Kościół św. Michała w Polkowicach
 848 z dnia 15.02.1961[1]
| |||||||||
| kościół parafialny | |||||||||
 Kościół św. Michała Archanioła | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| parafia | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Polkowic  | |||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||
Położenie na mapie powiatu polkowickiego  | |||||||||
Położenie na mapie gminy Polkowice  | |||||||||
 51°30′09,19″N 16°04′01,69″E/51,502553 16,067136
| |||||||||
Kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła – rzymskokatolicka świątynia w Parafii świętego Michała Archanioła w Polkowicach.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o kościele sięgają roku 1366 i 1376. Była to prowizoryczna drewniana świątynia, umiejscowiona w południowo-zachodnim narożniku miasta. W 1399 proboszczem parafii polkowickiej był ksiądz Johanes Pisetz. W 1510 zbudowano kaplicę św. Anny. W końcu średniowiecza zaczęto przebudowywać kościół używając cegieł i kamienia.
Obecna gotycka, jednonawowa budowla pochodzi z 1679. W 1690 wybudowano wieżę kościelną. Na jej dachu umieszczono drzewce chorągwi, do której przymocowano pozłacaną kulę, wiatrowskaz przedstawiający postać św. Michała Archanioła oraz krzyż. Nad drzwiami wejściowymi wieży wymurowana została tablica z inskrypcją: „Dla chwały i glorii Boga, na cześć Chrystusa i Świętego Michała Archanioła. Anno 1686, 1687, 1688, 1689, 1690.”
W czerwcu 1768 usunięto gontowy dach dzwonnicy i wymieniono na kryty dachówką. Frontową partię świątyni utrzymaną w stylu renesansowym odnowiono w 1904 roku. Dźwiga ona na górnych narożnikach rozstawione urny, a w niszy przedsionka znajduje się figura św. Michała. Na północnej ścianie kościoła i przy wejściu do wieży widoczne są rzeźby nagrobne.
Okres po II Wojnie Światowej[edytuj | edytuj kod]
Duszpasterstwo w latach powojennych sprawował ks. Johannes Doering. Ks. Eugeniusz Korczyński w latach 1961-1963 przeprowadził remont przeciekającego dachu oraz wybetonował chodnik dookoła kościoła. Ks. Aleksander Matyka, proboszcz w latach 1964-1973[2], założył nową instalację elektryczną, a posadzkę z cementowej wymienił na lastryko. Wnętrze kościoła zostało pomalowane, zakupiono nowe kinkiety i obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Powstał nowy, posoborowy ołtarz. W 1967 pokryto dach nową dachówką i sprowadzono dwa konfesjonały. Do 1973 trwały prace remontowe, otynkowano kościół, zrobiono nowe balustrady i cofnięto główny ołtarz do ściany. Za ks. proboszcza Kazimierza Nawrotka zrobiono tylko generalny remont przedsionka w 1974. Ks. kanonik Ludwik Kośmidek przejął parafię w 1984.
Kościół parafialny był w złym stanie technicznym, a wstrząsy górnicze w Polkowicach jeszcze bardziej go pogłębiły. W lutym 1985 kościół został zamknięty. W tym samym roku ZG „Rudna” dokonał zabezpieczenia kościoła. Okazało się ono jednak niewystarczające i kopalnia jeszcze raz przystąpiła do zabezpieczenia obiektu przed wstrząsami górniczymi. W latach 1992-1995 wykonano generalny remont kościoła. Latem 1993 odkryto na deskach stropowych malowidła. Na prostokątnych drewnianych kasetonach przedstawione są wizerunki ośmiu świętych: Zygmunta, Hieronima z Lwem, Weroniki, Grzegorza, Rozalii, Rocha z aniołkiem, Augustyna i Ambrożego. Polichromia drewnianego stropu powstała w 1683 i została wpisana do rejestru zabytków. W kościele oprócz murów wymianie uległo prawie wszystko, począwszy od sufitu, a skończywszy na posadzce. Wyremontowana świątynia ma dach wykonany z miedzianej blachy, nową elewację i kulę na wieży kościoła.
