Kończyce Wielkie
| {{{rodzaj miejscowości}}} | |
 Widok na kościół w Kończycach Wielkich od strony pałacu | |
| Państwo | śląskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2009) |
1848 |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 33 |
| Kod pocztowy |
43-419 Hażlach |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0052669 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport} | |
| Strona internetowa | |
Kończyce Wielkie (cz. Velké Kunčice, niem. Gross-Kuntschitz) – jedna z sześciu wsi sołeckich w gminie Hażlach w powiecie cieszyńskim, w województwie śląskim, w granicach historycznego regionu Śląska Cieszyńskiego. Na obszarze 1445,25 ha zamieszkała jest przez 1848 mieszkańców (2009)[1], co daje gęstość zaludnienia równą 127,9 os./km². Centrum miejscowości położone jest pomiędzy drogami wojewódzkimi 937 i 938.
W latach 1945-1954 miejscowość była siedzibą gminy Kończyce Wielkie a w 1975-1998 położona była w województwie bielskim.
Historia
Wieś została założona przez kolonistów na prawie niemieckim, a po raz pierwszy wzmiankowana w 1335 jako Kończyce Książęce, w spisie parafii dekanatu cieszyńskiego odprowadzających świętopietrze. Do XV w. była własnością książąt cieszyńskich, w XVI wieka przeszła w ręce rodu Wilczków, a w XIX hrabiowskiego rodu Larisch von Mönnich. Z Wielkimi Kończycami związani byli również Mniszchowie, którzy obok swojego nazwiska dodawali nazwę tej miejscowości np. Michał Jerzy Wandalin Mniszech z Wielkich Kończyc (1742-1806) marszałek wielki koronny, czy jego wnuk malarz Andrzej Jerzy Mniszech.
W 1900 roku Kończyce Wielkie stanowiły samodzielną gminę obejmującą również Rudnik o powierzchni 1854 hektarów i liczbie mieszkańców 1561 zamieszkałych w 248 budynkach, z tego w samych Kończycach Wielkich bez Rudnika mieszkało 1257 osób w 199 domach. 1252 (99,6%) mieszkańców było katolikami a 5 (0,4%) wyznawcami judaizmu, 1226 (97,5%) polsko-, 28 (2,2%) niemiecko- a 2 (0,2%) czeskojęzycznymi[2]. Wg spisu z 1910 roku Kończyce Wielkie (bez Rudnika) miały już 1286 mieszkańców zamieszkałych w 207 budynkach na obszarze 1562 hektarów, co dawało gęstość zaludnienia równą 82,3 os./km², z czego 1279 było zameldowanych na stałe, 1236 (96,6%) było polsko-, 31 (2,4%) niemiecko-, 10 (0,8%) czeskojęzycznymi, a 2 osoby posługiwały się jeszcze innym językiem, 1280 (99,5%) było katolikami, 1 osoba była ewangelikiem, 3 żydami a 2 jeszcze innej religii lub wyznania[3].
26 stycznia 1919 w ramach polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego o Śląsk Cieszyński miała tutaj miejsce przegrana przez polską stronę bitwa, w której zginął kapitan Cezary Haller (1875-1919) – oficer, działacz polityczny i poseł na Sejm w Wiedniu. W lipcu 1920 roku w wyniku decyzji Rady Ambasadorów miejscowość znalazła się w granicach Polski.
Turystyka i zabytki
We wsi znajduje się okazały pałac barokowo-klasycystyczny wraz z kaplicą wybudowany przez Jerzego Fryderyka Wilczka na przełomie XVII i XVIII w., przebudowany w wieku XIX. Jego ostatnią właścicielką była hrabina Gabriela von Thun und Hohenstein, której po II wojnie światowej pałac odebrany został przez nowe władze komunistyczne, które umieściły w nim dom dziecka. W 2007 pałac został sprzedany trzem biznesmenom, którzy zamierzali w nim umiejscowić hotel[4], czego nie zrealizowano i obiekt ponownie został wystawiony na sprzedaż pod konie 2010 roku[5]. W miejscowości znajduje się również jeden z największych na Śląsku Cieszyńskim drewniany kościół wybudowany w 1777 roku a przebudowany w XIX.
Rośnie tu 750-letni dąb szypułkowy – pomnik przyrody, najstarszy dąb na Śląsku, jeden z najstarszych w Polsce, pozostałość po istniejącej tu przed wiekami puszczy[6].
Na okolicznym wzgórzu usytuowanym pomiędzy Kończycami Wielkimi a Kończycami Małymi umiejscowiony jest punkt widokowy na Wielką Czantorię. Ponadto przez wieś przebiegają szlaki rowerowe m.in. do Bzia Zameckiego, Ruptawy, Kaczyc, Zebrzydowic, Jastrzębia-Zdroju, Cieszyna, Ustronia oraz Marklowic Górnych i dalej do Republiki Czeskiej, a także pętla pszczyńska śląskiego Szlaku Architektury Drewnianej.
Homo erectus
W przeprowadzanych w latach 2004 i 2005 badaniach archeologicznych nieopodal żwirowiska przy drodze wojewódzkiej 937 (Nieprawidłowe parametry: {49|49|55|N|18|37|19.50|E}) odkryto jak dotąd najstarsze ślady bytności przedstawicieli gatunku Homo erectus w Polsce i na północ od Karpat. Odnalezionych kilkadziesiąt półproduktów i narzędzi datowane są na około 800 tys. lat p.n.e.[7][8]. Przybyli oni z południa poprzez Bramę Morawską prawdopodobnie za zwierzyną[9].
Galeria
-
Pałac w Kończycach Wielkich -
Wnętrze kaplicy pałacowej w Kończycach Wielkich -
Wieża kościoła w Kończycach Wielkich
- ↑ Gmina Hażlach: Sołectwo Kończyce Wielkie. 2009-12-31. [dostęp 2010-10-26].
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Wojciech Trzcionka: Pałac zamieni się w hotel. [w:] gazetacodzienna.pl [on-line]. 2007-12-28. [dostęp 2010-10-22].
- ↑ Kup sobie pałac. [w:] ox.pl [on-line]. 2010-12-20. [dostęp 2010-30-12].
- ↑ Gmina Hażlach: Pomniki przyrody. 2009-12-08. [dostęp 2010-10-26].
- ↑ Uniwersytet Śląski w Katowicach: Odkrycie najstarszych śladów obecności człowieka na terenie Polski. 2010-10-21. [dostęp 2010-10-26].
- ↑ Foltyn, E., Foltyn, E., Jochemczyk, L., Nawrocki, J., Nita, M., Waga, J., & Wójcik, A.: The oldest human traces north of the Carpathians (Kończyce Wielkie 4, Poland). 2010. [dostęp 2010-10-26]. (ang.).
- ↑ Gazeta Wyborcza: Nożyki homo erectusa. Zobacz czym ciął i skrobał. [w:] katowice.gazeta.pl [on-line]. 2010-10-29. [dostęp 2010-10-31].
Bibliografia
- Józef Londzin: Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyn: Dziedzictwo błog. Jana Sarkandra, 1932, s. 171-177. OCLC 297540848.
Linki zewnętrzne
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
