Kaplica Matki Bożej w Katowicach-Dębie
 A/772/2021 z dnia 9 marca 2021 roku
| |||||||||
| kaplica | |||||||||
 Kaplica od strony ulicy Dębowej (2015) | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Adres |
ul. Dębowa / Źródlana | ||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||
 50°16′26,1″N 18°59′58,6″E/50,273917 18,999611
| |||||||||
Kaplica Matki Bożej w Katowicach-Dębie – zabytkowa, neogotycka kaplica typu domkowego, położona na rogu ulic Dębowej i Źródlanej w Katowicach, w dzielnicy Dąb. Powstała ona w 1893 roku z fundacji Antoniego i Józefy Kraclów. Znajduje się ona na terenie rzymskokatolickiej parafii św. Jana i Pawła Męczenników.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kaplica powstała wcześniej niż dębska parafia i kościół parafialny[1]. Wzniesiono ją w 1893 roku[2], co wynika z datowania na jednej z przypór od strony ulicy Źródlanej[3]. Budowniczym kaplicy był pochodzący z Katowic August Lauterbach[3]. Powstała ona z inicjatywy i fundacji Antoniego i Józefy Kraclów, którzy postawili ją na swoich gruntach. Zawodowo zajmowali się oni wywożeniem żużlu z kopalni „Ferdinand”[1]. Kaplica ta według przekazów ustnych byłą obiektem wotywnym za szczęśliwy powrót z wojny syna fundatorów[3].
W momencie wzniesienie kaplica znajdowała się ona przy drodze prowadzącej przez pola, gdyż ulica Źródlana została wytyczona dopiero w latach 30. XX wiei[4].
W 1899 roku Kraclowie przekazali kaplicę chorzowskiej parafii wraz z datkiem 200 marek na jej utrzymanie[3]. Ostatecznie nastąpiło to po kilku latach, gdyż toczył się spór o własność gruntu, na którym ta kaplica stanęła[1]. Po przekazaniu obiektu parafii została ona poświęcona przez księdza M. Krokera[3].
Na wniosek właściciela, tj. parafii św. Jana i Pawła Męczenników, w dniu 9 marca 2021 roku kaplica została wpisana do rejestru zabytków[2] nieruchomych województwa śląskiego[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Kaplica Matki Bożej położona jest w Katowicach na rogu ulic Dębowej i Źródlanej[2] w granicach katowickiej dzielnicy Dąb[5]. Znajduje się ona na terenie rzymskokatolickiej parafii św. Jana i Pawła Męczenników w Katowicach-Dębie[6].
Jest to kaplica domkowa[6], wybudowana w stylu neogotyckim[3] z cegły klinkierowej, na planie sześcioboku[6]. Powierzchnia zabudowy kaplicy wynosi 14 m²[5]. Ściany kaplicy z nietynkowanej cegły podparte są ośmioma wydatnymi przyporami. Drzwi i cztery okna budowli są zwieńczone ostrymi łukami. Charakterystycznym elementem kaplicy jest masywny gzyms biegnący wzdłuż krawędzi dachu. Składa się on z wielu warstw cegieł tworzących ząbkowany wzór. Frontowa ściana kaplicy nadbudowana jest attyką, która powiela wzór gzymsu[7].
We wnętrzu kaplicy znajduje się figura Matki Bożej Różańcowej oraz obraz świętego Jana Pawła II[4].
Kaplica ta jest ważnym obiektem dla społeczności katowickiego Dębu jako miejsce kultu oraz historyczny obiekt dzielnicy, który jest starszy od dębskiego kościoła św. Jana i Pawła Męczenników[3]. W czasie uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa jest ona wykorzystywana jako jeden z ołtarzy[4].
Kaplica wpisana jest ona do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/772/2021[2], a także do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[8]. Jest ona także ujęta w strefie ochrony konserwatorskiej ustalonej na podstawie uchwalonego 24 września 2007 roku przez Radę miasta Katowice miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru dzielnicy Dąb-Wełnowiec w Katowicach[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Urszula Rzewiczok, Na kartach dębskiej historii, „Górnoślązak” (10 (29)), 2017, s. 17, ISSN 2391-5331 (pol.).
- ↑ a b c d Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. nid.pl. [dostęp 2022-09-10]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach: Wpis do rejestru zabytków (A/772/2021). wkz.katowice.pl, 2021-03-11. [dostęp 2022-09-10]. (pol.).
- ↑ a b c E-ncyklopedia, Historia Kościoła na Śląsku: Kapliczki i krzyże przydrożne w Dębie. silesia.edu.pl, 2021-05-01. [dostęp 2022-09-10]. (pol.).
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2022-09-10]. (pol.).
- ↑ a b c Grzegorz Grzegorek, Piotr Tabaczyński, Parafie i kościoły Katowic, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2014, s. 58, ISBN 978-83-63780-06-7.
- ↑ Jacek Kuczowic: Katowice - kapliczki. www.przydrozne.eu. [dostęp 2022-09-10]. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW. Wyszukiwanie Zabytku Nieruchomego. bip.katowice.eu. [dostęp 2022-09-10]. (pol.).