Kaseta magnetofonowa

Kaseta magnetofonowa
	; TDK SA90 Type II Compact Cassette
Typ nośnika	taśma magnetyczna
Data premiery	1963
Pojemność	C60: 2 × 30 minut,; C90: 2 × 45 minut,; C120: 2 × 60 minut
Metoda odczytu	głowica elektromagnetyczna
Metoda zapisu	głowica elektromagnetyczna
Opracowany przez	Philips
Wykorzystanie	zapis audio
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pudełko i kaseta kompaktowa typu C90

Kaseta kompaktowa z widocznymi szpulkami z taśmą

Porównanie wielkości kasety magnetofonowej z kasetą VHS

Magnetofon kasetowy Philips EL3302

Zestaw nagranych fabrycznie kaset magnetofonowych

Kaseta magnetofonowa (CC z ang. compact cassette – kaseta kompaktowa) – kaseta o standardowych wymiarach zawierająca taśmę magnetyczną i przeznaczona do magnetofonów kasetowych. Została opracowana przez firmę Philips i zaprezentowana światu podczas Niemieckiej Wystawy Radiowej (Grosse Deutsche Funk-Ausstellung / German Radio Show, obecnie Targi IFA) 30 sierpnia 1963 roku. Służy również jako nośnik do przechowywania danych.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Standard kasety magnetofonowej został opracowany przez Philipsa w 1963 roku. Szerokość taśmy magnetycznej w kasecie wynosi 3,81 mm (0,15 cala), a prędkość przesuwu to 4,76 cm/s. Wymiary kasety wynoszą odpowiednio: długość 102 mm, szerokość 64 mm i grubość 12 mm.

Kasety mogą zawierać materiał nagrany przez wytwórcę (np. muzykę) lub być puste. Kasety nienagrane dostępne są w standardowych długościach taśmy. Najczęściej spotykane są kasety C60, z taśmą o długości 85 m i grubości 18 mikrometrów. Daje to długość nagrania 2 × 30 minut. Kaseta C90 (2 × 45 minut) ma taśmę o długości 132 m i grubości 12 mikrometrów. Kaseta C120 (2 × 60 minut) ze względu na cienką taśmę narażoną na uszkodzenia nie jest często stosowana. Firma TDK produkowała wersję D180 o specjalnej konstrukcji zapobiegającej uszkodzeniom nośnika^[1].

CC były produkowane przez: 3M, AGFA, BASF, Denon, Grundig, Hitachi, JVC, Maxell, Memorex, Panasonic, Philips, Samsung, Scotch, Sony, TDK, Technics, Toshiba i inne mniejsze firmy. W Polsce produkowały je Zakłady Włókien Chemicznych Chemitex Stilon w Gorzowie Wielkopolskim oraz Zakłady Włókien Chemicznych Chemitex Wiskord w Szczecinie. Obecnie w Polsce produkcją kaset magnetofonowych wciąż zajmuje się firma Stereo Style wykorzystując taśmy oparte na formule BASF^[2]. Na świecie kasety magnetofonowe produkowane są przez francuską firmę Mulann na bazie oryginalnych formuł taśm szpulowych^[3].

Kasety magnetofonowe należały niegdyś – obok płyt gramofonowych – do najpopularniejszych nośników dźwięku, a przed upowszechnieniem się dyskietek – jako nośnik danych. Używane były jako pamięć masowa w popularnych komputerach 8-bitowych jak: Atari, Commodore 64, ZX Spectrum, Timex, Amstrad CPC.

Rodzaje nośnika magnetycznego[edytuj | edytuj kod]

Nośnikiem magnetycznym taśmy jest:

Typ I (normal position, IEC-I, normalna, żelazowa) – „Fe”, tlenek żelaza(III), Fe₂O₃
Typ II (high position, IEC-II, chromowa) – „Cr”, tlenek chromu(IV), CrO₂
Typ III (IEC-III, mieszana, chromowo-żelazowa) – „FeCr”, standard używany bardzo krótko w latach 70. XX wieku
Typ IV (metal position, IEC-IV, metalowa) – „Me”, drobiny metalu, a nie tlenku.

