50°46′42″N 15°45′26″E/50,778333 15,757222Karpacz
| ||||
| ||||
 Świątynia Wang | ||||
| ||||
| Dewiza: Miasto pod Śnieżką | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  dolnośląskie
| |||
| Powiat | jeleniogórski | |||
| Prawa miejskie | 31 grudnia 1959 | |||
| Burmistrz | Radosław Jęcek | |||
| Powierzchnia | 37,99 km² | |||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
4 841[1] 127,4 os./km² | |||
| Strefa numeracyjna | (+48) 75 | |||
| Kod pocztowy | 58-540 | |||
| Tablice rejestracyjne | DJE | |||
Położenie na mapie powiatu jeleniogórskiego   Karpacz | ||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  Karpacz | ||||
Położenie na mapie Polski  Karpacz | ||||
| 50°46′42″N 15°45′26″E/50,778333 15,757222
| ||||
| TERC (TERYT) | 0206011 | |||
| SIMC | 0936032 | |||
Urząd miejski ul. Konstytucji 3 Maja 5458-540 Karpacz | ||||
| Strona internetowa | ||||
Karpacz (niem. Krummhübel) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim. Położone w Sudetach Zachodnich, w dolinie rzeki Łomnicy.
Historycznie leży na Dolnym Śląsku. W latach 1945-1954 siedziba wiejskiej gminy Karpacz. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Według danych z 31 grudnia 2015 r. miasto miało 4882 mieszkańców[2].
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2007 Karpacz ma obszar 37,99 km² (118. lokata w kraju), w tym: użytki rolne 11%, użytki leśne 63%[3].
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosi 37,99 km²[4]. Miasto stanowi 6,04% powierzchni powiatu.
Sąsiednie gminy: Kowary, Podgórzyn. Na południu gmina sąsiaduje z Czechami.
Miasto jest położone w Karkonoszach, u stóp Śnieżki (1602 m n.p.m.), której polska część znajduje się w granicach miasta, w dolinie rzeki Łomnicy oraz potoków, będących jej dopływami[5].
Części miasta i osiedla[edytuj | edytuj kod]
Urzędowo wyróżnia się następujące części miasta[6]:
- Bierutowice (potocznie Karpacz Górny)
- Budniki
- Płóczki
- Wilcza Poręba
- Wodna
Osiedla, niewyróżniane urzędowo:
- Skalne Osiedle[7]
- Brzezie Karkonoskie (rejon ulic Przemysłowej i Bocznej w Karpaczu)[7], oficjalnie jednak w całości stanowią część wsi Miłków[6].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2007[8]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 4 997 | 100 | 2702 | 54,07 | 2295 | 45,93 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
131,5 | 71,1 | 60,4 | |||
Piramida wieku mieszkańców Karpacza w 2014 roku[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osada poszukiwaczy złota powstała w XII wieku. Pierwsze zapiski o Karpaczu pojawiły się w „Księgach Walońskich” z końcem XIV wieku. Dzielnicę Płóczki po raz pierwszy wymieniono w dokumencie z dnia 21 maja 1418 roku. Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) na terenie Karpacza osiedlili się uciekinierzy religijni z Czech. Po wybudowaniu kaplicy św. Wawrzyńca na Śnieżce (poświęconej 10 sierpnia 1681 roku przez cysterskiego opata Bernarda Rosę), Karpacz znalazł się na szlaku tzw. turystyki pielgrzymkowej. W 1772 roku założono szkołę ewangelicką. Poświęcony 28 lipca 1844 r. drewniany kościółek ewangelicki, sprowadzony z norweskiego miasteczka Vang przez króla Prus Fryderyka Wilhelma IV, stał się atrakcją turystyczną Karpacza – znaną obecnie jako Świątynia Wang. W związku z napływem turystów w II połowie XIX wieku nastąpił rozwój osady: powstały hotele, zajazdy i gospody. W górnej części miasta (ówcześnie Brückenberg) w 1914 r. znajdowało się 12 hoteli i 54 pensjonaty, dysponujące łącznie około tysiącem miejsc noclegowych[9].
