50°51′10″N 15°51′51″E/50,852778 15,864167Karpniki
| ||||
| ||||
 Zamek w Karpnikach | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  dolnośląskie
| |||
| Powiat | karkonoski | |||
| Gmina | Mysłakowice | |||
| Wysokość | 370–410 m n.p.m. | |||
| Liczba ludności (III 2011) | 742[1] | |||
| Strefa numeracyjna | 75 | |||
| Kod pocztowy | 58-533 | |||
| Tablice rejestracyjne | DJE | |||
| SIMC | 0191394 | |||
Położenie na mapie gminy Mysłakowice  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego  | ||||
| 50°51′10″N 15°51′51″E/50,852778 15,864167
| ||||
Karpniki (niem. Fischbach[2]) – wieś w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie karkonoskim, w gminie Mysłakowice[3].
Wieś położona jest u podnóża Krzyżnej Góry w Rudawach Janowickich, w Sudetach Zachodnich.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Karpniki. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W ciągu wieków nazwa miejscowości ulegała przekształceniom, przyjmując różne warianty: Wysbach, Crossen – Fischbach (około roku 1300), Vischbach (1370), Wenigen Fischbach (1389), Fischbach (1393), Viesbache (1478), Alt-, Neu Fischbach (1816), Fischbach (1825) i Rybnik, Fischbach (1850).
12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Karpniki[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W przeszłości Karpniki należały do różnych rodów i możnych. Miejscowość znana jest głównie dzięki XV-wiecznemu zamkowi wraz z otaczającym go parkiem.
Pierwsze informacje o Karpnikach pochodzą z XIII wieku. W XVIII i XIX w. miejscowość należała do Hohenzollernów i za panowania króla Prus Fryderyka Wilhelma III Pruskiego kwitło w niej życie towarzyskie. Pojawiała się śmietanka pruskiej arystokracji i artyści z całej Europy. Gościła tu również caryca Katarzyna, która pozostawiła w prezencie dla właścicieli złotą kołyskę. Posiadłość znana była z niezwykle bogatego wyposażenia i ogrodu stworzonego na ówczesną, sentymentalną modłę.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[4]:
- kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej z XIV–XIX wieku, pierwotnie gotycki, barokowy, a później renesansowy. W kościele znajdowała się oryginalna, gotycka figura z XV w. Madonny z Dzieciątkiem na półksiężycu, która zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. W świątyni zachowane są elementy barokowego wyposażenia
- cmentarz przykościelny
- ogrodzenie z bramami
- kościół ewangelicki w ruinie, z połowy XVIII wieku; organy z kościoła zostały rozebrane w roku 1949 i przewiezione do parafii św. Benedykta w Płocku-Radziwiu
- dwa budynki mieszkalne
- dawna plebania z XVIII wieku
- ruiny zamku Sokolec z XIV–XV wieku
- zespół pałacowy przy ul. Łąkowej 1:
- pałac z pierwszej połowy XVII wieku, przebudowany w latach 1838–1846[5]. Obiekt nie uległ zniszczeniu podczas wojny, ale został zaraz po niej doszczętnie ograbiony przez wojska Armii Czerwonej. Od tego czasu obiekt popadał w ruinę. Obecnie w rękach prywatnych, wyremontowany, służy jako hotel i restauracja
- park, założony po 1820 roku
- aleja lipowa z połowy XIX wieku, prowadząca w stronę Łomnicy
- zespół willowy z 1875 r. przy ul. Stawowej 12, dawny nr 41:
- pałac-willa, murowano-drewniana oraz park
- willa z 1898 r. przy ul. Rudawskiej 2
- młyn wodno-elektryczny z trzeciej ćwierci XIX w., nr 93
- drewniany budynek schroniska „Szwajcarka” z 1823 roku
- budynek gospodarczy
Inne zabytki:
- domek myśliwski z 1870 roku, w którym powstaje luksusowy hotel. Wnętrza zachowały przedwojenny wystrój i dają wyobrażenie jak wspaniały musiał być karpnicki zamek.
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Na terenie wsi działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
- W Karpnikach nagrywano sceny do filmów:
- Operacja Dunaj o interwencji członków Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku[6],
- Gazda z Diabelnej (serial telewizyjny) – ruiny kościoła ewangelickiego,
- Życie na gorąco (serial telewizyjny) – Pałac Dębowy,
- Granica (lub Przez trzy granice) o wojnie domowej w Hiszpanii – schronisko „Szwajcarka”.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Architektura: Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego (pol.). Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2012-01-11. s. 50–51. [dostęp 2012-08-26].
- ↑ Romuald M. Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: 2008, s. 178.
- ↑ Leszek Kosiorowski, Film powstający ze wstydu, naszesudety.pl, 10 sierpnia 2008 [dostęp 2016-04-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Flemming I. Fischbach im Riesengebirge (Ein Erinnerungsbuch). Gesamterstellung: & Partner X-Media GmbH Berlin 1998.
| |||||||||||
