Kościół św. Józefa w Gdańsku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół św. Józefa w Gdańsku
652 z dnia 15.10.1973 r.[1]
kościół rektorski
Ilustracja
Gotyckie prezbiterium
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Gdańsk

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Józefa

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Józefa w Gdańsku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Józefa w Gdańsku”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Józefa w Gdańsku”
Ziemia54°21′14,95″N 18°38′50,84″E/54,354153 18,647456

Kościół św. Józefa w Gdańskukościół rektorski należący do parafii św. Brygidy archidiecezji gdańskiej. Do kościoła przylega kaplica, w której przez cały dzień odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu, w czasie której można też skorzystać z sakramentu pojednania. W czasach reformacji był to jednym z nielicznych działających w Gdańsku kościołów rzymskokatolickich (obok kościołów Dominikanów i Brygidek, a później Kaplicy Królewskiej). W czasach karmelitów kościół nosił wezwanie Matki Boskiej Śnieżnej oraz Świętych Założycieli Eliasza i Elizeusza[2].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Kościół wg pierwotnych planów miał być znacznie obszerniejszy i składać się z trzech naw. Całość budowli miała mieścić się w ramach obmurowania, a brama wejściowa na teren otaczający kościół miała być wejściem do świątyni. Karmelitom zabrakło funduszy na zrealizowanie tak dużego projektu i zbudowano jedynie prezbiterium i jedną nawę. Prezbiterium jest zamknięte prosto z dużym witrażem (wykonany w 1970 r. na podstawie projektu Barbary Massalskiej[3]) i flankowane dwoma narożnymi wieżyczkami. Jest to jedyny w Gdańsku kościół z zewnętrznymi przyporami. Do kościoła przylega klasztor, który dawniej zajmowany był przez karmelitów („Białych Mnichów”), a obecnie jest siedzibą zakonu Oblatów.

Wnętrze[edytuj | edytuj kod]

W okresie I Rzeczypospolitej kościół karmelitów był miejscem licznych pochówków katolickich rodów szlacheckich, m.in. zmarłego w 1656 r. starosty tykocińskiego Wojciech Wessla, kasztelana gdańskiego Dymitra Wejhera (zm. 1628), kasztelanowej sierpeckiej Eleonory Niszczyckiej (zm. 1633), wojewodów pomorskich Ludwika Wejhera (zm. 1656) i Władysława Denhoffa (zm. 1683), wojewody brzeskokujawskiego Jana Jakuba Potulickiego (1707-1726), kasztelanowej słońskiej Anny Sierakowskiej (zm. 1792) i tablica ku czci jej męża senatora Kajetana Onufrego Sierakowskiego (zm. 1841)[3]. Zachowały się tylko dwa z tych epitafiów: barokowe epitafium Jana Jakuba Potulickiego i płyta nagrobna z herbem Wejherów[4]. Ponadto z oryginalnego wyposażenia przetrwały dwa barokowe konfesjonały i chrzcielnica w nawie głównej oraz dwa ołtarze w Kaplicy Wieczystej Adoracji[3].

Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]

  • 1467 – Karmelici obejmują jako odszkodowanie leprozorium św. Jerzego, po tym gdy musieli opuścić swój istniejący od 1395 roku klasztor w Młodym Mieście
  • 1482 – położenie fundamentów pod prezbiterium[5]
  • 1483 – położenie fundamentów pod nawę
  • 1493 – kościół pokryto dachówką
  • 1496 – zbudowanie szczytu wschodniego
  • 1523 – dewastacja kościoła
  • 1576 – dewastacja kościoła i klasztoru w czasie konfliktu z królem Batorym
  • 1623 – dobudowano zachodni korpus kościoła
  • 1668 – pożar kościoła
  • 1670 – zniszczenie kościoła przez protestantów
  • 2 poł. XVII wieku – odbudowa po pogromie i rozbudowa kościoła i klasztoru do stanu obecnego – wystrój barokowy.
  • 1681 – poświęcenie kościoła przez opata pelplińskiego Ludwika Łasia
  • 17341835 – klasztor zajmują kolejno żołnierze: rosyjscy, francuscy, pruscy
  • 1823 – władze pruskie skasowały Zakon karmelitów
  • 1840 – powstaje parafia pod wezwaniem św. Józefa. Pierwszym proboszczem został ks. Józef Michalski[3].
  • 1869 – władze pruskie skasowały nabożeństwa w języku polskim
  • 1886 – przywrócenie polskich nabożeństwa[3]
  • lata 30. XX wieku – pięć ołtarzy z XVIII wieku przekazano do kościoła św. Antoniego w Brzeźnie[2]
  • 27 marca 1945 – żołnierze Armii Czerwonej, nie szanując prawa azylu w kościele, gdzie schroniło się ponad 100 osób, wtoczyli i podpalili beczki z płynem zapalającym. Wraz z kościołem spłonęli cywile szukający w nim schronienia[6]. Kościół w wyniku pożaru stracił dachy i sklepienia oraz prawie całe wyposażenie wnętrza[7].
  • 1947 – kościół objęli w opiekę Misjonarze Oblaci
  • 1953 – poświęcenie kościoła odbudowanego przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Nowy witraż w oknie prezbiterium zaprojektowała Barbara Massalska
  • 1964 – w kaplicy rozpoczęto odprawiać wieczystą adorację
  • 2000 – poświęcenie pomnika „Ofiar Nieludzkich Systemów”[8]
  • 2014 – prace konserwatorskie
  • 2019 – zakończenie prac konserwatorskich
  • 1 grudnia 2019 – rekonsekracja kościoła przez bp. Zbigniewa Zielińskiego[9]

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-04].
  2. a b Kościół św. Józefa, InfoGdańsk, 12 kwietnia 2016 [dostęp 2019-10-25] (pol.).
  3. a b c d e Historia kościoła, Oblaci Gdańsk [dostęp 2019-10-24] (pol.).
  4. M.M.Wiszowaty, Kościół św. Józefa, [w:] Zabytki heraldyki szlacheckiej w północnej Polsce [online], Armaria.info, 16 lipca 2020 [dostęp 2020-07-18].
  5. Wyborcza.pl, trojmiasto.wyborcza.pl [dostęp 2019-10-24].
  6. Kościół pw. św. Józefa w Gdańsku, pomorskie.travel [dostęp 2019-10-25] (pol.).
  7. Szczątki ofiar pożaru kościoła czekają na ekshumację.
  8. Tajemnica tragedii w gdańskim kościele pw. św. Józefa cały czas niewyjaśniona. Zaskakujące wyniki badań odnalezionych szczątków ludzkich
  9. Rekonsekracja kościoła rektoralnego pw. św. Józefa w Gdańsku, gdansk.gosc.pl [dostęp 2019-12-02].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]