Kościół Adolfa Fryderyka w Sztokholmie
59°20′17″N 18°03′36″E/59,338056 18,060000| kościół parafialny | |||||||||||||||||
 Kościół Adolfa Fryderyka | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
Sztokholm | ||||||||||||||||
| Adres |
Holländargatan 16, 111 60 Stockholm | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia |
Adolf Fredriks församling | ||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie regionu Sztokholm  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Szwecji  | |||||||||||||||||
| 59°20′17″N 18°03′36″E/59,338056 18,060000
| |||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||
Kościół Adolfa Fryderyka w Sztokholmie (szw. Adolf Fredriks kyrka) – kościół parafialny Kościoła Szwecji (wyznania ewangelicko-luterańskiego). Jest położony w obrębie ulic: Sveavägen-Adolf Fredriks kyrkogata-Holländargatan-Kammakargatan.
Kościół ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ został wzniesiony do końca 1939 (3 §)[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na miejscu obecnego kościoła znajdowała się wcześniej, wzniesiona w 1674, drewniana kaplica cmentarna pod wezwaniem św. Olafa.
Kościół zaprojektował Carl Fredrik Adelcrantz. Kamień węgielny położył w 1768 król Adolf Fryderyk, który stał się przez to patronem kościoła. Budowa trwała pięć lat. Kościół wznoszono wokół kaplicy, która pozostawała na swoim miejscu i była wykorzystywana w trakcie budowy. W niedziele, 28 listopada 1774 nowo wybudowany kościół został konsekrowany przez króla Gustawa III oraz księcia Södermanland, przyszłego króla Karola XIII). W akcie konsekracji wzięli też udział: biskup Herwegr, wikariusze parafialni oraz kapelmistrz dworski Francesco Uttini. w tym samym czasie rozebrano kaplicę. W latach 1776-1783 wzniesiono wieżę z kopułą.
W 1785 kościół otrzymał ołtarz główny a rok później ambonę, według projektu Adelcrantza. W 1829 rozbudowano prezbiterium a w latach 1866-1867 wybudowano empory.
W latach 1957–1959 dokonano renowacji świątyni pod kierunkiem Davida Dahla. W latach 1992-1993 miała miejsce kolejna renowacja, która objęła fasadę, okna i dach świątyni.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kościół Adolfa Fryderyka jest wzniesiony w stylu neoklasycystycznym z elementami rokoka na planie krzyża greckiego, którego ramiona wschodnie i zachodnie są nieznacznie wydłużone, tworząc prezbiterium z zakrystią (wschodnie) i nawę główną (zachodnie). Na przecięciu naw wzniesiono na szerokim, kwadratowym postumencie niewysoką wieżę (54 m), zwieńczoną kopułą z latarnią. Konstrukcja wieży jest drewniana.
Kościół ma pięć dzwonów: trzy z nich wiszą w wieży a dwa w latarni. Dzwon główny został odlany w warsztacie Grönvalla w 1814 i powtórnie w 1826. Trzy kolejne dzwony zostały pierwotnie odlane jeszcze w 1674 dla dzwonnicy przy kaplicy św. Olafa. W XIX i XX wieku odlewano je powtórnie. Ostatni, piąty dzwon odlany został w 1727 przez ludwisarza Gerharda Meyera. W 1977 zainstalowano carillon złożony z 24 dzwonów.
Wystrój wnętrza[edytuj | edytuj kod]
Wnętrze świątyni, mogące pomieścić ok. 1400 osób, zostało w latach 1893-1895 przebudowane przez architekta Agi Lindegrena, który usunął wiele z pierwotnego wystroju dodając stiuki i reliefy. Nienaruszone pozostały jedynie ołtarz główny i ambona. W latach 1899-1900 Julius Kronberg ozdobił kopulę malowidłami o tematyce biblijnej.
Ołtarz główny wykonał Johan Tobias Sergel. Przedstawia on zmartwychwstanie Chrystusa. Ten sam artysta wykonał również nagrobek Kartezjusza na przykościelnym cmentarzu.
Organy zostały zbudowane przez firmę Grönlund w 1966 roku i mają 45 głosów.
Srebrne sprzęty liturgiczne zaprojektował Sigurd Persson.
Przykościelny cmentarz[edytuj | edytuj kod]
Na przykościelnym cmentarzu rośnie stary drzewostan. Wzdłuż dróg cmentarnych posadzono rzędy lip tworząc w ten sposób aleje prowadzące prostopadle na wschód, południe i północ od odpowiednich portali kościoła. Aleje są wyłożone płytami chodnikowymi natomiast plac przed głównym, zachodnim portalem jest wyłożony kostką brukową. Mniejsze alejki cmentarne zostały wytyczone w 1900 i są wyłożone grysem.
Na cmentarzu spoczywają m.in. znane osobistości ze świata szwedzkiej kultury i polityki:
W latach 1650-1666 spoczywał tu również Kartezjusz, dopóki jego zwłok nie ekshumowano i nie przewieziono do Francji.
-
Kopuła – malowidła i stiuki autorstwa Juliusa Kronberga -
Ołtarz główny, dzieło Johana Tobiasa Sergela -
Grób Olofa Palme
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sveriges riksdag: Svensk författningssamling (SFS) Lag (1988:950) om kulturminnen m.m.. [dostęp 2012-02-25]. (szw.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ann Catherine Bonnier, Göran Hägg, Ingrid Sjöström: Svenska kyrkor: En historisk reseguide. Sztokholm: Medströms Bokförlag, 2008. ISBN 978-91-7329-015-9. (szw.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona parafii Adolfa Fryderyka. adolffredrik.se. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-11)].
- Kościół Adolfa Fryderyka