Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu
536/57 z 22 września 1930[1]
katedra
Ilustracja
Katedra w Kaliszu (widok z wieży ratusza)
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Kalisz

Adres

ul. Kanonicka 5
62-800 Kalisz

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

katedralna św. Mikołaja w Kaliszu

Wezwanie

św. Mikołaja z Miry

Położenie na mapie Kalisza
Mapa konturowa Kalisza, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu”
Ziemia51°45′50,7″N 18°05′21,1″E/51,764083 18,089194
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Katedra św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu – zabytkowy kościół, którego budowę w stylu gotyckim rozpoczęto przed 1257 rokiem, rozbudowano w XIV i XVII wieku. W XIX wieku nadbudowano wieżę. Od 1992 r. katedra diecezji kaliskiej.

Historia i architektura[edytuj | edytuj kod]

Kościół rozpoczęto budować przed 1257 rokiem, a jego fundatorem był książę kaliski Bolesław Pobożny wraz z żoną, księżną Jolentą[2]. Za życia Bolesława Pobożnego zbudowano częściowo prezbiterium, dwuprzęsłową zakrystię i płaską przybudówkę empory dla księcia. Prezbiterium i zakrystię dokończył pod koniec XIII wieku warsztat czeski, przypuszczalnie za życia kolejnego księcia Przemysła II[2].

W połowie XIV wieku zbudowano od zachodu gotycką wieżę, a po jej ukończeniu zbudowano trójnawowy korpus kościoła w postaci gotyckiej hali z czterema przęsłami[2]. Przypuszczalnie była to inicjatywa króla Kazimierza Wielkiego, który oddał kościół pod opiekę kanoników laterańskich (przebywali w Kaliszu do 1810 roku). W 1441 arcybiskup gnieźnieński Wincenty Kot wyniósł kościół do godności kolegiaty zakonnej[3]. W 1448 roku kanonicy laterańscy wznieśli stojący przy kościele gotycki budynek pełniący funkcję klasztoru, połączony w latach 1538-1822 z kościołem krytym przejściem[4].

W 1609 roku kościół się spalił, w związku z czym odbudowano go w latach 1612-1639 pod kierunkiem architekta Albina Fontany, który nadbudował mury i założył nowe sklepienia kolebkowe z dekoracją stiukowe w typie lubelsko-kaliskim. Ołtarz główny barokowy zbudowano w 1662. W 1706 roku spalił się dach i w wyniku pożaru zawaliła się wyniosła wieża kościelna[4]. W 1822 r. świątynia stała się na powrót kościołem diecezjalnym[4]. W latach 1869-1876 dokonano renowacji kościoła oraz zbudowano nowe zwieńczenie wieży w stylu neogotyckim wg projektu Franciszka Tournella[4]. Do wieży dostawiono także w tym okresie neogotycką kaplicę grobową[4].

Około 1895 roku w dawnej zakrystii i kapitularzu urządzono kaplicę Matki Boskiej Pocieszenia, zwanej też "Pod Orłami". W 1909 roku witraże i polichromię w tej kaplicy wykonał Włodzimierz Tetmajer. Ściany zdobią piastowskie orły i postacie polskich świętych i błogosławionych. Z kolei witraże przedstawiają m.in. Matkę Bożą Częstochowską oraz Matką Bożą Ostrobramską. Obraz w kaplicy to "Alegoria Umarłej Polski" i scena z księżną Jolantą i Bolesławem Pobożnym. Wystrój kaplicy na żądanie rosyjskich zaborców został częściowo zamalowany, lecz odtworzono go w 1932 roku po odzyskaniu przez Polskę niepodległości[5].

Prezbiterium dekorowane jest malowidłami Włodzimierza Tetmajera i jest on również autorem witraży w nawie głównej[6]. Pozostała część malowideł z 1905 roku w prezbiterium to dzieło S.Rudzińskiego, S.Jasińskiego i B.Wiśniewskiego[4].

Ingres pierwszego biskupa kaliskiego Andrzeja Wołłowicza do kościoła św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu odbył się 4 lipca 1819[7].