W 1945 r. miejscowość została wcielona do Polski. Przez kilka pierwszych tygodni używano nazwy Szterlingowo, dla uczczenia dowódcy patrolu wojskowego, który jako pierwszy zdobył szczyt Śnieżki[10]. Używano również nazwy Krzywa Góra (m.in. dla stacji kolejowej). Z kolei na początku 1946 r. Komisja Ustalania Nazw Miejscowości przyjęła nazwę Drogosławice, która wywołała protesty miejscowych mieszkańców[11]. Ostatecznie Komisja zmieniła zdanie i w maju 1946 r. przyjęto obowiązującą do dziś nazwę Karpacz[12] (nazwa ta pojawiła się już pod koniec 1945 r., czasem jako Karbacz). Pozostałą niemiecką ludność wysiedlono do Niemiec.
W 1954 r. utworzono osiedle Karpacz[13]. W 1960 r. z obszaru osiedla Karpacz ustanowiono miasto Karpacz[14].
W 2012 zakończono realizację tunelu pod stokiem „Kolorowa”, który umożliwił wyprowadzenie ruchu samochodowego z głównego ciągu komunikacyjnego miasta i przekształcenie go w deptak. Wykonany w technice odkrywkowej tunel o stalowej konstrukcji nośnej znajduje się na wysokości 637,75 m n.p.m., składa się z 854 segmentów, połączonych za pomocą 18 000 śrub i posiada wymiary: długość – 100 metrów, szerokość – 11 metrów, wysokość w najwyższym punkcie – 5,8 metra[15]. Przez tunel przeprowadzono jezdnię o 2 pasach ruchu o szerokości 3,5 m każdy; nie posiada on natomiast chodników dla pieszych. Koszt budowy trasy wyniósł 22 218 337,71 zł, natomiast zakończona rok wcześniej przebudowa ul. Parkowej (dojazdu do tunelu) – 8 mln zł[16], a jej wykonawcą była firma Skanska. Tunel został otwarty 18 grudnia 2012. Wraz z otwarciem obwodnicy ulica Konstytucji 3 Maja stała się ulicą jednokierunkową, na której ruch odbywa się według zasad właściwych dla strefy zamieszkania.
29 października 2012 r. dotychczasowa przychodnia zdrowia została zamknięta, a w jej miejscu rozpoczęto budowę nowej, której uroczyste otwarcie nastąpiło 22.10.2014, a oddanie do użytku pięć dni później. W roku 2013 nastąpiło połączenie miejscowej szkoły podstawowej i gimnazjum w zespół szkół. Zawarto również na 30 lat umowę na dzierżawę stadionu miejskiego, w której dzierżawca zobowiązał się do budowy w jego miejscu Górskiego Wysokościowego Centrum Piłkarskiego – zadaszonego, pełnowymiarowego boiska ze sztuczną trawą, hotelu oraz podziemnego parkingu na 160 pojazdów[17]. Ponieważ dzierżawca nie wywiązywał się z umowy, stadion wrócił w posiadanie miasta, które zamierza zmodernizować go dla potrzeb lekkiej atletyki.
Aktualnie planowana jest przebudowa deptaka na ul. Konstytucji 3 Maja (podgrzewany granitowy chodnik, nowoczesne latarnie, oryginalne elementy małej architektury)[18].
W latach 2009-2012 gmina pozyskała fundusze unijne w wysokości 3794,27 zł na jednego mieszkańca.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[19]:
- miasto, z XIX/XX w.
- Karczma Sądowa z 1735 w Karpaczu Górnym, ul. Karkonoska 7 – jedna z trzech zachowanych na terenie Karpacza, obecnie dom wczasowy Morskie Oko. Dawna siedziba górskiej gminy Budziska[20]
- kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP, mur.-szach.-drewn., z 1910 r.
- kościół pomocniczy pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, mur.-szach.-drewn., z 1908 r.
- dworek myśliwski, ob. liceum, ul. Gimnazjalna 7
- dawny dworzec kolejowy z wiatą peronową, ul. Kolejowa 3, z 1925 r.
