Karłówka płowolica
| Micropsitta pusio[1] | |||
| (P.L. Sclater, 1866) | |||
 Ilustracja autorstwa Johna Gerrarda Keulemansa z lat 1875–76 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
karłówka płowolica | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9] | |||
 | |||
Karłówka płowolica[10] (Micropsitta pusio) – gatunek małego ptaka z podrodziny papug wschodnich (Psittaculinae) w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae). Ptak ten zamieszkuje Nową Gwineę i Archipelag Bismarcka, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Karłówka płowolica występuje w zależności od podgatunku[11][12]:
- M. pusio beccarii – płn. Nowa Gwinea od zach. Zatoki Cenderawasih na wsch. do zatoki Huon i wysp Manam, Karkar, Bagabag, Tolokiwa, Sakar i Umboi.
- M. pusio pusio – wsch. Nowa Gwinea i Archipelag Bismarcka (Nowa Brytania, Lolobau, Watom i Duke of York).
- M. pusio harterti – Fergusson (Wyspy d’Entrecasteaux).
- M. pusio stresemanni – Misima i Tagula (Luizjady).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy opisał w 1866 roku angielski ornitolog Philip Lutley Sclater, nadając mu nazwę Nasiterna pusio[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Sclater wskazał błędnie Wyspy Salomona[2], prawidłową lokalizacją były Wyspy Księcia Yorku[13]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz podgatunku nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|
| M. p. beccarii | Salvadori, 1876[3] | Wairoro (lub Wairor), na wsch. wybrzeżu Ptasiej Głowy |
| M. p. harterti | Mayr, 1940[7] | Fergusson (Wyspy d’Entrecasteaux) |
| M. p. stresemanni | Hartert, 1926[8] | Mount Riu, Sudest (= Tagula) |
M. pusio tworzy grupę gatunków wraz z M. keiensis i M. geelvinkiana[12]. Wszystkie podgatunki są do siebie bardzo podobne i ich ważność jest kwestionowana[12]. Wstępnie rozpoznano cztery podgatunki[11].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Micropsitta: gr. μικρος mikros „mały”; nowołac. psitta „papuga”, od gr. ψιττακη psittakē „papuga”[14].
- pusio: łac. pusio, pusionis „mały chłopiec”, od pusus „malutki chłopiec”, od puer „chłopiec”[15].
- beccarii: dr Odoardo Beccari (1843–1920), włoski botanik, podróżnik, kolekcjoner z Indii Wschodnich i Nowej Gwinei[16].
- harterti: Ernst Johann Otto Hartert (1859–1933), niemiecki ornitolog, kolekcjoner, kustosz Muzeum Zoologicznego Waltera Rothschilda w Tring[17].
- stresemanni: prof. Erwin Friedrich Theodor Stresemann (1889–1972), niemiecki ornitolog, podróżnik, kolekcjoner[18].
- pusilla: łac. pusillus „bardzo mały”, do zdrobnienia pusus „mały chłopiec”, od puer „chłopiec”[19].
- salvadorii: Adelardo Tommaso Conte Salvadori Paleotti (1835–1923), włoski doktor, brał udział w drugiej wyprawie Garibaldiego na Sycylię w 1860 roku, ornitolog w Museo Regionale di Scienze Naturali di Torino w latach 1863–1923[20].
