53°21′19″N 18°30′11″E/53,355278 18,503056Klamry
| Artykuł |
53°21′19″N 18°30′11″E |
|---|---|
| - błąd |
38 m |
| WD |
53°18'N, 18°31'E |
| - błąd |
20605 m |
| Odległość |
1648 m |
| wieś | |
 Fort VIII w zespole twierdzy Chełmno | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo |
Klamry |
| Liczba ludności (31.12.2018) |
840 |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-200[1] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0841580 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełmno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
| 53°21′19″N 18°30′11″E/53,355278 18,503056
| |
Klamry – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim, w gminie Chełmno.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1028064 | Ameryka | część wsi (zniesiona w 2023 r.[4]) |
| 1028070 | Babie Błota | część wsi |
| 1028124 | Nad Gminną Drogą | część wsi (zniesiona w 2023 r.[4]) |
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 581 mieszkańców[5]. Była drugą co do wielkości miejscowością gminy Chełmno. Wg stanu na dzień 31.12.2018 r. w Klamrach mieszkało 840 osób. Pod względem liczebności mieszkańców są największym sołectwem w gminie.[6]
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś założona przez Olędrów w XVII wieku, do XVI wieku wieś nie była wykorzystywana rolniczo. W 1773 r. mieszkało w Klamrach 29 osób, w 1883 r. mieszkało 493. ewangelików i 134. katolików. Od 1785 działa w miejscowości szkoła. W 1916 r. pobudowano rakarnię powiatową[7]. W wiejskiej szkole w 1907 r. wybuchł strajk szkolny.
Zbrodnia w Klamrach[edytuj | edytuj kod]
W okolicznych lasach, od 12 października do 11 listopada 1939 roku oddziały Selbstschutz u dokonywały masakry ludności polskiej z powiatu chełmińskiego[8][9]. Do 2018 roku udało się ustalić tożsamość ok. 200 ofiar[9]. Liczba osób zamordowanych w Klamrach wzbudza kontrowersje. Większość źródeł podaje, że w Klamrach zamordowano ok. 2,2-5 tys. osób[8][10][11][12]. Zdaniem historyka Tomasza Cerana, liczba ta jest zawyżona[13]. Podczas wojny Niemcy próbowali zatrzeć ślady egzekucji. Podczas ekshumacji odnaleziono fragmenty zapalnika granatu, łuski pocisku i monetę mającą ślady zetknięcia z ogniem[9].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Według rejestru zabytków NID[14] na listę zabytków wpisane są:
- cmentarz ewangelicki „stary”, poł. XIX, nr rej.: 535 z 1.06.1987
- cmentarz ewangelicki „nowy”, pocz. XX, nr rej.: A/225 z 1.06.1987
- cmentarz ofiar hitleryzmu, nr rej.: 536 z 1.06.1987
- fort VIII w zespole twierdzy Chełmno, 1903-1914, nr rej.: A/15111/1 z 14.02.1980.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 472 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Klamry - Sołectwa - Biuletyn Informacji Publicznej Gmina Chełmno, bip.chelmno.ug.gov.pl [dostęp 2020-08-02].
- ↑ Gabriela Mazur, Leksykon Miejscowości powiatu chełmińskiego, 2020, ISBN 978-83-7591-751-2.
- ↑ a b Drywa 2020 ↓, s. 2020.
- ↑ a b c Ceran 2018 ↓, s. 25.
- ↑ Leszczyński 1962 ↓, s. 72.
- ↑ Trzeba pamiętać o hitlerowskiej zbrodni w Klamrach. pomorska.pl, 2017-09-22. [dostęp 2023-01-28].
- ↑ Pamięci ofiar zbrodni w Klamrach w 1939 roku, Klamry 20 września 2020 roku. chelmno.pl, 2020-09-18. [dostęp 2023-01-28].
- ↑ Ceran 2019 ↓, s. 313.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023, s. 26 [dostęp 2016-05-22].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Ceran: Zbrodnia pomorska 1939. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-466-0.
- Tomasz Ceran: Zapomniani kaci Hitlera. Volksdeutscher Selbstschutz w Polsce w 1939 r. Stan badań i postulaty badawcze. W: Polska pod okupacją 1939–1945. Tom 1. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019. ISBN 978-83-8098-723-4.
- Danuta Drywa: Germanizacja dzieci i młodzieży polskiej na Pomorzu Gdańskim z uwzględnieniem roli obozu koncentracyjnego Stutthof. W: Janina Kostkiewicz (red.): Zbrodnia bez kary... Eksterminacja i cierpienie polskich dzieci pod okupacją niemiecką 1939-1945. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2020. ISBN 978-83-958240-2-9.
- Kazimierz Leszczyński: Eksterminacja ludności na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy. W: Eksterminacja ludności w Polsce w czasie okupacji niemieckiej 1939-1945. Poznań, Warszawa: Wydawnictwo Zachodnie, 1962.
- Grudziądz i okolice. Przewodnik Grudziądzkie Towarzystwo Kultury, Biblioteka Miejska w Grudziądzu, Grudziądz 1990
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Klamry, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 118.
| Wsie | |
|---|---|
| Części wsi |
|
| Nazwy zniesione |
|
