Kazimierz Leon Sapieha (1609–1656)
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 15 lipca 1609 Wilno | |
Data i miejsce śmierci | 19 stycznia 1656 Brześć | |
Okres | od 20 stycznia 1637 do 4 marca 1637 | |
Poprzednik | Mikołaj Łopacki | |
Następca | Jan Stanisław Jabłonowski |
| ||
![]() | ||
Lis | ||
Rodzina | Sapiehowie herbu Lis | |
Ojciec | Lew Sapieha | |
Matka | Halszka Radziwiłł | |
Żona |
Teodora Krystyna z Tarnowskich |
Kazimierz Leon Sapieha (syn Lwa) herbu Lis (ur. 15 lipca 1609 w Wilnie, zm. 19 stycznia 1656 w Brześciu) – marszałek sejmu zwyczajnego w Warszawie w 1637 roku[1], podkanclerzy litewski od 1645, marszałek nadworny litewski od 1637, pisarz wielki litewski i sekretarz królewski od 1631.
Był synem Lwa, bratem Jana Stanisława i Krzysztofa Michała.
Młodość[edytuj | edytuj kod]
Po początkowej nauce w domu i Akademii Wileńskiej został wysłany w 1621 wraz z bratem Krzysztofem Michałem na studia zagraniczne, głównie w Monachium i Ingolstadcie. W 1624 brat zachorował na gruźlicę, co spowodowało powrót obu Sapiehów do domu. Po krótkim leczeniu brata ponownie udali się na zachód Europy, tym razem na uniwersytet w Lowanium, gdzie immatrykulował się w 1627. Resztę roku spędzili w Brukseli, po czym przenieśli się do Włoch, studiując w Bolonii (1628) i Padwie (1629). Postępująca choroba brata zmusiła ich w 1629 do powrotu do kraju.
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Posłował na sejm 1631, w lipcu tego roku otrzymał tytuł sekretarza królewskiego a 22 września pisarstwo wielkie litewskie. W tymże czasie został zatrudniony przy porządkowaniu archiwum Rzeczypospolitej. Poseł na sejm konwokacyjny 1632 roku z powiatu słonimskiego[2]. Jako poseł na sejm koronacyjny 1633 roku wszedł w skład komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska[3]. Poseł na sejmy ekstraordynaryjne 1635 i 1637 roku[4]. W styczniu 1635 posłował do Moskwy w celu zaprzysiężenia przez cara pokoju w Polanowie. W maju 1637 otrzymał marszałkostwo nadworne litewskie. Posłował na sejm 1637. 6 marca 1645 otrzymał podkanclerstwo litewskie. Posłował na sejm 1647. W 1648 został przez umierającego Władysława IV wyznaczony na jednego z czterech egzekutorów testamentu.
W czasie elekcji poparł Jana Kazimierza, mimo że wcześniej popierał królewicza Karola Ferdynanda, który zlecił ze swojego ramienia Kazimierzowi Leonowi „rządy” na Litwie podczas bezkrólewia.
W latach 1648-1651 przebywał głównie w otoczeniu króla, biorąc udział w interwencji zbaraskiej, zakończonej ugodą w Zborowie, a także w bitwie pod Beresteczkiem. Cały czas był w konflikcie z Januszem Radziwiłłem, mając nadzieję na uzyskanie buławy wielkiej litewskiej. Uczestniczył w większości sejmów w latach 1652-1655. Zdecydowanie przeciwstawił się ugodzie Janusza Radziwiłła z Karolem X Gustawem. Jesienią 1655 w okolicach Brześcia Litewskiego koordynował działania szlachty uciekającej przed Rosjanami i Szwedami, będąc jednym z pierwszych i głównych ognisk oporu w tamtych rejonach. Jego aktywność malała wraz z pogarszającym się stanem zdrowia, dopiero jednak po klęsce pod Wierzchowiczami w listopadzie 1655 zgodził się formalnie przyjąć protekcję szwedzką. Był uczestnikiem konfederacji tyszowieckiej w 1655 roku[5]. Na początku 1656 otrzymał polecenie od Jana Kazimierza posłowania do cara Aleksego w celu negocjacji pokojowych.
Polecenia tego nie mógł już wypełnić, umierając w Brześciu 19 stycznia 1656 roku.
Został pochowany w kościele Kartuzów pw. św. Krzyża w Berezie 6 czerwca 1666 r. Po rozebraniu kościoła jego szczątki w 1869 roku przeniesiono na cmentarz parafialny w Berezie i na grobie wzniesiono obelisk.
Fundacje[edytuj | edytuj kod]
- Kościół i klasztor Bernardynów w Drui
- Kościół p.w. Św.Trójcy i klasztor Bernardynów w Sapierzynie (1640-1646)
- Kościół i klasztor Bernardynek w Grodnie (1648)
- Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Siemiatyczach
- Klasztor oo Kartuzów w Berezie (1648)
- Kościół i kolegium jezuitów w Brześciu Lit. (1653)[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948, s. 150.
- ↑ Włodzimierz Kaczorowski, Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986, s. 369.
- ↑ Andrzej Korytko, Sejm koronacyjny Władysława IV Wazy wobec problemów na Ukrainiew: Echa Przeszłości t. XVI, Olsztyn 2015, s. 73.
- ↑ Przemysław Paradowski, W obliczu „nagłych potrzeb Rzeczypospolitej”. Sejmy ekstraordynaryjne za panowania Władysława IV Wazy, Toruń 2005, s. 256.
- ↑ Adam Kersten, Z badań nad konfederacją tyszowiecką, w: Rocznik Lubelski, t. I, 1958, s. 116.
- ↑ Andrzej Rachuba , Polski Słownik Biograficzny, t.XXXV/1 zesz.144, s.35, 1994 .
|
|
- Absolwenci i studenci Akademii i Uniwersytetu Wileńskiego Towarzystwa Jezusowego
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Bolonii
- Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Padwie
- Członkowie komisji do wojny z Moskwą i organizacji wojska (1633)
- Konfederaci tyszowieccy
- Marszałkowie nadworni litewscy
- Pisarze wielcy litewscy
- Podkanclerzowie litewscy
- Posłowie na sejm 1631
- Posłowie na sejm konwokacyjny 1632
- Posłowie na sejm nadzwyczajny 1635
- Posłowie na sejm nadzwyczajny 1637
- Posłowie na sejm 1647
- Posłowie na sejm koronacyjny 1633
- Posłowie na Sejm I Rzeczypospolitej (powiat słonimski)
- Sapiehowie herbu Lis
- Senatorowie świeccy I Rzeczypospolitej
- Sekretarze Zygmunta III Wazy
- Uczestnicy walk powstania Chmielnickiego (strona polska)
- Urodzeni w 1609
- Zmarli w 1656
- Ludzie urodzeni w Wilnie