Kaplica św. Filipa i św. Jakuba w San Ġwann
 00784 (NICPMI)
| |||||||||||||||
| Kaplica | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Adres |
Triq tal-Prepostu | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Archidiecezja | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||||
 35°54′42,5″N 14°28′00,2″E/35,911806 14,466722
| |||||||||||||||
Kaplica Świętych Apostołów Filipa i Jakuba Mniejszego (malt. Il-Knisja ta’ San Filippu u San Ġakbu, ang. St Philip and St James the Less Chapel), znana jako il-kappella tal-Prepostu – rzymskokatolicka kaplica w przysiółku Tal-Balal, będącym administracyjnie częścią miejscowości San Ġwann na Malcie. Budynek znajduje się przy Triq tal-Prepostu, drodze łączącej San Ġwann z Naxxar[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
18 października 1732 rektor kolegiaty św. Heleny w Birkirkarze ks. Ġużepp Gaspare Vassallo notarialnie przyrzekł zbudować kaplicę w dolinie Wied Għomor, i przeznaczył z jego własnej parceli leżącej w pobliżu kościoła św. Rocha w Birkirkarze, kwotę dziewięciu skudów rocznie na jej utrzymanie. Zastrzegł on jednak, że kaplica nie może podlegać archiprezbiterowi bazyliki, lecz jedynie rektorowi kolegiaty i jego następcom[3][4][5][6].
Budowa kaplicy ukończona została w 1733. Z racji podległości rektorowi (malt. prepostu) kolegiaty, znana była jako tal-Prepostu, z czasem i dolina, w której kaplica została zbudowana, zaczęła być nazywana Wied tal-Prepostu (Dolina Rektora)[3][7].
Świątynia otrzymała wezwanie Świętych Apostołów Filipa i Jakuba Mniejszego oraz Dusz Czyśćcowych. Miał służyć posłudze duchowej ludzi mieszkających w wiejskim terenie tax-Xwieki (ta Xeuchi) oraz przysiółka tal-Balal[3][4][7][6].
Fundator zaopatrzył świątynię we wszystkie potrzebne sprzęty liturgiczne, a nawet relikwie świętych patronów. W kaplicy znajdował się w ołtarzu obraz, przedstawiający obu patronów, opisany jako „artystyczny, tak pod względem tematycznym, jak i technicznym”, bardzo zbliżony do prac osiemnastowiecznego malarza Ġannikola Buhagiara[3][1].
W 1965 w San Ġwann została ustanowiona samodzielna parafia, i niedługo potem kaplica Świętych Apostołów Filipa i Jakuba znalazła się w jej granicach[3][1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]
Fasada kaplicy jest ładna, z centralnym położonymi drzwiami, z prostymi pilastrami po bokach, na których wspiera się niewielki gzyms. Po prawej stronie drzwi wmurowana inskrypcja NON GODE L'IMMUNITA ECCLESIAS.[TICA] (nie daje azylu kościelnego).
Ponad nimi kwadratowe okno, jedyne naturalne źródło światła w kaplicy. Fasada okolona jest dwoma niewymuślnymi pilastrami; całość wieńczy niezdobiony gzyms. Wyższy poziom ograniczają dwa prostokątne słupki z ozdobnym elementem w kształcie kropli. Pomiędzy nimi dzwonnica typu bell-cot ze spływami wolutowymi. Na jej szczycie kamienny krzyż. Po bokach prosta forma przypory, z dachu wystają kamienne rynny do odprowadzania wody opadowej[3].
Wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Wewnątrz kaplica ma kształt prostokąta, z kolebkowym sklepieniem oraz podłogą z płyt kamiennych. Na granicy sklepienia i ścian biegnie wokół prosty gzyms.
Jedyny ołtarz znajduje się w płytkiej apsydzie. Obraz tytularny nad nim wiszący jest kopią oryginalnego, który znajduje się w miejscowym kościele parafialnym. Malowidło przedstawia obu świętych patronów kościoła, apostołów Filipa i Jakuba Mniejszego, koronowanych przez anioły. U stóp świętych dusze czyśćcowe proszące o modlitwę[3].
Kaplica dziś[edytuj | edytuj kod]
Budynek przez długi czas był wykorzystywany jako magazyn[7][8]. W roku 2000 został odrestaurowany i ozdobiony przyzwoitym placem z przodu fasady[1]. Trzy razy do roku odprawiane są tam msze święte dla stowarzyszenia absolwentów Lyceum[8], okazjonalnie urządzane są wystawy sztuk pięknych[9].
Ochrona dziedzictwa kulturowego[edytuj | edytuj kod]
Budynek kaplicy umieszczony został 27 sierpnia 2012 na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 00784[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Churches and Chapels. Kunsill Lokali San Ġwann / San Gwann Local Council. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)]. (ang.).
- ↑ San Filippu u San Gakbu. Quddies. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-10)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Philip Xuereb: Il-Knisja ta’ San Filippu u San Ġakbu, magħrufa wkoll bħala “Tal-Prepostu” f’Tal-Balal ~ limiti ta’ San Ġwann ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)]. (malt.).
- ↑ a b LXIX. CHIESA DEI SANTI FILIPPO E GIACOMO.. W: Achille Ferres: Deserizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 325. (wł.).
- ↑ San Ġwann / Chapel of Saints Philip and James. Archdiocese in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-20)]. (ang.).
- ↑ a b San Gwann - Church of Saint Philip and Saint James. W: Alfie Guillaumier: Malta's Towns and Villages. USA: Terry Asphar (tłum.), 2003, s. 441. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).
- ↑ a b c St. Philip and St. James - Tal-Balal, Birkirkara. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 229-231. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- ↑ a b John Scerri: St.Philip & St.James. malta-canada. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-04)]. (ang.).
- ↑ Malta International Art Biennale inaugurated. [w:] Times of Malta [on-line]. 2005-06-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-09)]. (ang.).
- ↑ Chapel of St. Filip and St. James. NICPMI, 2012-08-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-21)]. (ang.).