- chałupa (buda pasterska), ul. Konstytucji 3 Maja 27 (d. ul. 1 Maja 27), z XVII/XVIII w.,
- dom, ul. Konstytucji 3 Maja 34, mur.-drewn.
- karczma sądowa, ob. DW „Bachus”, ul. Konstytucji 3 Maja 37, obecny bud. z 1836 r., l. 1910-1920; obiekt przez ponad 225 lat stanowił własność rodziny Exnerów
- dom, ul. Konstytucji 3 Maja 58, z 1910 r.
- dom, ul. Karkonoska (d. Odrodzenia) 23, drewn., z trzeciej ćw. XIX w.
- dom wycieczkowy, ob. hotel „Rezydencja”, ul. Parkowa 6 (d. ul. Waryńskiego), z l. 1900-1910
- pensjonat „Patria”, ul. Słowackiego 1, z 1910 r.
- zespół kościoła „Wang”:
- kościół ewangelicki, drewn., z pocz. XIII w., l. 1842-45
- cmentarz z murem oporowym
- schronisko „Samotnia” nad Małym Stawem, drewn., z poł. XIX w., 1922 r.
- schronisko „Strzecha Akademicka”, drewn., z 1907 r.
- kaplica pw. św. Wawrzyńca na Śnieżce, drewn., z XVII w., XIX w.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]
Transport publiczny do Karpacza oferują przewoźnicy drogowi.
PKS „Tour” Jelenia Góra według stanu na 5 sierpnia 2018 r. prowadził trzy linie regionalne:
- Karpacz – Kowary – Jelenia Góra (9 kursów w dni robocze i soboty, 4 w święta),
- Karpacz – Miłków – Jelenia Góra (13 kursów w dni robocze, 11 w soboty, 6 w niedziele),
- Karpacz – Szklarska Poręba (9 kursów w dni robocze w wakacje)[21].
Od października 2017 r. PKS „Tour” prowadzi linię oznaczoną numerem „100” w relacji Jelenia Góra Obrońców Pokoju – Karpacz Górny, z biletami zintegrowanymi na podróże łączone PKS i Kolejami Dolnośląskimi[22]. Możliwość przesiadek między pociągami a autobusami stworzono na przystanku autobusowym PKS przy dworcu kolejowym Jelenia Góra[22]. Oferta polega na łączonej sprzedaży przez kasy kolejowe biletu kolejowego i autobusowego (jednorazowego, weekendowego albo miesięcznego) według cen obniżonych względem regularnych cenników, co umożliwia podróż w cenie niższej niż przy zakupie dwóch odrębnych biletów[22]. Rozkład linii nr „100” według stanu na październik 2017 roku PKS zawierał 16 połączeń od poniedziałku do soboty oraz 9 połączeń w niedziele i święta w ciągu całego roku[22]. Funkcjonowanie oferty przewidziano do czasu ewentualnej reaktywacji linii kolejowej do Karpacza[22].
Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]
Jednotorowa linia kolejowa z Mysłakowic do Karpacza została otwarta 29 czerwca 1895 roku[23]. Otwarcie tego 6,9 km odcinka doprowadziło do zwiększenia ruchu turystycznego na przełomie XIX i XX wieku[24]. W 1925 roku zakończono budowę obecnego dworca kolejowego. 19 czerwca 1934 zakończono elektryfikację tej linii napięciem przemiennym 15 kV o częstotliwości 16⅔ Hz). Sieć trakcyjna została zlikwidowana zaraz po zakończeniu II wojny światowej. 2 kwietnia 2000 roku, w ramach programu oszczędnościowego PKP Przewozy Regionalne, zlikwidowano połączenia pasażerskie do Karpacza[25] Całkowite zawieszenie ruchu kolejowego na całej trasie nastąpiło zarządzeniem z dnia 23 listopada 2000 roku[23]. W 2008 roku dworzec kolejowy przejął zarząd miasta, który przystąpił do remontu zabytku. Od czerwca 2012 w budynku działa Muzeum Zabawek[26]. W sezonie letnim uruchomiane są przejazdy ręcznymi drezynami kolejowymi[27]. Tor drezyny znajduje się przy dworcu kolejowym w Karpaczu[28].
