnych właścicieli miejscowości Prusińskich herbu Nałęcz. W miejscowości oprócz opisanego kościoła był jeszcze drugi św. Mikołaja, który został rozebrany w 1822[9].
Lokacja nie rozwinęła się, ponieważ już w XVI w. zaliczano ją ponownie do wsi. W 1638 r. właściciele Kamionny wyjednali u króla ponowne nadanie praw miejskich. Mimo położenia na ważnym szlaku drogowym miasto ponownie nie rozwinęło się. W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793 r. Kamionna została włączona do Prus z krótką przerwą w latach 1807–1815. Miasteczko nie zostało objęte procesami uprzemysłowienia i urbanizacji Wielkopolski w 2. poł. XIX w. i ostatecznie utraciło prawa miejskie w 1874 r.[10]
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Jako miasteczko leżące nad rzeczką Kamionną w powiecie międzychodzkim opisał je XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1882 liczyło 85 domów, w których mieszkało w sumie 766 mieszkańców w tym 666 katolików, 93 ewangelików oraz 7 izraelitów. Słownik wymienia w miejscowości także 113 analfabetów. W miasteczku znajdowała wówczas kilkuklasowa szkoła elementarna, agentura pocztowa, a w jego najbliższej okolicy dwie gorzelnie[9].
Miejscowość zachowała polski charakter etniczny i w 1920 r. traktat wersalski przyznał Kamionnę Polsce. W latach 1975–1998 Kamionna administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Urodził się tu: Wincenty Nowaczyński (ur. 16 marca 1883, zm. 31 stycznia 1940 w Forcie VII w Poznaniu) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Gotycki kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, zbudowany w 1499 roku – jeden z cenniejszych obiektów tego typu w Wielkopolsce, usytuowany na skraju głębokiej doliny Kamionki; jednonawowy, ceglany, nietynkowany, z przylegającą wieżą dzwonnicy. Wschodnia ściana zwieńczona efektownym, trójkondygnacyjnym szczytem.
- Stary słup milowy (mila pruska) – ustawiony wraz z budową szosy Poznań-Berlin w l. 1826–1835; od 2002 r. przeniesiony w pobliże kościoła NMP.
- W Kamionnie świetnie zachował się zwarty, małomiasteczkowy układ przestrzenny z kwadratowym rynkiem wraz z blokiem śródrynkowym oraz wychodzącymi zeń prostopadle ulicami, naruszony jedynie przebiciem głównej szosy przez południową ścianę rynku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych poprzez wyszukiwarkę. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. [dostęp 2015-03-26].
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 175.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 38–39.
- ↑ Maciej Żurkowski: wykaz sołectw gminy Międzychód wraz z przynależnymi do nich miejscowościami. październik 2008. [dostęp 2008-10-31].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Wykaz jezior w powiecie międzychodzkim. wrzesień 2008. s. 1. [dostęp 6 czerwca 2010].
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 50.
- ↑ a b Kamionna (4) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. III: Haag – Kępy. Warszawa 1882.
- ↑ Obwieszczenie królewskiej regencyi w Poznaniu z dnia 8 września 1874 r. (Dz. Urz. Rej. Poznańskiej z 1874 r. Nr 39, poz. 820).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kamionna (4) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. III: Haag – Kępy. Warszawa 1882.
- Kamionna (3) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa 1902.
| |||||||||||||||||||