- rothschildi: baron Lionel Walter Rothschild (1868–1937), angielski ornitolog[21].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała około 8 cm; masa ciała 10–15 g[12]. Upierzenie generalnie koloru zielonego, nieco bardziej żółtawe na spodzie ciała. Czoło, pokrywy uszne, skroń i gardło płowo-brunatnożółte, czasem z żółtawym paskiem nad brwią; centralna część ciemienia do karku koloru modrego. Tył ciała i skrzydła koloru zielonego, z czarnymi łatami na środkowej części pokryw skrzydłowych; pokrywy podogonowe żółte. Ogon w centralnej części niebieski, czarny na bokach z małymi, żółtymi plamami na końcach[12]. U samicy twarz i ciemię bledsze. U młodych ptaków ciemię jest koloru zielonego. U podgatunku harterti spód ciała jest bardziej zielony zaś gardło rozmyto niebieskie; podgatunek stresemanni podobny do harterti, ale spód ciała bardziej żółtawy; podgatunek beccarii ciemniejszy, z matowo brązową twarzą[12].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowisko i pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Karłówka płowolica zamieszkuje nizinne i zalewowe lasy galeriowe, wysokie lasy przyrostu wtórnego i drzewa na polanach, czasami spotykana na gęstej sawannie do 800 m n.p.m., choć najczęściej nie przekracza 400 m n.p.m.[12]
Żywią się porostami, grzybami rosnącymi na korze i prawdopodobnie termitami; w żołądkach schwytanych ptaków znaleziono szczątki owadów, małe czarne nasiona, żółty miąższ owoców i kwiaty[12].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy przypada na okres wrzesień[22]–maj[12]. Gniazdo budowano jest w otworze nadrzewnych termitier, w jednym przypadku gniazdo znajdowało się w termitierze gatunku Microcerotermes biroi około 2 m nad ziemią w pniu małego drzewa w lesie wtórnym[12]. W zniesieniu 2–3 jaja, o rozmiarze 16,2 × 14,3 mm (n = 1)[22] i masie 1,67 g[23].
Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[9]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten ocenia się na bardzo rzadki i występujący lokalnie[9]. U podnóża Gór Owena Stanleya, w płd.-wsch. Papui-Nowej Gwinei, gęstość szacuje się na 20 ptaków na km²[12]. Liczebność tego ptaka może być zaniżona z powodu skrytego trybu życia, np. w pobliżu Port Moresby gatunek ten jest rzadko obserwowany, jednak śpiewy tej papugi sugerują, że jest najliczniejszą papugą na tym obszarze[12]. Populacja wydaje się być stabilna ze względu na brak dowodów na jakiekolwiek spadki liczebności lub inne istotne zagrożenia[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Micropsitta pusio, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c P.L. Sclater. On a new parrot of the genus Nasiterna. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 33, s. 620, ryc. 35, 1865. DOI: 10.1111/j.1469-7998.1865.tb02390.x. (ang.).
- ↑ a b T. Salvadori. A. Bruijn ed O. Beccari durante il viaggio del trasporto da gaerra olandese "Surabaia," dal Novembre 1875 al Gennaio 1876. „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. 8, s. 396, 1876. (wł.).
- ↑ E.P. Ramsay. Description of some new species of birds from New Britain, New Ireland, Duke of York Island, and the south-east coast of New Guinea. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 2, s. 104, 1877. (ang.).
- ↑ W. Rothschild, E. Hartert. Notes on Papuan birds. „Novitates Zoologicae”. 8, s. 81, 1901. (ang.).
- ↑ E. Stresemann. Nene Formen aus dem papuanischen Gebiet. „Journal für Ornithologie”. 70, s. 407, 1922. (niem.).
- ↑ a b E. Mayr. Birds collected during the Whitney South Sea Expedition. „American Museum novitates”. 1901, s. 2, 1940. (ang.).
- ↑ a b E. Hartert. On the Birds of the district of Talasea in New Britain. „Novitates Zoologicae”. 33, s. 130, 1926. (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Micropsitta pusio, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-03-02] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Micropsittini Reichenow, 1881 (1853) (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-01].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker (red.): Parrots & cockatoos. IOC World Bird List: Version 7.1. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l N. Collar: Buff-faced Pygmy-parrot (Micropsitta pusio). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ J.L. Peters: Check-list of birds of the world. Cz. 3. Cambridge: Harvard University Press, 1937, s. 168–169. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Micropsitta [dostęp 2019-11-06].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pusio [dostęp 2019-11-06].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Beccariana [dostęp 2019-11-06].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Harterti [dostęp 2019-11-06].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Stresemanni [dostęp 2019-11-06].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pusilla [dostęp 2019-11-06].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Salvadori [dostęp 2019-11-06].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Rothschildi [dostęp 2019-11-06].
- ↑ a b C.J.O. Harrison & D.T. Holyoak. Apparently undescribed parrot eggs in the collection of the British Museum (Natural History). „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 90 (2), s. 43, 1970. (ang.).
- ↑ M. Schönwetter: Handbuch der Oologie. Cz. 3. Berlin: Akademie-Verlag, 1960, s. 55. (niem.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).