Klimat[edytuj | edytuj kod]
W latach powojennych uruchomiono w Karpaczu (wys. 700 m n.p.m., 50°46′N 15°45′E/50,766667 15,750000) klimatologiczna stację meteorologiczną. Jej poprzedniczka, na wys. 605 m n.p.m., istniała i prowadziła pomiary meteo już w 1891 r. Średnie roczne ciśnienie atmosferyczne, w latach 1954-1965, wyniosło 932,6 hPa. Nieco wyższe wartości odnotowywano zazwyczaj w cieplejszej połowie roku, od maja do października – średnie ciśnienie miesięczne wahało się w przedziale od 933,7 hPa (maj i lipiec) do 935,2 hPa (wrzesień). Ze względu na usytuowanie stacji meteo na pn.-wsch. stoku i przewagę wiatrów NW notuje się bardzo wysoką frekwencję cisz (58,8%). W Karpaczu prawie 28% wszystkich wiatrów towarzyszy zjawiskom fenowym. Średnio, przez 11 dni w roku (zazwyczaj jesienią i zimą) w Karpaczu występują silne wiatry o prędkości przekraczającej 15 m/s.[29]
Średnia temperatura roczna w latach 1931-1970 wyniosła +5,9 °C. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią dobową wynoszącą –5,4 °C. W Karpaczu najcieplejsze bywają lipiec i sierpień ze średnimi temperaturami wynoszącymi odpowiednio: +14,9 °C i +14,3 °C. Rocznie notuje się tu zazwyczaj 93 dni ze średnią temperaturą dobową poniżej 0 °C (początek 7 XII, koniec 11 III), 195 dni ze średnią temperaturą powyżej +5 °C (od 13 IV do 26 X) i 132 dni z temperaturą dobową przekraczającą +10 °C. W środku lipca (od 12 do 24) – średnio przez 13 dni – średnia dobowa przekraczała w cieniu +15 °C.[30]
Religia[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta działalność prowadzą następujące związki wyznaniowe:
- parafia rzymskokatolicka Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP (parafia ewangelicko-augsburska)
- Świadkowie Jehowy[31]
Sport i turystyka[edytuj | edytuj kod]
Karpacz zaliczany jest do znanych ośrodków turystycznych w Karkonoszach. Prócz popularnych tu możliwości zimowej turystyki sportowej, oferuje bogaty wachlarz turystyki górskiej, krajobrazowej. Posiada zasobną bazę noclegową (ok. 11 tys. miejsc noclegowych) i restauracyjno-wyżywieniową[32].
Wielką atrakcją Karpacza są pobliskie Karkonosze z najwyższym szczytem Sudetów – Śnieżką.
Znajduje się tu również Muzeum Sportu i Turystyki.
Od września 2003 organizowany jest międzynarodowy marszobieg „Lawina” na trasie Śnieżka – schronisko Samotnia.
Od 2012 w Karpaczu odbywa się Festiwal Smaków Liczyrzepy[33].
Piesze szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Główny Szlak Sudecki: Przełęcz Karkonoska (Schronisko PTTK „Odrodzenie”) – Równia pod Śnieżką – Przełęcz pod Śnieżką (Schronisko „Dom Śląski”) – Schronisko PTTK „Nad Łomniczką” – Karpacz – Płóczki – stoki Grabowca – Głębock
Przełęcz Okraj (schronisko PTTK) – Wilcza Poręba – Karpacz – Przełęcz Karkonoska[34]
„Śląska Droga”: Karpacz – górna stacja wyciągu krzesełkowego na Kopę – Przełęcz pod Śnieżką (Schronisko „Dom Śląski”)
Karpacz – Schronisko PTTK „Strzecha Akademicka” – dojście do Śląskiej Drogi
Karpacz – Karpacz Górny (Świątynia Wang) – Schronisko PTTK „Samotnia” – Schronisko PTTK „Strzecha Akademicka” – Przełęcz pod Śnieżką (Schronisko „Dom Śląski”) – trawers Śnieżki – Czarny Grzbiet – Czoło – Przełęcz Okraj- Zamek Chojnik (Jelenia Góra-Sobieszów) – Złoty Widok – Borowice – Karpacz Górny (Świątynia Wang) – Płóczki – Karpacz – Krzaczyna – Kowary
- Karpacz Górny (Świątynia Wang) – Kaplica św. Anny na Grabowcu – Sosnówka
Narciarstwo[edytuj | edytuj kod]
W Karpaczu i jego pobliżu znajduje się kilkanaście ośrodków narciarskich, spośród których największymi są:
- Kompleks Narciarski Kopa m.in. z wyciągiem krzesełkowym „Zbyszek” im. Zbigniewa Pawłowskiego na Kopę (w okresie 18 września 2017-26 kwietnia 2018 przebudowanym z krzesełek 1-osobowych na 4-osobowe kanapy), wyciągiem krzesełkowy „Liczykrupa” (wzdłuż dolnego fragmentu „Zbyszka”, o długości 924 m) i 7 km tras narciarskich
- Stacja Narciarska Biały Jar z 6-osobowym wyciągiem krzesełkowym (od 2011).