Typ I[edytuj | edytuj kod]

Jest to typ najbardziej popularny, z warstwą o koercji 24–28 kA/m (300–350 Oe). Zasadniczą cechą jest stosowanie nie zmienionego podkładu i korekcji, co stwarza możliwości użycia we wszystkich magnetofonach kasetowych. W ramach typu I istnieją jednak duże różnice jakościowe. Wynikają one z 3 powodów: proszek magnetyczny może być standardowy LN lub udoskonalony (bez Co i z domieszką Co); technologia taśmy (oblew, cięcie, nawinięcie) może odpowiadać mniej lub więcej współczesnemu stanowi wiedzy technicznej; jakość obudowy (wypraski) w dużym stopniu może wpływać na prawidłowość zapisu i odczytu. Wielcy producenci taśm oferują 4 odmiany typu I, różniące się dynamiką (55–60 dB) oraz szerokością pasma (10–16 kHz). W tańszych kasetach wysterowalność przy dużych częstotliwościach może być mniejsza niż 10 dB względem poziomu odniesienia 250 nWb/m. W czasach świetności nośnika typ ten wzbogacił się o odmiany dwu oraz trzywarstwowe (np: TDK AR-X) z wybitnie dużą dynamiką (60 dB+).

Typ II[edytuj | edytuj kod]

Uchodzi obecnie za właściwy do nagrań hi-fi. Koercja warstwy wynosi 40–48 kA/m (500–650 Oe), co oznacza konieczność stosowania zwiększonego podkładu, a więc magnetofonu z przełącznikiem podkładu i stałej czasowej. Pierwotnie wytwarzany z CrO₂, potem równolegle z tlenkiem żelazowym z domieszką kobaltu. Preferowanie jednego lub drugiego rodzaju zależy od kontynentu: japońskie kasety są oparte wyłącznie na kobalcie. Kasety typu II mają zwykle dynamikę nieco większą niż najlepsze żelazowe i spełniają bez trudu wymagania hi-fi według IEC lub DIN. Również w tym typie istnieją liczne odmiany: niektóre firmy oferują 3 odmiany typu II. Wysterowalność przy 10 kHz wynosi -10 do -5 dB.

Typ III[edytuj | edytuj kod]

Mimo teoretycznych zalet typ ten, którego cechą jest podwójna warstwa, jest produkowany jedynie przez nieliczne firmy i nie zdołał się upowszechnić. Podaje się, że osiąga dynamikę 65 dB, przy średniej wysterowalności górnych częstotliwości.

Typ IV[edytuj | edytuj kod]

Jest to szczytowe osiągnięcie, które wymagało pokonania wielu barier technologicznych, szczególnie wobec ryzyka utleniania bardzo aktywnych, gdyż niezmiernie drobnych cząstek metalu i sprowadzenia ich do niemagnetycznej postaci. Zasadniczą zaletą jest skok o +10 dB wysterowalności przy 10 kHz tak, że najbardziej „ostre” nagranie można rejestrować bez potrzeby obniżania poziomu zapisu. Zastosowanie kaset metalicznych z warstwą o koercji większej niż 80 kA/m (1000 Oe) jest ograniczone do urządzeń zaopatrzonych w układy do przełączenia podkładu do wymaganych dużych wartości, jak również kasowania tak twardych magnetycznie warstw.

Kaseta czyszcząca

Kaseta demagnetyzująca

Kaseta czyszcząca[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj kasety magnetofonowej ze specjalną taśmą niemagnetyczną, pozwalającą na usunięcie brudu i kurzu z głowic magnetofonu.

Występują dwa rodzaje takich kaset:

Kaseta czyszcząca na sucho (zaletą jest szybkie, bezproblemowe korzystanie, a wadą słaba efektywność czyszczenia)
Kaseta czyszcząca na mokro ze specjalnym płynem czyszczącym nakładanym po kropli na specjalną taśmę. Jest wykonana z bardzo cienkiego, mocnego materiału lub innej taśmy pokrytą delikatnym włosiem. Zaletą jest lepsze oczyszczanie, lecz istnieje możliwość zalania głowicy i napędu prowadzenia taśmy oraz znacznie dłuższy i niewygodny proces przygotowania do czyszczenia.

Kaseta demagnetyzująca[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj kasety pozwalającej na usunięcie namagnesowania głowicy magnetofonu powstającego podczas pracy urządzenia. Najczęściej trzeba ją zasilać baterią.