Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Warszawie
 287 z dnia 1.07.1965
| |||||||||||
 Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||
 52°14′34,60″N 20°59′42,16″E/52,242944 20,995044
| |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny – kościół znajdujący się przy al. „Solidarności” 80 (dawniej ul. Leszno 32) w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kościół zbudowany w latach 1682–1732 jako kościół przylegający do klasztoru karmelitów trzewiczkowych.
Prowincjał polsko-litewski zakonu karmelitów trzewiczkowych o. Marcin Charzewicz, za pośrednictwem o. dra teologii Marcina Behma rejenta generalnego prowincji, nabył od ppłk Jana Weretyckiego i jego żony posiadłość w miasteczku Leszno pod Warszawą za kwotę 2000 ówczesnych złotych. Biskup poznański Stefan Wierzbowski 2 września 1682 w liście do prowincjała zakonu zezwolił karmelitom podnieść krzyż i odprawiać nabożeństwa, co było równoznaczne z pozwoleniem na budowę kościoła i klasztoru. Zgodę na budowę wyrazili również bracia Leszczyńscy, właściciele Leszna, Bogusław – opat czerwiński i proboszcz płocki oraz Rafał – ojciec późniejszego króla Stanisława Leszczyńskiego.
Pierwsze nabożeństwo odbyło się 8 września 1682 w kaplicy urządzonej w nabytej posiadłości, „przed cudownym obrazem w srebrnych ramach, nieznanego autora a przedstawiającym Matkę Boską”[2]. Obraz ten został potem umieszczony w ołtarzu głównym kościoła.
Julian Bartoszewicz[2] tak opisuje erygowanie kościoła (pisownia oryginalna z pominięciem akcentów é):
Kiedy więc niczego nie brakowało dla wydania kanonicznej erekcyi kościoła, kiedy księża już siedzieli w domostwie, a w kaplicy codziennie odbywało się nabożeństwo, kiedy fabrykę już rozpoczęto, karmelici zgłosili się do biskupa, który z ramienia swego wyznaczył na ten cel księdza officyjała. Był nim podówczas Mikołaj Stanisław Święcicki opat trzemeszyński, dziekan poznański, scholastyk warszawski i proboszcz krakowski. Złożyli zakonnicy przed nim wszystkie swoje dowody. Officyjał zastrzegłszy prawo parafialne, wydał im erekcyją na dniu 6 kwietnia 1683 roku. W skutku tego zaraz odbyła się na Lesznie procesyja, przez którą wprowadzono księży karmelitów do owego klasztoru i kaplicy. Uroczystość ta odbyła się rano o dziesiątej; szedł na niej ksiądz Behm z erekcyją, a towarzyszyli temu uproszeni na świadków pan kasztelan podlaski Marcin Oborski i pan Sebastyjan Gilbaszewski sąsiad karmelitów, insygator koronny.
Wyżej jest mowa o Marcinie Oborskim – marszałku sejmu w latach 1666 i 1672.
Kościół został poświęcony 27 kwietnia 1732 przez legata papieskiego w Polsce Camillo Paolucciego. Cztery ołtarze boczne poświęcono świętym: Józefowi, Wojciechowi, Eliaszowi i Magdalenie de’ Pazzi. Obrazy do tych ołtarzy namalował Szymon Czechowicz.
W czasie wojny północnej klasztor został zajęty przez Szwedów, skąd 28 lipca 1704 wyruszyło ich poselstwo do przybywającego w tym czasie do Warszawy nowo wybranego króla Stanisława Leszczyńskiego.
W 1818 klasztor został częściowo przejęty przez władze i przeznaczony na więzienie[3]. W 1822 zostali tu osadzeni m.in. Walerian Łukasiński i inni członkowie Towarzystwa Patriotycznego. Więzieni tu byli również Ignacy Prądzyński, Maurycy Mochnacki i Piotr Wysocki.
Kościół został odrestaurowany w 1853; wtedy też dobudowano kaplicę i zegar na wieży. Koszt odnowy wyniósł przeszło 22 000 złp. (rubli srebrnych 3 315 kop. 20), z czego rząd przeznaczył na ten cel 500 rubli srebrnych[4].
W latach 1940−1942 był jednym z dwóch czynnych kościołów w granicach getta (drugim był kościół Wszystkich Świętych). Po wojnie kościół i budynki dawnego klasztoru były zniszczone w ok. 45%[5]. Świątynia została odbudowana w latach 1951–1956. Zabudowania klasztorne nie zostały odbudowane, pozostał tylko piętrowy aneks.
W kościele wisi kopia obrazu Matki Boskiej Białynickiej z Białynicz, której oryginał znajdował się na zamku w Lachowiczach podczas trzymiesięcznej obrony przed wojskami moskiewskimi w 1660, porównywanej do obrony Jasnej Góry w 1655[6]. Warszawski obraz znany od 1641 roku, zaginął w powstaniu warszawskim, obecny wizerunek jest jego kopią.
W 1968 zbudowano 25-głosowe organy. W latach 1984–1985 przy kościele wzniesiono plebanię. W 2009 przeszedł częściowy remont elewacji. Przy okazji remontu odtworzono barokową kolorystykę frontu kościoła, który stał się purpurowy.
Przesunięcie budynku w 1962 roku[edytuj | edytuj kod]
Po wybudowaniu trasy W-Z poszerzano później aleję gen. K. Świerczewskiego (od 1991 aleja. „Solidarności“). Front kościoła znalazłby się pośrodku nowej jezdni. Z tego powodu, nocą z 30 listopada na 1 grudnia 1962, kościół został przesunięty o 21 metrów na północ[7] bez konieczności przeprowadzenia rozbiórki i prac rekonstrukcyjnych. Było to pierwsze w Europie i trzecie na świecie przesunięcie obiektu sakralnego[7]. Miejsce dawnej lokalizacji kościoła jest zaznaczone na chodniku i jezdni alei „Solidarności” granitową kostką[8].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Świątynia w XIX wieku -
Kościół i budynki klasztorne ok. 1908 -
Świątynia przed... -
... i po przesunięciu w 1962 roku
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Organy - Polskie Wirtualne Centrum Organowe [online], www.organy.pro [dostęp 2020-03-21].
- ↑ a b Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855, s. 323–330.
- ↑ Do 1819 przed kompleksem klasztornym znajdował się pręgierz dla jurydyki Leszno.
- ↑ Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855, s. 112–126.
- ↑ Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 40.
- ↑ K. Przygoda, Madonny Kresowe w świątyniach Warszawy, s. 19.
- ↑ a b Kościoły Warszawy. Warszawa: Wydawnictwa Rady Prymasowskiej Budowy Kościołów Warszawy, 1982, s. 137.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 369. ISBN 83-01-08836-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kościół i klasztor na Lesznie Architektura przedwojennej Warszawy
- Al. „Solidarności” 80 (dawniej Leszno 32) Jerzy S. Majewski
- Leszno 32 Jerzy S. Majewski
- Fotografie z przesuwania kościoła Architektura przedwojennej Warszawy