Ponadto istnieje wiele wyciągów położonych m.in. w dzielnicach Wilcza Poręba, Płóczki, Skalne Osiedle oraz w Karpaczu Górnym. Są to[35]:
- Baby-Lift, ul. Myśliwska, długość: 80 m, przepustowość: 300 osób na godzinę, przewyższenie: 10 m
- Bambino-Ski, ul. Parkowa, oświetlony, długość: 100 m, przepustowość: 120 osób na godzinę, przewyższenie: 50 m
- Centrum Pod Śnieżką 1, ul. Myśliwska, oświetlony, długość: 135 m, przepustowość: 800 osób na godzinę, przewyższenie: 20 m
- Centrum Pod Śnieżką 2, ul. Myśliwska, oświetlony, długość: 100 m, przepustowość: 450 osób na godzinę, przewyższenie: 14 m
- Czarodziejski Dywan, ul. Obrońców Pokoju, oświetlony i naśnieżany, długość: 66 m, przepustowość: 360 osób na godzinę, przewyższenie: 8 m
- Jumbomatik, ul. Obrońców Pokoju, oświetlony, długość: 124 m, przepustowość: 120 osób na godzinę, przewyższenie: 24 m
- Karpatka I, ul. Myśliwska, oświetlony i naśnieżany, długość: 350 m, przepustowość: 700 osób na godzinę, przewyższenie: 55 m
- Karpatka II, ul. Myśliwska, oświetlony i naśnieżany, długość: 330 m, przepustowość: 700 osób na godzinę, przewyższenie: 45 m
- Karpatka-Panorama, ul. Myśliwska, oświetlony, długość: 310 m, przepustowość: 500 osób na godzinę, przewyższenie: 60 m
- Kolorowa I, ul. Parkowa (strona www stacji), oświetlony i naśnieżany, długość: 370 m, przepustowość: 150 osób na godzinę, przewyższenie: 77 m
- Kolorowa II, ul. Parkowa, oświetlony i naśnieżany, długość: 100 m, przepustowość: 100 osób na godzinę, przewyższenie: 30 m
- Krucze Skały, ul. Wilcza, długość: 250 m, przepustowość: 450 osób na godzinę, przewyższenie: 63 m
- Lodowiec, ul. Wolna, oświetlony i naśnieżany, długość: 180 m, przepustowość: 150 osób na godzinę, przewyższenie: 40 m
- Lodowiec-Bobo, ul. Wolna, oświetlony i naśnieżany, długość: 164 m, przepustowość: 200 osób na godzinę, przewyższenie: 20 m
- Maciuś I, ul. Saneczkowa, oświetlony, długość: 177 m, przepustowość: 100 osób na godzinę, przewyższenie: 34 m
- Michałek, ul. Strażacka, oświetlony, długość: 155 m, przepustowość: 300 osób na godzinę, przewyższenie: 23 m
- Pod Wangiem, ul. Szkolna, oświetlony i naśnieżany, długość: 350 m, przepustowość: 700 osób na godzinę, przewyższenie: 55 m
- Relaks I, ul. Obrońców Pokoju, oświetlony i naśnieżany, długość: 273 m, przepustowość: 550 osób na godzinę, przewyższenie: 40 m
- Relaks II, ul. Obrońców Pokoju, oświetlony i naśnieżany, długość: 80 m, przepustowość: 520 osób na godzinę, przewyższenie: 15 m
- Relaksik, ul. Obrońców Pokoju, oświetlony i naśnieżany, długość: 80 m, przepustowość: 450 osób na godzinę, przewyższenie: 4 m
- Stok Rodzinny, ul. Myśliwska, oświetlony, długość: 150 m, przepustowość: 500 osób na godzinę, przewyższenie: 30 m
W Karpaczu istnieją również skocznie narciarskie:
- Karpatka o punkcie konstrukcyjnym K35 (zdewastowana)
- Orlinek o punkcie konstrukcyjnym K85.
