Kościół św. Andrzeja w Trzebieszowicach
 nr rej. 192/2045 z 25.05.1972
| |
 Kościół św. Andrzeja nocą, widziany od strony cmentarza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Wyznanie |
rzymskokatolickie |
| Wezwanie |
św. Andrzej |
| Historia | |
| Data budowy |
przed 1269 |
| Data poświęcenia |
przed 1269 |
| Dane świątyni | |
| Architekt |
Knappe |
| Styl |
klasycystyczny |
| Stan obecny |
czynny |
Położenie na mapie gminy Lądek-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°20′56,305″N 16°46′34,442″E/50,348974 16,776234
| |
Kościół św. Andrzeja w Trzebieszowicach – klasycystyczny, neogotycyzujący jednonawowy kościół znajdujący się w Trzebieszowicach. Siedziba rzymskokatolickiej parafii św. Andrzeja Apostoła w Trzebieszowicach. Obecną budowlę wystawiono w 1813 roku, gotycka wieża to pozostałość wcześniejszej budowli[1]. Świątynia, jeden z najwcześniejszych przykładów architektury neogotyckiej w regionie, posiada ostrołukowe okna[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Trzebieszowice po raz pierwszy wzmiankowano w źródłach z 1264 roku[3], już w 1269 wzmiankowany jest także kościół we wsi[2]. W 1530 we wsi osiedlił się pierwszy duchowny protestancki, z czasem wyznanie to zaczęło zdobywać coraz większą popularność, której sprzyjała przychylność ówczesnych właścicieli miejscowości, rodu Reichenbachów. W toku wojny trzydziestoletniej wojska cesarskie próbowały dokonać przymusowej konwersji miejscowej ludności na katolicyzm, jednak wywołało to serię buntów i starć zbrojnych pomiędzy chłopstwem a siłami lojalnymi wobec cesarza[2]. Ostatecznie, podobnie jak w innych parafiach ziemi kłodzkiej, także w Trzebieszowicach kościół w latach 60. XVII wieku przeszedł we władanie protestantów[4] (niektóre źródła podają datę 1654)[5]. W XVIII wieku kościół św. Bartłomieja w Skrzynce (niem. Heinzendorf) stał się filią protestanckiej parafii trzebieszowickiej[6].
Nową świątynię wystawił w 1813 właściciel miejscowości, Joseph von Fürstenberg. Wybudowano ją na miejscu poprzedniego kościoła. Autorem i wykonawcą robót był mistrz Knappe. W czasie prac między inwestorem a wykonawcą doszło do konfliktu o kształt okien, ostatecznie von Fürstenberg przewalczył wykonanie, niespotykanych ówcześnie, ostrołukowych okien. Dzięki temu kościół zyskał rys neogotycki[2]. Elementy renesansowej i barokowej kamieniarki zdobiącej wcześniejszy kościół wmurowano w elewację pobliskiego pałacu Schlabrendorfów[7].
W pobliżu kościoła znajduje się także zabytkowa kostnica, której wejście zdobi motyw chusty świętej Weroniki[2].
Wyposażenie kościoła jest w większości klasycystyczne i neobarokowe[2]. Po 1945 do kościoła, wraz z ludnością przesiedleńczą, trafiła część wyposażenia z kościołów św. Mikołaja w Wyżnianach, św. Antoniego w Kurowicach i kościoła filialnego w Sołowej, jednak w kolejnych dekadach uległo ono zniszczeniu[8]. 25 maja 1972 kościół, wraz z pobliskim budynkiem plebanii z początków XIX wieku, został wpisany do rejestru zabytków jako zespół kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja z plebanią, pocz. XIX (nr. rejestru zabytków 192/2045)[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Omilanowska, Robert Pasieczny, Atlas zabytków architektury w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 404, ISBN 978-83-01-13478-5 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ a b c d e f Waldemar Brygier, Ziemia Kłodzka. Przewodnik, Rewasz, 2010, s. 456, ISBN 978-83-89188-95-3 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ Kazimierz Bartkiewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej w wiekach średnich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 79 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ Uniwersytet Opolski, Polacy w dziejach Europy Środkowej i Rosji: XVI-XX w, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, 2004, s. 13, ISBN 978-83-7395-035-1 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ Gustav Spieker, Die evangelischen Gastgemeinden Schlesiens. Ein historisch-statistischer Versuch, 1861, s. 110 [dostęp 2017-12-13] (ang.).
- ↑ Julian Janczak, Krystyna Binek, Polska Akademia Nauk Instytut Historii, Śląsk w końcu XVIII wieku: Komentarz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 72, ISBN 978-83-04-01347-6 [dostęp 2017-12-11] (pol.).
- ↑ Sławomir Brzezicki, Christine Nielsen, Śląsk: zabytki sztuki w Polsce, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006, s. 882, ISBN 978-83-922906-1-2 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ Jan K. Ostrowski, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, t. 11, Międzynarodowe Centrum Kultury, 2003, s. 326, ISBN 978-83-89273-04-8 [dostęp 2017-12-13] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 79 [dostęp 2017-12-13].