Kazimierz Schally
gen. Kazimierz Schally (1938) | |
generał brygady | |
Data i miejsce urodzenia |
22 lutego 1895 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
12 stycznia 1967 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1947 |
Siły zbrojne |
Armia Austro-Węgier |
Formacja | |
Jednostki | |
Stanowiska |
szef gabinetu |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
|
Kazimierz Piotr Schally (ur. 22 lutego 1895 w Nowym Sączu, zm. 12 stycznia 1967 w Edynburgu) – generał brygady Wojska Polskiego, zastępca Komendanta Naczelnego Związku Legionistów Polskich od 1938 roku[1], kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Andrzeja Schally i Stanisławy ze Śniadowskich, właścicieli majątku Jaśniska pod Lwowem. Naukę rozpoczął we Lwowie, maturę zdał w Wiedniu po ukończeniu wojskowej szkoły realnej w 1913. Następnie studiował przez półtora roku w Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. W końcu sierpnia 1914 porzucił akademię i 6 września 1914 wstąpił do Legionów, objął dowództwo plutonu w 2. kompanii VI batalionu. Od września 1914 do lipca 1917 kolejno: podchorąży w VI batalionie, dowódca plutonu, batalionu, adiutant, dowódca dywizjonu 1 pułku artylerii. Podporucznik z października 1914, porucznik z grudnia 1915. Po kryzysie przysięgowym 20 września 1917 wcielony do armii austriackiej. W grudniu 1917 ukończył w Pozsony (Bratysława) kurs szkoły oficerów rezerwy. Korzystając z urlopu, zbiegł z armii. W styczniu 1918 rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej, działał tam jako instruktor Polskiej Organizacji Wojskowej. W kwietniu 1918 wysłany z jej ramienia do I Korpusu Polskiego na Wschodzie w Bobrujsku, mianowany tam podkapitanem, wraz z Leopoldem Lisem Kulą próbował przeciwdziałać kapitulacji Wojska Polskiego przed Niemcami. Po nieudanej próbie aresztowania gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego i niedopuszczenia do rozbrojenia przez Niemców I Korpusu Polskiego, wyjechał do Kijowa. Aresztowany tam przez Niemców, wkrótce zwolniony. W czerwcu 1918 był komendantem Okręgu POW w Czernihowie na terytorium Hetmanatu. Na początku lipca 1918 oddelegowany przez Komendę POW do Armii Polskiej we Francji. W czasie przedzierania się do Murmańska 12 lipca 1918 aresztowany przez Czeka w Pietrozawodsku, osadzony w więzieniu w Piotrogrodzie i skazany na śmierć, wyroku nie wykonano dzięki interwencji posła duńskiego Erika Scaveniusa. W listopadzie 1918 zachorował w więzieniu na tyfus plamisty. Zwolniony ze szpitala, dzięki ponownej interwencji Scaveniusa i duńskiej misji Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, powrócił do Polski.
6 grudnia 1918 wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. Złożył wówczas Naczelnikowi Państwa Józefowi Piłsudskiemu raport o sytuacji w Rosji i ruchach wojsk niemieckich na terytorium Ober-Ostu. 8 lutego 1919 wysłany z ustnymi rozkazami Piłsudskiego do gen. Józefa Hallera, dowódcy Armii Polskiej we Francji, w sprawie przybycia oddziałów Armii do Polski. W armii Hallera służył w 1 pułku artylerii jako dowódca dywizjonu. 1 marca 1919 rozkazem Naczelnego Dowództwa WP we Francji awansowany na majora. W kwietniu 1919 powrócił z pułkiem do Polski i jako dowódca dywizjonu brał udział w walkach na froncie ukraińskim w rejonie Łucka. Podpułkownik artylerii z 1 czerwca 1919. W okresie kwiecień – październik 1919 dowódca dywizjonu 1 pułku artylerii Armii gen. Hallera. Uczestnik wyprawy kijowskiej, później w odwrocie z Ukrainy. W czasie bitwy pod Borodzianką (12 czerwca) powstrzymał atak Armii Czerwonej. 22 lipca 1920, kierując ogniem pułku, odparł atak kawalerii sowieckiej Armii Konnej na Równe, przyczyniając się w znacznej mierze do utrzymania miasta. Odznaczony za te czyny Krzyżami Walecznych. W sierpniu 1920 walczył w Bitwie Warszawskiej. Za dzielność i odwagę wykazane 22 sierpnia 1920 w boju o Białystok otrzymał Virtuti Militari. W bitwie niemeńskiej, organizował 28 września obronę Lidy, wraz z dowódcą 1 Dywizji Piechoty Legionów, płk. Stefanem Dąb-Biernackim.
W okresie październik 1919 – styczeń 1927 pełniący obowiązki dowódcy, a potem dowódca 1 pułku artylerii polowej Legionów w Wilnie. Pułkownik z 1 lipca 1923. 22 stycznia 1927 roku został przeniesiony służbowo do Samodzielnego Wydziału Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie z zachowaniem stanowiska dowódcy pułku[2]. 5 maja 1927 roku został przeniesiony do kadry oficerów artylerii z równoczesnym przydziałem do Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Artylerii[3].
