Knedle
| obiad | |
 Knedle ziemniaczane z morelami | |
| Rodzaj | |
|---|---|
| Obróbka żywności | |
| Składniki | |
|
ciasto ziemniaczane, parzone lub twarogowe oraz nadzienie | |
Knedle – gotowane w wodzie, kuliste lub podłużne pierogi[1][2]. Wytwarzane z ciasta ziemniaczanego (z mąki i gotowanych ziemniaków) lub parzonego, rzadziej twarogowego[1][2][3]. Nadziewane owocami (truskawkami[4], śliwkami, morelami, jabłkami), grzybami, serem, mięsem itp.[1][2]
Według polskich podręczników do gastronomii, w skład ciasta ziemniaczanego wchodzą: gotowane ziemniaki (przepuszczone przez maszynkę lub praskę), mąka pszenna, niewielka ilość mąki ziemniaczanej oraz jaja[5]. W innych źródłach, niektóre receptury na ciasto na knedle ziemniaczane zawierają kaszę mannę[6].
Wyrobione ciasto formuje się w wałek o średnicy 4 cm i kroi na kawałki o długości 2 cm, które następnie należy lekko spłaszczyć[5]. Na otrzymane w ten sposób placki nakłada się nadzienie, po czym skleja się je i nadaje im kuliste kształty[5]. Knedle gotuje się w osolonej wodzie[5].
Knedle wywodzą się z niemieckiego obszaru językowego[potrzebny przypis]. W Niemczech stosuje się nadzienie w postaci śliwek[6], farszu ze szpinaku, mięsa[7]. Charakterystyczną potrawą kuchni czesko-austriackiej są knedle z morelami[3][8]. Po ugotowaniu obtacza się je w zrumienionej na maśle bułce tartej i serwuje obficie posypane cukrem pudrem[3][8].
W Polsce najczęściej przygotowuje się knedle ziemniaczane ze śliwkami[7]. Podaje się je, podobnie jak w kuchni bawarskiej[6], polane masłem ze zrumienioną bułką tartą i posypane cukrem[5], ewentualnie też sproszkowanym cynamonem.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Słowo knedel pochodzi od niemieckiego słowa Knödel oznaczającego kluskę[9]. Nazwa Knödel używana jest w południowo-wschodnich Niemczech, Austrii, Tyrolu Południowym i obejmuje swoim znaczeniem szeroko rozumiane knedle oraz pyzy ziemniaczane i drożdżowe[10]. Etymologia niem. słowa Knödel, podobnie jak niem. Nudel (makaron[11]), sięga łacińskiego wyrazu nodus oznaczającego węzeł[10]. Słowo Knödel prawdopodobnie pochodzi od późno-średnio-wysoko-niemieckiego knödel i reprezentuje zdrobnienie średnio-wysoko-niemieckiego knode lub knote oznaczającego mały węzeł lub wzgórze[10]. Możliwe jest również pochodzenie od czeskiego knedlsk kńedlík[10].
Inne znaczenia[edytuj | edytuj kod]
Knedlami nazywane są też gotowane, duże kulki bez nadzienia, przygotowywane np. z czerstwej bułki i wątróbki[12], kaszy manny i twarogu[13], czy też z bułki, szpinaku i sera[14]. Takie knedle mogą być podawane jako dodatek do zup.
Knedlami nazywane są też czesko-słowackie knedliki[15].
-
Niemiecka zupa z knedlami bez nadzienia – z wątróbki
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c knedle, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-06-08].
- ↑ a b c Maciej E. Halbański: Leksykon sztuki kulinarnej. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, 1987, s. 84. ISBN 83-225-0106-4.
- ↑ a b c Doris Reinthaler: Marillenknödel. [w:] Traditionelle Lebensmittel in Österreich [on-line]. Bundesministerium für Landwirtschaft, Regionen und Tourismus. [dostęp 2023-06-08]. (niem.).
- ↑ 1.6.1. „Ciasta wyrabiane na stolnicy”. W: Małgorzata Konarzewska: Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik do nauki zawodu kucharz w technikum i szkole policealnej. Wyd. 2011. T. 2. REA s.j., s. 38. ISBN 978-83-7141-980-5.
- ↑ a b c d e „Ciasta wyrabiane na stolnicy”: „Ciasto ziemniaczane”. W: Krystyna Flis, Aleksandra Procner: Technologia gastronomiczna z towaroznawstwem: podręcznik dla technikum. Część 2. Wyd. XVIII. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2009, s. 78–80. ISBN 978-83-02-02862-5 (część 2), ISBN 978-83-02-03170-0 (całość).
- ↑ a b c „Niemcy” (przepis „Bawarskie knedle ze śliwkami / Bayerische Zwetschgenknödel”). W: Maciej E. Halbański: Potrawy z różnych stron świata. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, s. 83.
- ↑ a b Joanna Cedrzyńska: 200 potraw z kaszy i mąki, KAW, ISBN 83-03-00300-3.
- ↑ a b „Austria” (wstęp i przepis „Knedle z morelami z ciasta parzonego / Marillenknödeln aus Brandteig”). W: Maciej E. Halbański: Potrawy z różnych stron świata. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, s. 7, 12.
- ↑
knedel [w:] Wielki słownik języka polskiego [online], Instytut Języka Polskiego PAN [dostęp 2023-05-12].. Zob. tamże: Pochodzenie.
- ↑ a b c d Doris Reinthaler, Eva Sommer: Knödel allgemein. [w:] Traditionelle Lebensmittel in Österreich [on-line]. Bundesministerium für Landwirtschaft, Regionen und Tourismus. [dostęp 2023-06-08]. (niem.).
- ↑ Nudel – tłumaczenie niemiecki-polski. [w:] Słownik PONS [on-line]. PONS Langenscheidt GmbH, Stuttgart. [dostęp 2023-06-08].
- ↑ „Czechosłowacja” (przepis „Knedle słowackie bułczano-wątrobiane”). W: Maciej E. Halbański: Potrawy z różnych stron świata. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, s. 27.
- ↑ „Węgry” (przepis „Knedle z białego sera / Turoś gomboc”). W: Maciej E. Halbański: Potrawy z różnych stron świata. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, s. 124.
- ↑ Knedle ze szpinakiem. [w:] tyrol.pl [on-line]. Tirol Werbung GmbH. [dostęp 2021-12-05].
- ↑ „Czechosłowacja” (przepis „Knedle z czerstwej bułki / Knedliki houskove”). W: Maciej E. Halbański: Potrawy z różnych stron świata. Warszawa: Wydawnictwo „Watra”, s. 26.
