Kolcomysz arabska
| Acomys dimidiatus[1] | |||
| (Cretzschmar, 1826) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kolcomysz arabska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10] | |||
 | |||
Kolcomysz arabska[11] (Acomys dimidiatus) – gatunek ssaka z podrodziny sztywniaków (Deomyinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący w Azji[10][12].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Kolcomysz arabska występuje na Bliskim Wschodzie i południowo-zachodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[13]:
- A. dimidiatus dimidiatus – Egipt (Synaj), Izrael, Jordania i Arabia Saudyjska.
- A. dimidiatus flavidus – południowo-zachodni Pakistan.
- A. dimidiatus homericus – Arabia Saudyjska i południowo-zachodni Jemen.
- A. dimidiatus megalodus – znany tylko z miejsca typowego w Egipcie, 60 km na południe od Suezu.
- A. dimidiatus megalotis – Arabia.
Występuje również w południowym Iranie, lecz przynależność podgatunkowa nie jest znana[13].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1826 roku niemiecki zoolog Philipp Jakob Cretzschmar nadając mu nazwę Mus dimidiatus[2]. Holotyp pochodził z Synaju, w Egipcie[12].
A. dimidiatus jest prawie nie do odróżnienia od A. cahirinus pod względem morfologii zewnętrznej, co spowodowało duże zamieszanie w jego klasyfikacji do czasu oceny morfologii zębów, cytogenetyki i pokrewieństwa molekularnego[13]. Najnowsza analiza molekularna pozwoliła na utworzenie kladu afro-śródziemnomorskiego obejmującego A. dimidiatus. A. cahirinus, A. cilicicus i A. minous[14]. Filogenetycznie A. dimidiatus występuje w Izraelu sympatryczni z A. russatus[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[13].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Acomys: gr. ακη akē „ostry punkt”; μυς mus, μυός muos „mysz”[16].
- dimidiatus: łac. dimidiatus „podzielony”, od dimidius „przepołowiony”, od di- „oprócz, osobno”; medius „środek”[17].
- flavidus: łac. flavidus „złotożółty, żółtawy”, od flavus „żółty, złotożółty”[18].
- homericus: Homer (gr. Ὅμηρος Homēros), grecki pieśniarz wędrowny, epik, śpiewak, recytator żyjący w VIII wieku p.n.e.[19]
- megalodus: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”[20]; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[21].
- megalotis: gr. μεγαλως megalōs „niezmiernie”, od μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; -ωτις -ōtis „-uchy”, od ους ous, ωτος ōtos „ucho”[22].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 85–129 mm, długość ogona 88–117 mm, długość ucha 18–22 mm, długość tylnej stopy 19–22 mm; masa ciała 30–45 g[23]. Gryzonie te są bardzo podobne z wyglądu do kolcomyszy skalnych (A. cahirinus) występujących w Afryce Północnej, ale występują między nimi różnice w genach i uzębieniu[12].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na szeroki zasięg występowania, sporą tolerancję środowiskową i najprawdopodobniej dużą liczebność, jest to gatunek najmniejszej troski. Myszy te są pospolite w niektórych częściach zamieszkiwanego obszaru (np. w Izraelu i Jordanii), choć w Zjednoczonych Emiratach Arabskich bywały klasyfikowane jako bliskie zagrożenia. Gryzonie te występują w obszarach suchych i półpustynnych, w Egipcie są spotykane w siedzibach ludzkich i na terenach rolniczych[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Acomys dimidiatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b P.J. Cretzschmar: Säugethiere. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826, s. ryc. 13, rys. a i tekst. (niem.).
- ↑ A. Brants: Het geslacht der muizen door Linnaeus opgesteld: volgens de tegenswoordige toestand der wetenschap in familien, geslachten en soorten verdeeld. Berlyn: Akademische boekdrukkery, 1827, s. 154. (niderl.).
- ↑ M.H.C. Lichtenstein: Darstellung neuer oder wenig bekannter Säugethiere in Abbildungen und Beschreibungen: von fünf und sechzig Arten auf funfzig colorirten Steindrucktafeln nach den Originalen des Zoologischen Museums der Universität zu Berlin. Berlin: C.G. Lüderitz, 1827–1834, s. tekst i ryc. xxxvii. (niem.).
- ↑ O. Thomas. The spiny-mouse of Sind. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 25, s. 205, 1917. (ang.).
- ↑ M. Stekelis & G. Haas. The Abu Usba Cave (Mount Carmel). „Israel Exploration Journal”. 2 (1), s. 40, 1952. DOI: 10.2307/27924459. (ang.).
- ↑ H.W. Setzer. The spiny mice (Acomys) of Egypt. „Journal of the Egyptian Public Health Association”. 34 (3), s. 98, 1959. (ang.).
- ↑ D.L. Harrison. The mammals obtained in Dhofar by the 1977 Oman Flora and Fauna Survey. „Journal of Oman Studies”. 2, s. 393, 1980. (ang.).
- ↑ O. Thomas. Notes on some spiny mice (Acomys). „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 12, s. 173, 1923. (ang.).
- ↑ a b c F. Cassola, Acomys dimidiatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-28] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 257. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Acomys (Acomys) dimidiatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-28].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 440. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D. Frynta, K. Palupčíková, E. Bellinvia, P. Benda, H. Skarlantová, L. Schwarzová & D. Modrý. Phylogenetic relationships within the cahirinus-dimidiatus group of the genus Acomys (Rodentia: Muridae): new mitochondrial lineages from Sahara, Iran and the Arabian Peninsula. „Zootaxa”. 2660 (1), s. 46–56, 2010. DOI: 10.11646/ZOOTAXA.2660.1.4. (ang.).
- ↑ Y. Hadid, T. Pavlíček, A. Beiles, R. Ianovici, S. Raz & E. Nevo. Sympatric incipient speciation of spiny mice Acomys at “Evolution Canyon,” Israel. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 111 (3), s. 1043–1048, 2014. DOI: 10.1073/pnas.1322301111. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 75, 1904. (ang.).
- ↑ dimidiatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-28] (ang.).
- ↑ flavidus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-28] (ang.).
- ↑ J. Nijhof: Nederlandse namen voor een deel van de Knaagdieren. paulvoorhaar.nl. [dostęp 2021-12-28]. (niderl.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 133.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 151.
- ↑ megalotis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-28] (ang.).
- ↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 600. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).