Kocanki

Kocanki
	; Morfologia (kocanki piaskowe)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	kocanki
	Nazwa systematyczna
	Helichrysum Mill.; Gard. Dict. Abr. ed. 4. 1754
	Typ nomenklatoryczny
	Helichrysum orientale L.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kocanki (Helichrysum Mill.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ponad 550 gatunków^[4]. Rośliny te występują na Starym Świecie^[4], głównie na obszarach o ciepłym klimacie – w południowej Afryce (w Kraju Przylądkowym rośnie 85 gatunków, w tym 35 endemitów^[5]), w basenie Morza Śródziemnego, w zachodniej i środkowej Azji oraz w Nowej Zelandii^[6]. Poza kontynentami amerykańskimi, gdzie kocanki występują tylko jako introdukowane, brak przedstawicieli tego rodzaju w północnej Europie i znacznej części wschodniej Azji^[4]. W Europie rośnie 5 gatunków^[7], przy czym w Polsce obecny w naturze jest tylko jeden gatunek – kocanki piaskowe H. arenarium^[8].

Rośliny z tego rodzaju zasiedlają siedliska suche i słoneczne, często górskie^[7]. Liczne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, niektóre wykorzystywane są także jako lecznicze, do zaparzania napojów^[5].

Morfologia

Pokrój: Rośliny roczne i wieloletnie, czasem drewniejące^[9], osiągające do 2 m wysokości^[7].
Liście: Skrętoległe lub naprzemianległe, czasem skupione w rozetę przyziemną^[7], zwykle całobrzegie i biało lub szaro owłosione^[9]^[7].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki, które tworzą się na szczytach pędów pojedynczo lub zebrane są w baldachogroniaste kwiatostany złożone^[9]. Listki okrywy koszyczków są papierzaste, brązowe, żółte, różowe lub białawe^[9]. Wykazują wyraźne ruchy higroskopowe w odpowiedzi na zmiany wilgotności powietrza^[10]. Dno koszyczka jest płaskie, pozbawione plewinek, rzadko jednak bywają one obecne^[9]. W koszyczkach występują wyłącznie kwiaty rurkowate, brak kwiatów języczkowych^[6] lub są one nitkowate^[9].
Owoce: Niełupki nagie lub pokryte krótkimi, albo długimi, podwójnymi, nieco maczugowatymi włoskami. Ości puchu kielichowego wolne lub zrośnięte u nasady, czasem nieco pierzaste^[9].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Gnaphalieae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae^[11].

Lista gatunków

Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju kocanki.

Tradycyjnie lub zwyczajowo do rodzaju zaliczane i kocankami nazywane są gatunki z innych rodzajów m.in.: kocanki ogrodowe Xerochrysum bracteatum (≡H. bracteatum), kocanki Cassini'ego Schoenia cassiniana (≡H. cassinianum), szarota żółtobiała, kocanki żółtobiałe Pseudognaphalium luteoalbum (≡H. luteoalbum)^[12]^[4].

Zastosowanie i uprawa

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne (często nie tyle dla kwiatów, co dla efektownie, biało lub szaro zabarwionych pędów^[7]) lub lecznicze. Nadają się na rabaty kwiatowe, szczególnie w ogrodach skalnych. W Polsce ze względu na klimat są uprawiane jako rośliny jednoroczne.

Do częściej uprawianych należą: Helichrysum forskahlii, kocanki włochate Helichrysum petiolare^[5], kocanki włoskie Helichrysum italicum, kocanki wspaniałe Helichrysum splendidum.

Kocanki z reguły wymagają żwirowatego, przepuszczalnego i niezbyt żyznego podłoża oraz słonecznego stanowiska. Rozmnaża się je z nasion, sadzonek pędowych lub przez podział kłączy.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
↑ ^a ^b ^c ^d Helichrysum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-27].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 428, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 366. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Yousheng Chen, Randall J. Bayer: Helichrysum Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-27].
↑ MarekM. Ples MarekM., A jednak się porusza! Ruchy higroskopowe roślin, „Biologia w Szkole”, Poznań: Forum Media Polska Sp. z o.o., 2016, s. 52-56 [dostęp 2016-06-07] .
↑ Genus Helichrysum Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-27].
↑ Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 95. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].

[powo-4] Helichrysum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-27].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 428, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[E-6] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 366. ISBN 0-333-74890-5.

[checklist-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[china-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Yousheng Chen, Randall J. Bayer: Helichrysum Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-27].

[10] MarekM. Ples MarekM., A jednak się porusza! Ruchy higroskopowe roślin, „Biologia w Szkole”, Poznań: Forum Media Polska Sp. z o.o., 2016, s. 52-56 [dostęp 2016-06-07] .

[grin-11] Genus Helichrysum Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-27].

[gawrys-12] Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 95. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]