Kościół św. Jana Chrzciciela w Siewierzu
 nr rej.:- 776/67 z dnia 17.06.1967 r. (woj. katowickie)[1] - A/733/2020 z dnia 13.11.2020 r. (woj. śląskie)[2] | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Siewierza  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu będzińskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Siewierz  | |||||||||||||
 50°27′21,69″N 19°13′51,19″E/50,456025 19,230886
| |||||||||||||
Kościół św. Jana Chrzciciela – rzymskokatolicka świątynia znajdująca się w Siewierzu, jeden z najstarszych kościołów w Polsce. Do XV wieku kościół parafialny, później filialny, obecnie pełni funkcję kaplicy cmentarnej[3].
Dane techniczne[edytuj | edytuj kod]
Budowla mierzy 6 × 9 metrów, a od podłogi do szczytu dachu wysoka jest na 13,2 metra.
Do wnętrza świątyni prowadzi uskokowy portal, zamknięty półkoliście, z prostokątnym otworem wejściowym.
Okna są wąskie, podobne do strzelnic - o szerokości 15 cm, a wysokości 145 cm w świetle. Takie wymiary okien oraz jedne, małe drzwi wskazują na obronny charakter budowli, w której ludność okolicznego drewnianego grodu mogła się schronić podczas najazdu.
W półkolistej apsydzie widoczne są fragmenty dwuwarstwowej polichromii romańskiej z XII wieku ze słabo czytelnymi scenami figuralnymi (Maiestas Domini, święci). Zygmunt Świechowski określa postacie jako orantów. Ślady malowideł dostrzec można także na zewnętrznej północnej ścianie, a na zachodniej widoczne są pozostałości empory.
Drzwi wejściowe do kościoła
Fragment ściany wykonanej z ciosów piaskowca
Jeden z nagrobków na cmentarzu przy zabytkowym kościele
Widok kościoła około 1916
Historia[edytuj | edytuj kod]
Świątynia ta została zbudowana prawdopodobnie w 1144[4] lub 1164 z fundacji Piotra Włostowica – fundatora 70 kościołów. Należy do najstarszych świątyń w Polsce; obok rotundy św. Mikołaja na Górze Zamkowej w Cieszynie jest jednym z najstarszych zabytków architektury polskiej.
Kościół wykonany jest z kamienia ciosanego, w stylu romańskim, ze sklepieniem burgundzkim - uwiarygadnia to okres jego powstania; najpóźniej w XII wieku.
W tym kościele odbył się synod biskupów polskich (6 lipca 1233).
Pierwotnie gród siewierski był zlokalizowany wokół kościoła, jednak najprawdopodobniej po najazdach mongolskich został przeniesiony w miejsce dzisiejszego terenu zamku biskupiego w Siewierzu.
W nieznanym czasie budowla uległa pożarowi, co doprowadziło do zapadnięcia się sklepienia i nadwerężenia ścian. W takim stanie stał do 1639, kiedy to nieznany fundator ściągnął dach żelazem i wsparł przyporami rozchylone mury, pokrył je dachem, a zamiast burgundzkiego sklepienia zrobił płaski sufit. Dobudował też kruchtę.
Czasy współczesne[edytuj | edytuj kod]
W latach 50. XX wieku kościółek przebudowano, przywracając go do pierwotnego stanu – usunięto przypory, pokryto dach gontem, przywrócono sklepieniu dawny styl.
W 1993 przeprowadzono remont dachu, kładąc nowe poszycie z podwójnych gontów.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 15 lutego 2023.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2020 r. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-12-30]
- ↑ Cmentarz grzebalny został tu przeniesiony z kościoła parafialnego w XIX w. na skutek rozporządzeń higienicznych.
- ↑ Jan Długosz podaje właśnie tę datę.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Korusiewicz Stanisław, Dzieje Księstwa Siewierskiego i Siewierza do roku 1900, Piekary Śląskie, 1990.
- Benedyktyni tynieccy w średniowieczu, Materiały z Sesji Naukowej Wawel – Tyniec, 13–15.10.1994; Roman Stelmach: Dokument z 6 lipca 1233 roku kończący spór między benedyktynami a premonstratensami wrocławskimi
- Zespół pod przewodnictwem Zastępcy Burmistrza Miasta i Gminy Iwony Kubik: Plan rozwoju lokalnego miasta i gminy Siewierz. Urząd miasta i gminy Siewierz. [dostęp 2009-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 lutego 2011)].
- Literatura do polichromii romańskiej, czyli rozdz. Czasy współczesne: Zygmunt Świechowski: Architektura romańska w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2000, s. 220–221. ISBN 83-7181-164-0.
- Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, PWN, Warszawa, s. 755 il. 206,
- Dutkiewicz J., Romańskie malowidła ścienne w Polsce, „Biuletyn Hist. Sztuki” 28 (1966).