Kościół ewangelicki w Prudniku
50°19′12″N 17°34′39″E/50,320000 17,577500_(cropped,_edited).jpg) Kościół Chrystusowy | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Prudnika  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie powiatu prudnickiego  | |||||||||||||
Położenie na mapie gminy Prudnik  | |||||||||||||
| 50°19′12″N 17°34′39″E/50,320000 17,577500
| |||||||||||||
Kościół Chrystusowy w Prudniku – kościół ewangelicki w Prudniku istniejący w latach 1904–1969, znajdujący się na południe od Starego Miasta, u zbiegu ul. Kościuszki i Gimnazjalnej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1810 prudnicka gmina ewangelicka przejęła zamknięty w tym roku przez króla Fryderyka Wilhelma II klasztor kapucynów[1]. Pod koniec XIX wieku dotychczasowy kościół pokapucyński okazał się za mały dla rosnącej społeczności ewangelickiej w Prudniku. Położenie kamienia węgielnego pod nowy kościół miało miejsce 3 lipca 1902. Koszty budowy wyniosły 243 700 marek[2]. Poświęcenie kościoła odbyło się w 1904[2].
W czasie I wojny światowej, w 1917 dzwony kościoła zostały przetopione na zbrojenia wojenne. Do 1927 postarano się o nowy trójdzwon. Podczas II wojny światowej ponownie oddano dzwony na przetopienie. W 1944 miano również skonfiskować rzygacze, jednak odstąpiono od tego, ponieważ powiatowy konserwator sklasyfikował je jako zabytki artystyczno-historyczne[3].
Podczas działań wojennych w okresie walk w rejonie Prudnika w marcu 1945 uszkodzona została wieża kościoła[3]. Wspólnota ewangelicka w Prudniku istniała jeszcze w pierwszych latach po II wojnie światowej, zdziesiątkowana i ograniczona. Tworzyli ją pozostali w mieście Niemcy, a także polscy ewangelicy przesiedleni ze wschodniej Polski. Nabożeństwa oraz msze modlitewne odprawiano tylko w języku polskim, ponieważ publiczne mówienie po niemiecku było zabronione. Prudnicka społeczność ewangelików stopniowo zanikała[4]. Ostatniej konfirmacji w Prudniku udzielono 7 sierpnia 1949[5]. W wyniku zaniedbań uszkodzeń wojennych, z czasem powstawały kolejne uszkodzenia wieży i dachu[3]. Z dachu zaczęły odpadać arkusze miedzianej blachy, a okna zostały powybijane[6]. Opiekujący się kościołem pastor zrzekł się jego użytkowania i przekazał go Skarbowi Państwa. Urząd do Spraw Wyznań polecił rozebrać kościół, odrzucając jednocześnie prośbę parafii rzymskokatolickiej w Prudniku o jego użytkowanie. Zgodę na rozbiórkę kościoła podpisał Zbigniew B., ówczesny architekt powiatowy[7]. Popadający w ruinę kościół Chrystusowy został rozebrany w latach 1968–1969[6][4]. Rozbiórce próbował zapobiec proboszcz Niemysłowic i część mieszkańców Prudnika. W latach 80. XX wieku na jego miejscu zbudowano halę sportową[5][8].
Po rozbiórce, wyposażenie kościoła zostało przeniesione do okolicznych miejscowości. Drzwi wejściowe są przechowywane w parafii Podwyższenia Świętego Krzyża w Moszczance, drzwi boczne zostały zamontowane jako drzwi wejściowe do kościoła św. Jerzego w Mieszkowicach. Ławki z nawy głównej przeniesiono do kościoła św. Michała Archanioła w Chróścinie. Przypuszczalnie, ławki z prudnickiego kościoła ewangelickiego znalazły się również w kościele św. Jadwigi Śląskiej w Nowym Lesie[6]. W pokoju wdowim w parafii ewangelickiej w Opolu znajdują się trzy świeczniki z przedsionka kościoła[5]. Meble, fragmenty organów, a także kamienny krzyż pozostały w Prudniku, zabrane przez osoby prywatne. Cegieł z kościoła używano do budowy domów w mieście[6]. Klucz kościelny przechowywany jest w prudnickim muzeum w Northeim w Niemczech[5].
W 2001 burmistrz Prudnika Zenon Kowalczyk zarządził postawienie, w pobliżu dawnej pasterówki, kamienia z pamiątkową tablicą, na której widnieje wizerunek kościoła ewangelickiego oraz dwujęzyczny (polsko-niemiecki) napis[5]: „W tym miejscu wznosiła się świątynia kościoła ewangelickiego. Poświęcona 1 XI 1904 r. Rozbiórkę obiektu dokonano w latach 70-tych.” W 2022, w ramach projektu Muzeum Ziemi Prudnickiej i miasta Zlaté Hory, prudnicki kościół ewangelicki został odtworzony w postaci makiety przez Piotra Makałę[9]. Odsłonięcia makiety dokonał proboszcz opolskiej parafii luterańskiej Wojciech Pracki 6 listopada 2022[10].
Architektura i wnętrza[edytuj | edytuj kod]
Kościół został wzniesiony z czerwonej cegły palonej w stylu neogotyckim. Wewnętrzne malowidła wykonał według gotyckich wzorów Oetkan. Ołtarz, kazalnicę, chrzcielnicę wyrzeźbił Ondrusch. Na okna składały się oryginalne malowidła na szkle autorstwa Hildebranda, a dzwony były dziełem Ullricha[2].
Kościół liczył łącznie 1200 miejsc siedzących. Chrzcielnica była wykonana z białego marmury, rzeźba kazalnicy odpowiadała ornamentyce kościoła. Rzeźby ołtarza przedstawiały Ogród Oliwny, Zmartwychwstanie oraz Wieczerzę Pańską. Organy wykonała firma „Schlag & Söhne” ze Świdnicy[11]. Kościół posiadał 66-metrową wieżę z dużą halą wejściową[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 836.
- ↑ a b c Kasza 2020 ↓, s. 837.
- ↑ a b c Kasza 2020 ↓, s. 838.
- ↑ a b Kasza 2020 ↓, s. 841.
- ↑ a b c d e Kasza 2020 ↓, s. 839.
- ↑ a b c d e Adam Lutogniewski, Co pozostało po kościele Chrystusa [online], tygodnikprudnicki.pl, 13 maja 2009 [dostęp 2020-05-14].
- ↑ Andrzej Wanderer, Kościół ewangelicki „z góry” rozebrany, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 3 (167), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 16 stycznia 1994, s. 6, ISSN 1231-904X.
- ↑ Andrzej Dereń, Plany: jak kościół ewangelicki? [online], tygodnikprudnicki.pl, 14 kwietnia 2017 [dostęp 2020-05-14].
- ↑ Maciej Dobrzański, Przeszłość w mniejszej skali. Makiety świątyń pojawią się na ulicach Prudnika [online], opole.tvp.pl, 1 maja 2022 [dostęp 2022-08-15] (pol.).
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Makiety z brązu na ulicach Prudnika. Przypominają nieistniejące świątynie, które stały kiedyś obok siebie [online], Nowa Trybuna Opolska, 7 listopada 2022 [dostęp 2022-11-08] (pol.).
- ↑ Kasza 2020 ↓, s. 833.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.