Inne atrakcje[edytuj | edytuj kod]
- Karczma Sądowa z 1735 w Karpaczu Górnym, ul. Karkonoska 7 – jedna z trzech zachowanych na terenie Karpacza, obecnie dom wczasowy Morskie Oko. Dawna siedziba górskiej gminy Budziska[36]
- Muzeum Zabawek
- tor saneczkowy „Kolorowa”
- Zapora na Łomnicy
- rzekoma Anomalia grawitacyjna w Karpaczu
- interaktywna wystawa modeli zbudowanych z klocków Lego
- dom Nesthäkchen (willa przy ul. Konstytucji 3 Maja 80) – były dom znanej niemieckiej pisarki Else Ury, obecnie pensjonat
- Fluchtburg - dawny dom Gerharta Pohla na Wilczej Porębie[37].
- największy pomnik Liczyrzepy w Karkonoszach, według pierwszego znanego przedstawienia Ducha Gór autorstwa Martina Helwiga (od 11 lipca 2012)
- Muzeum Karkonoskie Tajemnice
Administracja[edytuj | edytuj kod]
Karpacz ma status gminy miejskiej. Organem uchwałodawczym jest Rada Miejska w Karpaczu, składająca się z 15 radnych[38]. Organem wykonawczym samorządu jest Burmistrz Karpacza.
Burmistrzowie Karpacza:
- Józef Piotrowski (od 12 czerwca 1990)[39]
- Bogdan Malinowski (od 8 lipca 1994)[40][41][42][43][44]
- Radosław Jęcek (od 2014)
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Stan z lipca 2016[45].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Karpacz, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r. Stan w dniu 31.12.2015 r. (pol.). Główny Urząd statystyczny. [dostęp 2016-10-13]. s. 59.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r.. , 2011-08-10. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ Według map topograficznych i Państwowego Rejestru Granic dostępnych w Geoportalu.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części, Dz.U. z 2013 r. poz. 200.
- ↑ a b Mapa „Polskie i czeskie Karkonosze”, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Wydanie XV, Jelenia Góra 2010.
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Karpacz. Historia miasta (pol.). [dostęp 12 września 2009].
- ↑ Rocznik Jeleniogórski 2006, s. 139.
- ↑ Rocznik Jeleniogórski 2006, s. 135-136.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. Nr 44, poz. 85).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. ws. utworzenia osiedli (Dz.U. z 1954 r. Nr 49, poz. 253).
- ↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 1959 r. (Dz.U. z 1959 r. Nr 66, poz. 408).
- ↑ Biuletyn Rady Miejskiej w Karpaczu nr 4/2012, grudzień 2012, ISSN 1428-8206.
- ↑ Biuletyn Rady Miejskiej w Karpaczu nr 1/2011, ISSN 1428-8206.
- ↑ Biuletyn Rady Miejskiej Karpacza nr 6/2013.
- ↑ Alina Gierak Karpacz. Burmistrz Radosław Jęcek stawia na deptak i Kopę.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 8.9.2012]. s. 47.
- ↑ karpacz.pl - Oficjalna strona Karpacza, imprezy, wydarzenia, noclegi, atrakcje turystyczne, rekreacja latem i zimą
- ↑ Zweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien (ZVON): Linie autobusowe PKS "TOUR" Jelenia Góra sp. z o.o. (pol.). W: zvon.de [on-line]. 2018-08-03. [dostęp 2018-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-05)].
