Kobea
.jpg) Kobea pnąca | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
kobea |
| Nazwa systematyczna | |
| Cobaea Cav. Icon. 1: 11. 16 Feb 1791 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Cobaea scandens Cav.[3] | |
Kobea, sępota[4] (Cobaea Cav.) – rodzaj roślin należący do rodziny wielosiłowatych (Polemoniaceae). Obejmuje ok. 18 gatunków[5] pochodzących z kontynentów amerykańskich z obszaru od Meksyku na północy po Wenezuelę i północne Chile. Są to szybko rosnące rośliny pnące zasiedlają wąwozy, tereny trawiaste i zarośla[6]. W Polsce rośliny te nie występują w środowisku naturalnym. Rozpowszechniona w uprawie jest kobea pnąca sadzona jako roślina ozdobna[7]. Naukowa nazwa rodzajowa upamiętnia jezuitę prowadzącego działalność misyjną w Meksyki i Peru – Fr Barnabe Cobo (1582–1657)[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Pokrój
- Pnącza wieloletnie i jednoroczne o bardzo szybkim wzroście, osiągające do 30 m wysokości[6].
- Liście
- Skrętoległe, pierzasto złożone, z trzema parami krótkoogonkowych listków zakończone rozgałęziającym się wąsem czepnym[6].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo w kątach liści i zapylane są przez nietoperze i ćmy[7]. Są długoszypułkowe, zwykle dzwonkowate, przeważnie w kolorze zielonym, kremowobiałym, fioletowym, purpurowym lub niebieskawym[7][6]. Działek kielicha jest 5, nie są zrośnięte, nierzadko są liściasto rozszerzone. Płatków korony jest 5, są zrośnięte tworząc dłuższą lub krótszą rurkę, na końcach płatki są zaokrąglone. Pręcików jest 5, osiągają długość taką jak rurka korony lub są nieznacznie od niej dłuższe. Zalążnia jest górna, powstaje z 3 owocolistków, zwieńczona jest pojedynczą szyjką słupka, na szczycie rozdzieloną na trzy łatki[6].
- Owoce
- Wydłużona eliptycznie torebka zawierająca po kilka spłaszczonych nasion w każdej z trzech komór[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj należy do podrodziny Cobaeoideae w obrębie rodziny wielosiłowatych Polemoniaceae. Dawniej podrodzina ta była wyodrębniana jako osobna rodzina Cobaeaceae[8]. Przynależność do wielosiłowatych potwierdzona została badaniami nad DNA[6].
- Cobaea aequatoriensis Aspl.
- Cobaea aschersoniana Brand
- Cobaea biaurita Standl.
- Cobaea campanulata Hemsl.
- Cobaea flava Prather
- Cobaea gracilis (Oerst.) Hemsl.
- Cobaea lutea D.Don
- Cobaea minor M.Martens & Galeotti
- Cobaea pachysepala Standl.
- Cobaea paneroi Prather
- Cobaea penduliflora (H.Karst.) Hook.f.
- Cobaea pringlei (House) Standl.
- Cobaea rotundiflora Prather
- Cobaea scandens Cav. – kobea pnąca, sępota pnąca[4]
- Cobaea skutchii I.M.Johnst.
- Cobaea stipularis Benth.
- Cobaea trianae Hemsl.
- Cobaea triflora Donn.Sm.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-01] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b Cobaea. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-11-09].
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 196-197. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ Genus: Cobaea Cav.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA.gov. [dostęp 2017-01-31].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-03-22].