W 1973 roku[8] z kościoła zaginął obraz Zdjęcie z krzyża Petera Paula Rubensa, zakupiony w pracowni malarza w Antwerpii w 1620 i sprowadzony do Kalisza w 1621 przez posła królewskiego i starostę kaliskiego Piotra Żeromskiego[5][9]. Według oficjalnej, wówczas przyjętej wersji, obraz spłonął podczas pożaru w nocy z 13 na 14 grudnia[10][11]. Według innych źródeł pożar mógł zostać wzniecony dla zatarcia śladów kradzieży[12][13].

W katedrze pochowany jest m.in. Stanisław Kobierzycki[14].

W kościele ochrzczeni zostali m.in. Adam Asnyk i Mieczysław Smorawiński, a ślub wzięła Maria Konopnicka[15].

W 1992 kościół podniesiony przez Jana Pawła II do rangi katedry diecezji kaliskiej.

W 2016 w Niedzielę Miłosierdzia Bożego do katedry sprowadzono relikwie św. Faustyny Kowalskiej[16].

Na dziedzińcu kościelnym zachował się zbudowany w 1448 roku budynek dawnego konwentu kanoników laterańskich, który do 2014 roku był siedzibą biskupa diecezjalnego[5].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 13 lipca 2023 [dostęp 2010-05-06].
  2. ↑ a b c Jacek Kowalski, Gotyk Wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI w., Poznań 2010, s. 45, 105-106, 110, 352
  3. ↑ Andrzej Drewicz: Katedra pw. św. Mikołaja Biskupa. wkaliszu.pl. [dostęp 2022-07-26]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f Katedra pw. św. Mikołaja z d. klasztorem kanoników lateraneńskich - Zabytek.pl, zabytek.pl [dostęp 2022-11-15] (pol.).
  5. ↑ a b c KALISZ - Katedra pw. św. Mikołaja, Szlak piastowski [dostęp 2022-11-15] (pol.).
  6. ↑ Kalisz - miasto o wielu obliczach, turystyka.wp.pl, 11 października 2013 [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  7. ↑ Adam Chodyński: Kieszonkowa kroniczka historyczna miasta Kalisza. Kalisz: Księgarnia Maksymiliana Hofmańskiego, 1885, s. 73.
  8. ↑ Kartka z kalendarza, „Ziemia Kaliska” (49), 8 grudnia 2017.
  9. ↑ Edward Chwalewik: Zbiory polskie. Archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie. T. 1: A–M. Warszawa: Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, 1926, s. 141.
  10. ↑ Katedra pw. św. Mikołaja w Kaliszu • Odkryj Wielkopolskę • sprawdź ciekawe miejsca w Twojej okolicy, regionwielkopolska.pl [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  11. ↑ Planty miejskie w Kaliszu, www.parki.org.pl [dostęp 2021-02-22].
  12. ↑ Sylwia Kwiatkowska, Sprawa Rubensa, Radio Centrum [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  13. ↑ Danuta Synkiewicz, Czy słynny obraz Rubensa "Zdjęcie z krzyża" zostanie odnaleziony?, radiopoznan.fm [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  14. ↑ Władysław Kościelniak, Krzysztof Walczak, Kronika miasta Kalisza, Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2002, s. 121, ISBN 83-85638-43-1, OCLC 831022885.
  15. ↑ Barbara Stanisławczyk: Ostatni krzyk. Od Katynia do Smoleńska historie dramatów i miłości. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2011, s. 311. ISBN 978-83-7510-814-9.
  16. ↑ Relikwie św. Faustyny w Kaliszu, Fakty Kaliskie [dostęp 2016-04-04].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Kowalski J., Gotyk Wielkopolski. Architektura sakralna XIII-XVI w., Poznań 2010, s. 45, 105-106, 110, 352.
  • Gotyckie kościoły w Wielkopolsce, Maluśkiewicz Piotr (red.), Poznań 2008

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Kościoły w Kaliszu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Katedra_św._Mikołaja_Biskupa_w_Kaliszu&oldid=71005467”