- ↑ a b c d e Zintegrowany bilet kolejowo-autobusowy z Wrocławia do Karpacza (pol.). radiowroclaw.pl, 2017-10-12. [dostęp 2017-10-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-24)].
- ↑ a b Michał Jerczyński. Kolejka Karkonoska. „Świat kolei”. 7, s. 24, 2007. Łódź. EMI-PRESS. ISSN 1234-5962 (pol.).
- ↑ Janusz Kućmin. Zapomniane linie kolejowe. Kolej żelazna w Sudetach. „Pielgrzymy”, 1996 (pol.).
- ↑ Agnieszka Gierus: Nikt na stacji nie czeka... (pol.). W: jelonka.com [on-line]. Highlander's Group, 2007-09-18. [dostęp 2017-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-11)].
- ↑ Alina Gierak: Karpacz: Jak z dawnego dworca PKP zrobiono muzeum zabawek. Gazeta Wrocławska, 2012-07-15. [dostęp 2012-09-07].
- ↑ Urząd Miejski w Karpaczu: Ruszają Karkonoskie Drezyny Ręczne (pol.). 29 kwietnia 2016. [dostęp 2017-11-02].
- ↑ Urząd Miejski w Karpaczu: Karkonoskie Drezyny Ręczne (pol.). 29 kwietnia 2016. [dostęp 2017-11-02].
- ↑ Jan Kwiatkowski: Klimat. W: Karkonosze polskie. Wrocław: Polska Akademia Nauk, 1985, s. 88-94. ISBN 83-04-01586-2.
- ↑ Jan Kwiatkowski: Klimat. W: Karkonosze polskie. Wrocław: Polska Akademia Nauk, 1985, s. 94-97. ISBN 83-04-01586-2.
- ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 15 stycznia 2017.
- ↑ Karpacz – główny ośrodek turystyczny Karkonoszy.
- ↑ Wielki sukces Festiwalu Smaków Liczyrzepy
- ↑ Na odcinku pomiędzy Karpaczem a Przełęczą Karkonoską szlak zwany jest najpierw „Drogą Bronka Czecha”, następnie „Ścieżką nad Reglami”.
- ↑ Wyciągi w górach (Kompleks Narciarski Śnieżka). [dostęp 2012-03-24].
- ↑ karpacz.pl - Oficjalna strona Karpacza, imprezy, wydarzenia, noclegi, atrakcje turystyczne, rekreacja latem i zimą
- ↑ Dom Gerharta Pohla
- ↑ Zarządzenie Nr 78 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 29 marca 2010 r. ws. ustalenia liczby radnych (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2010 r. Nr 63, poz. 966).
- ↑ Uchwała Nr II/6/90 Rady Miejskiej w Karpaczu z dnia 12 czerwca 1990 r. ws. wyboru Burmistrza.
- ↑ Uchwała Nr II/5/94 Rady Miejskiej w Karpaczu z dnia 8 lipca 1994 r. ws. wyboru Burmistrza.
- ↑ Uchwała Nr II/3/98 Rady Miejskiej w Karpaczu z dnia 12 listopada 1998 r. ws. wyboru Burmistrza.
- ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego we Wrocławiu z dnia 11 listopada 2002 r. (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2002 r. Nr 238, poz. 3315).
- ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego we Wrocławiu z dnia 27 listopada 2006 r. o wynikach wyborów wójtów, burmistrzów (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2006 r. Nr 256, poz. 3819, s. 22925).
- ↑ Obwieszczenie Komisarza Wyborczego we Wrocławiu z dnia 6 grudnia 2010 r. o wynikach wyborów wójtów, burmistrzów (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2010 r. Nr 233, poz. 3903).
- ↑ Miasta Partnerskie. karpacz.pl. [dostęp 12 lipca 2016].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona internetowa miasta
- Krummhübel (niem.) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IV: Kęs – Kutno. Warszawa 1883.
- Karpacz na panoramie z lotu ptaka
| |||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
