Kapucynka czarno-biała
| Cebus capucinus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kapucynka czarno-biała | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7] | |||
 | |||
Kapucynka czarno-biała[8], kapucynka właściwa[9] (Cebus capucinus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny kapucynek (Cebinae) w obrębie rodziny płaksowatych (Cebidae) występujący na terenie Ameryki Środkowej i Południowej.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Kapucynka czarno-biała występuje w zależności od[10]:
- C. c. capucinus – wschodnia Panama, zachodnia Kolumbia (region przybrzeżny Oceanu Spokojnego) i północno-zachodni Ekwador (na południe aż do rzeki Esmeraldas-Guayllabamba).
- C. c. curtus – Wyspa Gorgona, Kolumbia.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Simia capucina[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Linneusz wskazał Brazylię (łac. Habitat in Brasilia)[2], ograniczone do północnej Kolumbii[11].
Taksony pośrednie między C. capucinus i C. albifrons występują w środkowej dolinie San Jorge, w dolnym biegu rzeki Cauca, w Kolumbii[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[10].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Cebus: gr. κηβος kēbos „długoogoniasta małpa”[12].
- capucinus: starofr. capucin „kaptur, kapucyn”, od wł. cappuccio „kaptur”, od późnołac. cappa „kaptur, czapka”[13].
- curtus: łac. curtus „krótki, skrócony”[13].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 33–45 cm, długość ogona 35–55 cm; masa ciała samic 1,5–3 kg, samców 3–4 kg[14]. Twarz naga w kolorze cielistym pokryta jest gęstym włosiem. Sierść po bokach głowy oraz w okolicach szyi i ramion w kolorze białym, w pozostałej części futro w kolorze brunatnoczarnym do czarnego. Ogon słabochwytny, w końcowym odcinku najczęściej zwinięty.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Żyje w lasach przebywając w górnych partiach drzew wśród swoich towarzyszy liczących do 40 osobników. Na pokarm składają się: liście i pąki, owady, jaja ptaków jak i młode ptaki. Niekiedy pożywia się drobnymi ssakami. Ciąża trwa ok. 6 miesięcy, młode (najczęściej jedno) od razu przyczepia się matce do futra. Dożywa około 30 lat.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cebus capucinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 29. (łac.).
- ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, Ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 111, 1812. (fr.).
- ↑ O. Bangs. The Vertebrata of Gorgona Island, Colombia. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 46 (5), s. 91, 1905. (ang.).
- ↑ D.G. Elliot. Descriptions of apparently a new species and subspecies of Cebus; with remarks on the nomenclature of Linnaeus’s Simia appella and Simia capucina. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 26, s. 229, 1909. (ang.).
- ↑ B. von Pusch. Die Arten der Gattung Cebus. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 16, s. 191, 1941. (ang.).
- ↑ S. de la Torre i inni, Cebus capucinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 126, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 192. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cebus capucinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-13].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 166, 1904. (ang.).
- ↑ a b The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, B.M. Bezerra, F.P. Paim & H.L. Queiroz: Family Cebidae (Squirrel Monkeys and Capuchins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 412. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 126, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.