Katastrofa kureniwska
 Pomnik poświęcony ofiarom lawiny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Republika związkowa | |
| Miejsce | |
| Rodzaj zdarzenia | |
| Data | |
| Godzina |
9:20 |
| Ofiary śmiertelne |
145 osób (oficjalnie) |
Położenie na mapie europejskiej części ZSRR (granice powojenne)  | |
 50°28′47,1″N 30°27′11,9″E/50,479750 30,453306
| |
Katastrofa kureniwska (ukr. Куренівська трагедія, Kureniwśka trahedija; ros. Куренёвская трагедия, Kurieniowskaja tragiedija) – katastrofa, do której doszło 13 marca 1961, w dzielnicy Kijowa Kureniwce, sąsiadującej z wąwozem Babi Jar. Informacje o katastrofie zostały utajnione przed opinią publiczną na ponad 40 lat[1].
Przyczyny katastrofy
[edytuj | edytuj kod]W 1950 w Babim Jarze utworzono zbiornik odpadów produkcyjnych z pobliskiej cegielni[1]. Była to próba zatarcia śladów po zbrodniach popełnionych w tym miejscu przez NKWD, a później przez hitlerowców[2]. W ciągu 10 lat wyrzucono tam ponad 4 miliony metrów sześciennych osadów zabezpieczonych wałem ziemnym[1]. Wał nie spełniał żadnych norm bezpieczeństwa. W 1961 doszło do uszkodzenia wału. Dwa dni przed katastrofą władze wiedziały o złym stanie technicznym zabezpieczenia, jednakże nie przeprowadzono działań ochronnych ani ewakuacji okolic Kureniwki[1].
Katastrofa
[edytuj | edytuj kod]13 marca 1961 o godzinie 9:20 na Kureniwkę runęła lawina błota o wysokości 14 metrów i szerokości 60 metrów[2]. Fala lawiny sunęła z prędkością 5 metrów na sekundę[2]. Lawina zalała okoliczne domy oraz tramwaj wypełniony ludźmi[2]. Szkody byłyby o wiele większe gdyby nie pobliski stadion, który zatrzymał część lawiny w wyniku pierwszego uderzenia[2]. Pobliskie domy zostały zalane na wysokość pierwszego piętra[2].
Ukrycie informacji o lawinie
[edytuj | edytuj kod]Wszelkie informacje na temat katastrofy zostały dokładnie ocenzurowane. Miejsce katastrofy otoczyło wojsko. W samym Kijowie nie było do końca wiadomo, co się wydarzyło w okolicach Kureniwki[1]. Informacje o katastrofie zostały utajnione na ponad 40 lat (informacje o lawinie nie były powszechnie znane nawet po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości[2]). Władze zakazały także lotów samolotem w pobliżu dzielnicy Kijowa, aby nikt nie mógł zobaczyć skutków lawiny[2].
Miejsce katastrofy zostało oczyszczone bez poszanowania znajdowanych zwłok ludzkich[2]. Ofiary zostały niedokładnie spisane w aktach zgonu oraz nie otrzymały należytego pochówku[2]. Z archiwów zaginęły akty zgonów z marca 1961[2]. Na miejscu katastrofy wybudowano później domy mieszkalne[2].
Ofiary
[edytuj | edytuj kod]W wyniku bagatelizowania katastrofy i z powodu ówczesnej propagandy sukcesu oficjalnie podano, że zmarło 145 osób[1]. Nieoficjalnie szacuje się, że w wyniku lawiny mogło zginąć nawet od 1500 do 2000 osób[1][3]. Wśród ofiar znaleźli się m.in. gapie, którzy wdrapali się na dach stadionu w celu obejrzenia lawiny[2]. Zmarłych pochowano na różnych cmentarzach (nie tylko w Kijowie), podając na grobach i dokumentacji różne daty śmierci[1].
Ofiary katastrofy upamiętniono tablicą postawioną w 2006 przy ulicy Ołeny Telihy w Kijowie oraz niewielkim obeliskiem w miejscu kataklizmu obok zajezdni tramwajowej (na obelisku znajdują się tylko informacje o motorniczych, którzy zginęli w wyniku katastrofy)[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Adam Baniecki: UKRAINA: Wystawa dla uczczenia 50 rocznicy katastrofy w Kureniwce. 2011-03-21. [dostęp 2015-03-14]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Cezary Rudziński: Kijów Pamięć o kureniowskiej apokalipsie. [dostęp 2015-03-14]. (pol.).
- ↑ Na ludzkie szczątki wylały się hektolitry budowlanych ścieków. Kijowskie tsunami było 'zemstą Babiego Jaru' [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-14] (pol.).
Literatura dodatkowa
[edytuj | edytuj kod]- В.А. Смолій (red.): Куренівська трагедія 13 березня 1961 р. у Києві: причини, обставини, наслідки. Документи і матеріали. Київ: Інститут історії України НАН України, 2012. ISBN 978-966-02-6392-5. (ukr.).
- Цалик Станіслав Миколайович: Блог історика: 1961 рік. Куренівська трагедія. BBC, 2016. (ukr.).