Karłówka żółtobrzucha
| Micropsitta meeki[1] | |||
| Rothschild & E. Hartert, 1914 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
karłówka żółtobrzucha | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Karłówka żółtobrzucha[3] (Micropsitta meeki) – gatunek ptaka z podrodziny papug wschodnich (Psittaculinae) w rodzinie rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Papuga ta zamieszkuje Archipelag Bismarcka, według IUCN nie jest zagrożona wyginięciem.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Karłówka żółtobrzucha występuje na Archipelagu Bismarcka, zamieszkując w zależności od podgatunku[4][5]:
- M. meeki meeki – Wyspy Admiralicji (Manus, Rambutyo i Lou).
- M. meeki proxima – Wyspy Świętego Macieja (Mussau, Eloaua i Emirau).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy opisali w 1914 roku angielski ornitolog Walter Rothschild i niemiecki ornitolog Ernst Hartert na łamach „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”[6]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Rothschild i Hartert wskazali wyspę Manus[6]. Holotypem był samiec, schwytany 25 października 1913 roku i znajdujący się w kolekcji Alberta Meeka[6]. Podgatunek proxima po raz pierwszy opisali w 1924 roku również Rothschild i Hartert, jako miejsce odłowu osobnika typowego (samiec z kolekcji Alberta Eichhorna schwytany 30 maja 1923 roku) wskazując Wyspy Świętego Macieja[7]. Wyróżniono dwa podgatunki[4][5][8].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa rodzajowa: gr. μικρος mikros – mały; nowołac. psitta – papuga, od gr. ψιττακη psittakē – papuga[9]. Epitet gatunkowy jest eponimem honorującym Alberta Stewarta Meeka (1871–1943), angielskiego podróżnika, kolekcjonera z Nowej Gwinei, Melanezji i Australii[10]. Epitet proxima: łac. proximus – bardzo blisko, najbliższy, najbardziej podobny, od formy propior, propioris – bliższy, od formy prope – blisko[11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 10 cm[5]; długość skrzydła 58–65 mm, ogona 24–30 mm, dzioba 7–10 mm i skoku 9–11 mm[8]. Upierzenie głowy ciemnoszarobrązowe, z jasnożółtymi krawędziami pokryw usznych i boków gardła, zazwyczaj z żółtym paskiem ocznym. Kark i dolne części ciała żółte ze słabo zaznaczonymi brązowymi krawędziami, dającymi niewyraźny efekt łuskowania. Górne części ciała i skrzydła zielone, z czarnymi plamami na pokrywach I rzędu; lotki I rzędu czarne z zielonymi krawędziami, lotki II rzędu głównie zielone[8]. Pokrywy podskrzydłowe z ciemnymi końcówkami. Ogon w górnej części zielony, szary i żółty na dole[5]. Brak dymorfizmu płciowego[8]. Młode ptaki nieopisane[8]. U podgatunku proxima głowa jest jaśniejsza i bardziej żółtawo-szarawa niż u podgatunku nominatywnego, zaś żółty pasek oczny jest znacznie wyraźniejszy[8].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Ekologia słabo poznana[8]. Karłówka żółtobrzucha zamieszkuje pierwotny i zdegradowany las, najwyraźniej częściej występując w tym ostatnim[5]. Występuje do wysokości 700 m n.p.m.[8] Odzywa się krótkimi dźwiękami o wysokich tonacjach, takich jak „tsit”, „tsee”, „zeee” i „zeeeep”[5][8]. Wokalizuje również krótkimi 2–4 różnymi dźwiękami „see-sit-see-seet”[5]. Papugi te przebywają w małych grupach, żywiąc się porostami i grzybami zbieranymi z pni drzew[8]. Jedno gniazdo karłówki żółtobrzuchej zostało znalezione w nadrzewnej termitierze, zaledwie 25 cm nad ziemią; źródło tej obserwacji jest jednak niejasne[5]. Brak dalszych informacji na temat lęgów[5].
Status
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten występuje powszechnie na Manus i Lou[2]. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy ze względu na wylesianie w obrębie zasięgu występowania gatunku[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Micropsitta meeki, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Micropsitta meeki, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2024, wersja 2025-1 [dostęp 2025-05-04] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Micropsittini Reichenow, 1881 (wersja: 2024-07-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-05-04].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v15.1). [dostęp 2025-05-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i N. Collar, P.F.D. Boesman: Meek's Pygmy-Parrot (Micropsitta meeki), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-05-04]. (ang.).
- ↑ a b c W. Rothschild & E. Hartert. Exhibition and description of new forms of birds from the Admiralty Islands. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 33, s. 107, 1914. (ang.).
- ↑ W. Rothschild & E. Hartert. Sprawozdanie z 281. posiedzenia British Ornithologists’ Club. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 44, s. 50, 1924. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j M. Parr & T. Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. London: Bloomsbury Publishing, 2010, s. 295, seria: Helm Identification Guides. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Micropsitta [dostęp 2017-07-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Meeki [dostęp 2017-07-18].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Proxima [dostęp 2017-07-18].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagranie głosu karłówki żółtobrzuchej. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).