Kościół św. Józefa w Gdańsku

Kościół św. Józefa w Gdańsku

nr rej. 652 z dnia 15.10.1973 r.
kościół rektorski
Gotyckie prezbiterium
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Gdańsk
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Wezwanie	św. Józefa
Historia Data rozpoczęcia budowy 1482 Data zakończenia budowy 1623 Data zniszczenia • przez 1945 Armia Czerwona Poprzednie wyznanie NMP i Święci Założyciele Eliasz i Elizeusz
Dane świątyni Styl Gotycki Świątynia • materiał bud. • cegła Liczba naw 1
Położenie na mapie Gdańska Kościół św. Józefa w Gdańsku
Położenie na mapie Polski Kościół św. Józefa w Gdańsku
Położenie na mapie województwa pomorskiego Kościół św. Józefa w Gdańsku
54°21′14,95″N 18°38′50,84″E

Kościół św. Józefa w Gdańsku – kościół rektorski należący do parafii św. Brygidy archidiecezji gdańskiej. Do kościoła przylega kaplica, w której przez cały dzień odbywa się adoracja Najświętszego Sakramentu, w czasie której można też skorzystać z sakramentu pojednania. W czasach reformacji był to jednym z nielicznych działających w Gdańsku kościołów rzymskokatolickich (obok kościołów Dominikanów i Brygidek, a później Kaplicy Królewskiej). W czasach karmelitów kościół nosił wezwanie Matki Boskiej Śnieżnej oraz Świętych Założycieli Eliasza i Elizeusza.

Architektura

Kościół wg pierwotnych planów miał być znacznie obszerniejszy i składać się z trzech naw. Całość budowli miała mieścić się w ramach obmurowania, a brama wejściowa na teren otaczający kościół miała być wejściem do świątyni. Karmelitom zabrakło funduszy na zrealizowanie tak dużego projektu i zbudowano jedynie prezbiterium i jedną nawę. Prezbiterium jest zamknięte prosto z dużym witrażem (wykonany w 1970 r. na podstawie projektu Barbary Massalskiej) i flankowane dwoma narożnymi wieżyczkami. Jest to jedyny w Gdańsku kościół z zewnętrznymi przyporami. Do kościoła przylega klasztor, który dawniej zajmowany był przez karmelitów („Białych Mnichów”), a obecnie jest siedzibą zakonu Oblatów.

Wnętrze

W okresie I Rzeczypospolitej kościół karmelitów był miejscem licznych pochówków katolickich rodów szlacheckich, m.in. zmarłego w 1656 r. starosty tykocińskiego Wojciech Wessla, kasztelana gdańskiego Dymitra Wejhera (zm. 1628), kasztelanowej sierpeckiej Eleonory Niszczyckiej (zm. 1633), wojewodów pomorskich Ludwika Wejhera (zm. 1656) i Władysława Denhoffa (zm. 1683), wojewody brzeskokujawskiego Jana Jakuba Potulickiego (1707-1726), kasztelanowej słońskiej Anny Sierakowskiej (zm. 1792) i tablica ku czci jej męża senatora Kajetana Onufrego Sierakowskiego (zm. 1841). Zachowały się tylko dwa z tych epitafiów: barokowe epitafium Jana Jakuba Potulickiego i płyta nagrobna z herbem Wejherów. Ponadto z oryginalnego wyposażenia przetrwały dwa barokowe konfesjonały i chrzcielnica w nawie głównej oraz dwa ołtarze w Kaplicy Wieczystej Adoracji.

Rys historyczny

• 1467 – Karmelici obejmują jako odszkodowanie leprozorium św. Jerzego, po tym gdy musieli opuścić swój istniejący od 1395 roku klasztor w Młodym Mieście
• 1482 – położenie fundamentów pod prezbiterium
• 1483 – położenie fundamentów pod nawę
• 1493 – kościół pokryto dachówką
• 1496 – zbudowanie szczytu wschodniego
• 1523 – dewastacja kościoła
• 1576 – dewastacja kościoła i klasztoru w czasie konfliktu z królem Batorym
• 1623 – dobudowano zachodni korpus kościoła
• 1668 – pożar kościoła
• 1670 – zniszczenie kościoła przez protestantów
• 2 poł. XVII wieku – odbudowa po pogromie i rozbudowa kościoła i klasztoru do stanu obecnego – wystrój barokowy.
• 1681 – poświęcenie kościoła przez opata pelplińskiego Ludwika Łasia
• 1734–1835 – klasztor zajmują kolejno żołnierze: rosyjscy, francuscy, pruscy
• 1823 – władze pruskie skasowały Zakon karmelitów
• 1840 – powstaje parafia pod wezwaniem św. Józefa. Pierwszym proboszczem został ks. Józef Michalski.
• 1869 – władze pruskie skasowały nabożeństwa w języku polskim
• 1886 – przywrócenie polskich nabożeństwa
• lata 30. XX wieku – pięć ołtarzy z XVIII wieku przekazano do kościoła św. Antoniego w Brzeźnie
• 27 marca 1945 – żołnierze Armii Czerwonej, nie szanując prawa azylu w kościele, gdzie schroniło się ponad 100 osób, wtoczyli i podpalili beczki z płynem zapalającym. Wraz z kościołem spłonęli cywile szukający w nim schronienia. Kościół w wyniku pożaru stracił dachy i sklepienia oraz prawie całe wyposażenie wnętrza.
• 1947 – kościół objęli w opiekę Misjonarze Oblaci
• 1953 – poświęcenie kościoła odbudowanego przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Nowy witraż w oknie prezbiterium zaprojektowała Barbara Massalska
• 1964 – w kaplicy rozpoczęto odprawiać wieczystą adorację
• 2000 – poświęcenie pomnika „Ofiar Nieludzkich Systemów”
• 2014 – prace konserwatorskie
• 2019 – zakończenie prac konserwatorskich
• 1 grudnia 2019 – rekonsekracja kościoła przez bp. Zbigniewa Zielińskiego

Galeria

• 
  Zrekonstruowane gotyckie sklepienia
• 
  Wnętrze gotyckiej kaplicy
• 
  Portal barokowy
• 
  Klasztor karmelitów (ob. oblatów)
• 
  Tablica pamięci ofiar czerwonoarmistów

Linki zewnętrzne

• Historia kościoła na stronie parafii
• A. Januszajtis Karmelici w Gdańsku – pierwsi w Polsce, Gazeta Wyborcza Trójmiasto 30.07.2011
• Historia kościoła