W marcu 1929 mianowany został dowódcą 1 Grupy Artylerii w Warszawie[4], a 15 grudnia 1934 – II dowódcą piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty w Baranowiczach[5]. Z dniem 15 września 1935 został mianowany szefem Gabinetu Wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej[6]. Generał brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936.
Został osadnikiem wojskowym w osadzie Gnojownica w powiecie grodzieńskim (ziemię otrzymał tam również por. Tadeusz Schally)[7].
Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył wraz z Prezydentem RP granicę rumuńską. Po internowaniu prezydenta przez władze rumuńskie przedostał się z Czerniowiec do Bukaresztu, gdzie początkowo nie mógł uzyskać zgody na wyjazd do Paryża. Prawdopodobnie w grudniu 1939 dotarł do Francji, przebywał w Ośrodku Oficerskim w Vichy w dyspozycji Naczelnego Wodza. Po upadku Francji, 26 czerwca 1940 ewakuowany do Liverpoolu. Przebywał w obozie w Broughton, następnie od sierpnia 1940[8] do końca 1941 w Ośrodku Oficerskim w Rothesay (tzw. Wyspa Wężów). Od 2 stycznia 1942 w stanie nieczynnym. Po śmierci gen. Władysława Sikorskiego, 1 listopada 1943 przywrócony do służby czynnej, mianowany attaché wojskowym przy Poselstwie RP w Ottawie. Do Kanady nie wyjechał, gdyż gen. Kazimierz Sosnkowski w kwietniu 1944 mianował go szefem Misji Wojskowej przy Naczelnym Dowództwie Sprzymierzonych Ekspedycyjnych Sił Zbrojnych (Supreme Headquarters of Allied Expeditionary Forces – SHAEF), funkcję pełnił do sierpnia 1945. Od 2 sierpnia 1945 do 22 lutego 1947 pozostawał w dyspozycji szefa Sztabu Głównego, a po demobilizacji, do 21 lutego 1949, w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia.
Po demobilizacji osiedlił się w Edynburgu w Szkocji, gdzie zmarł i został pochowany[9]. Wolnomularz, członek loży wolnomularskiej Wielkiej Loży Narodowej Polski[10]. Jego syn, Andrzej (ur. 1926 w Wilnie), profesor biochemii w USA, został w 1977 roku laureatem nagrody Nobla.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (16 lutego 1921)[11]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)[12][13]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (12 maja 1931)[14]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[15]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 16 marca 1928[16], 1938[17])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[18]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[18]
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia[19]
- Odznaka „Za wierną służbę”[18]
- Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy (Łotwa, 1922)[20]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 10 lutego 1928)[21]
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Rumunia, 1937)[22]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Związek Legionistów Polskich : 1936-1938 r. : sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 33.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 22 stycznia 1927 roku, s. 14.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 128.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 22 marca 1929 roku.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 sierpnia 1935 roku, s. 94.
- ↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 178. [dostęp 2015-04-10].
- ↑ Dowództwo Stacji Zbornej Oficerów Rothesay, Rozkaz Dzienny nr 1, 25 sierpnia 1940 r., s. 1.
- ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 1 (12), s. 96, Czerwiec 1967. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Cezary Leżeński, Legiony to braterska nuta... czyli od Legionów do masonów, Wolnomularz Polski, nr 40, listopad-grudzień 2003, s. 15.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2630 z 16 lutego 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 8 poz. 239
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 17, 11 listopada 1936.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy organizacji wojska”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 65, poz. 88 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
- ↑ Odznaczenia. „Życie Polityczne”, s. 4, Nr 220 z 11 sierpnia 1938.
- ↑ a b c Na podstawie zdjęcia [dostęp 2022-06-04].
- ↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 288.
- ↑ Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 42. ISBN 978-83-64178-88-7.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 119.
- ↑ Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 158, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.
Bibliografia, linki
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Tadeusz Kryska-Karski, S. Żurakowski Generałowie Polski Niepodległej, wyd.: Editions Spotkania, Warszawa 1991.
- Piotr Stawecki, Kazimierz Piotr Schally [w:] Polski Słownik Biograficzny t.XXXV Warszawa-Kraków-Wrocław-Gdańsk 1994, s. 402–404, wersja elektroniczna IPSB.
- H. P. Kosk Generalicja polska t. 2 wyd.: Oficyna Wydawnicza Ajaks, Pruszków 2001.
- Absolwenci Politechniki Lwowskiej
- Członkowie Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Dowódcy piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty (II RP)
- Generałowie brygady II Rzeczypospolitej
- Generałowie brygady Polskich Sił Zbrojnych
- Ludzie urodzeni w Nowym Sączu
- Ludzie związani z Edynburgiem
- Odznaczeni dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Odznaką „Za wierną służbę”
- Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia
- Oficerowie 1 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów
- Oficerowie PSZ internowani na wyspie Bute
- Osadnicy wojskowi II Rzeczypospolitej
- Pochówki w Szkocji
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polscy wolnomularze (II Rzeczpospolita)
- Szefowie Gabinetu Wojskowego Prezydenta II Rzeczypospolitej
- Żołnierze Armii Polskiej we Francji 1917–1919
- Żołnierze korpusów polskich w Rosji 1917–1918
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918
- Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej
- Żołnierze Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia
- Urodzeni w 1895
- Zmarli w 1967