Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim

Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim
	nr rej. A/457 z dnia 20 marca 1981 roku
	kościół parafialny
	; widok od strony prezbiterium
Państwo	Polska
Miejscowość	Brześć Kujawski
Adres	Plac Władysława Łokietka 13, 87-880 Brześć Kujawski
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Stanisława BM w Brześciu Kujawskim
Wezwanie	św. Stanisława Biskupa Męczennika
Wspomnienie liturgiczne	11 kwietnia
Historia
Data powołania	1325
Data rozpoczęcia budowy	około 1332
Data zakończenia budowy	1908–1909
Dane świątyni
Styl	gotyk, neogotyk
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 3
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Brześcia Kujawskiego Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim
	Położenie na mapie Polski Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim
	Położenie na mapie powiatu włocławskiego Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim
	Położenie na mapie gminy Brześć Kujawski Kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim
	52°36′12″N 18°54′05″E/52,603333 18,901389
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Świętego Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim – rzymskokatolicki kościół parafialny w Brześciu Kujawskim, w powiecie włocławskim, w województwie kujawsko-pomorskim. Należy do dekanatu brzeskiego. Mieści się przy Placu Władysława Łokietka.

Historia, architektura i wyposażenie

Świątynia została zbudowana około 1332 roku, i powiększona w XV wieku. Kościół pierwotnie miał trzy nawy^[2]. W grudniu 1435 roku biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki i biskup warmiński Franciszek Kuhschmalz w otoczeniu negocjatorów polskich i krzyżackich odczytali w kościele uroczyście postanowienia Pokoju brzeskiego z Zakonem Krzyżackim, a następnie odśpiewano "Te Deum laudamus"^[3].

Kościół odbudowano po pożarze w 1556. W czasie Potopu szwedzkiego kościół został w 1657 roku podpalony, w wyniku czego zniszczony został dach i sklepienia^[2].

W 1710 roku z inicjatywy Tomasza Niemierzy archidiakona włocławskiego, wnętrze kościoła zostało przykryte stropem wspartym na rzędzie filarów dzielącym nawę na dwie części oraz dodano na dachu nowe szczyty w stylu barokowym. W 1806 roku kościół z powodu złego stanu technicznego został zamknięty^[4]. W 1812 roku wykorzystany przez wojska francuskie jako magazyn. Kościół został gruntownie odrestaurowany w latach 1819–1830. W 1867 roku przeprowadzono remont staraniem proboszcza Benedykta Cynka i wikariusza Ignacego Płoszczycy. W 1874 roku zburzono kaplice przylegające do kościoła^[2].

Świątynia została regotyzowana w latach 1907 –1909 według projektu architekta Tomasza Pajzderskiego. W trakcie tych prac przywrócono pierwotne filary międzynawowe, zrekonstruowano sklepienia, szczyty podniesiono do pierwotnej wysokości i nadano im formę neogotycką oraz wybudowano dwie kaplice^[2]. W latach 80. XX wieku usunięto z kościelnego dachu historyczną dachówkę ceramiczną i w jej miejsce położono blachę^[2]. W latach 90. XX wieku skradziona została metalowa gotycka puszka z XV wieku^[4].

Wewnątrz znajduje się:

w południowej bocznej kaplicy gotycka rzeźba Pokłonu Trzech Króli, będąca fragmentem późnogotyckiego tryptyku z około 1520 roku, wykonanego przez jednego z uczniów Wita Stwosza,

witraże pochodzą z lat 1909–1911 i zostały zaprojektowane przez Konrada Krzyżanowskiego,
polichromia została wykonana w latach 1925–1927 przez Juliusza Makarewicza z Krakowa^[5], w tym fresk „Arcybiskup Janisław ogłasza Krzyżakom w tej świątyni surową naganę papieża Jana XXII za napady na Polskę".
ołtarz główny z 1917 roku, autorstwa rzeźbiarza Stanisława Pawlaka z Warszawy^[2]

Neogotycka nawa główna
Tablica nagrobna z ok. 1600 r. podstarościego brzeskiego Adama Sieroszewskiego herbu Rola lub Poraj (Adam Sierosewski).
Portal główny
Neogotyckie sklepienie w kaplicy bocznej
Portal boczny