W 2006 proboszczem parafii został ks. Jarosław Święcicki.
Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Ołtarz główny wykonany jest w stylu neogotyckim. Zdobią go figury św. Michała Archanioła, aniołów oraz czterech ewangelistów, które po wojnie zostały przeniesione z kaplicy cmentarnej. Ołtarz boczny św. Krzyża służył niegdyś za ołtarz główny. W 1962 umieszczono tu obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Obok ołtarza został wbudowany kamień nagrobkowy w drugiej połowie XVII w.
Po epidemii dżumy w 1680 w Polkowicach ks. proboszcz, burmistrz i magistrat ufundowali ołtarz ku czci św. Sebastiana, a wydarzenia z tamtych czasów upamiętniono na obrazie. W nawie, naprzeciwko ołtarza w 1964 umieszczono obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny znajdujący się dotychczas za ołtarzem głównym. Stoi tu również renesansowa chrzcielnica. Renesansową ambonę zdobią figury Czterech Ewangelistów: św. Pawła, Aarona, Mojżesza i Piotra Apostoła.
Organy zostały prawdopodobnie zbudowane w 1854 przez Roberta Millera z Wrocławia. W 1965 odrestaurowane organy zagrały po latach. W kaplicy św. Anny sklepienie jest gotyckie a ołtarz zaś neogotycki.
Prace renowacyjne i konserwatorskie trwają do dzisiaj. Odnowiono ołtarze, figury, obrazy. W 1993 zainstalowano trzy nowe dzwony. W oknach kościoła w 1996 wstawiono witraże dzięki hojności ofiarodawców.
W 2000 zdemontowano zniszczone organy i zbudowano nowe, mechaniczne, o dwóch manuałach i pedale. Szafa organowa jest wykonana z dębowego drewna. Prospekt jest w stylu neogotyckim, podzielony na pięć sekcji. Renowacją objęto także stacje Drogi Krzyżowej, ołtarz, na którym przed renowacją był obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a obecnie stoi jedna z większych figur oraz balustrady.
Otoczenie[edytuj | edytuj kod]
Przed kościołem stoi figura św. Jana Nepomucena. W 1966 z cmentarza parafialnego przeniesiono i wmurowano obok kościoła stary kamienny krzyż oraz kamienną kapliczkę. Określane są one często odpowiednio krzyżem pokutnym i kapliczką pokutną.
Nazwy te odnoszą się do obiektów fundowanych w średniowieczu przez zabójców w wyniku zawieranych przez nich umów pojednawczych z rodziną zabitego, mających zapobiec krwawej zemście. W przypadku krzyża i kapliczki w Polkowicach przypuszczenie to nie ma oparcia w żadnych dowodach ani badaniach, a jest oparte jedynie na nieuprawnionym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże monolitowe oraz kapliczki, o których nic nie wiadomo, są krzyżami czy też kapliczkami pokutnymi[3], chociaż w rzeczywistości powód ich fundacji może być różnoraki, tak jak każdego innego krzyża czy kapliczki. Niestety legenda o pokutnym (pojednawczym) charakterze krzyża i kapliczki stała się na tyle popularna, że zaczęła być odbierana jako fakt i pojawiać się w lokalnych opracowaniach, informatorach czy przewodnikach jako informacja, bez uprzedzenia, że jest to co najwyżej luźna hipoteza bez żadnych bezpośrednich dowodów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2010-02-01].
- ↑ Parafia p.w. Św. Michała Archanioła w Polkowicach – Historia [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki. Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu. „Pomniki Dawnego Prawa”. 11-12 (wrzesień-grudzień 2010), s. 32-37, 2010.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kronika Kościelna Parafii
- W. Machnicki, Historia Polkowic, Projekt Print sp. z o.o. na zlecenie Urzędu Gminy w Polkowicach, wydanie 1, Polkowice 1998.