Kolczakówka niebieskawa
_P._Karst_466139.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kolczakówka niebieskawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hydnellum caeruleum (Hornem.) P. Karst. Meddn. Soc. Fauna Flora fenn. 5: 41 (1879) | |
_P._Karst_466140.jpg)
Kolczakówka niebieskawa (Hydnellum caeruleum (Hornem.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1808 r. Jens Wilken Hornemann nadając mu nazwę Hydnum caeruleum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1879 r. Petter Adolf Karsten, przenosząc go do rodzaju Hydnellum[1].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnicy 4–12 cm, początkowo białawy, niebieskawy, później ciemniejszy, rdzawy, brunatny. Na powierzchni aksamitny, z błękitnawymi, koncentrycznymi strefami[3].
Kolczasty, kolce zbiegające na trzon, do 7 mm długości, początkowo niebieskawe, później ciemniejsze, czerwonobrązowe[3].
Długości do 7 cm długi, średnicy do 3 cm. Żółtopomarańczowy lub pomarańczowobrunatny, rzadziej rdzawy. Aksamitny, nieregularny, zwężający się ku dołowi, spilśniający podłoże[3].
Miąższ kapelusza początkowo białawy lub niebieskawoszary, później brunatnopomarańczowy. Miąższ trzonu pomarańczowobruntany, o wyraźnym mącznym zapachu i cierpkim smaku[3].
Brązowawe, nieregularne, brodawkowato-guzkowate, o średnicy 5–6×3,5–4,5 µm[3].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Podano występowanie kolczakówki niebieskawej w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i Azji[4]. W Polsce do 2020 r. podano 2 stanowiska historyczne, 7 współczesnych i jedno wątpliwe[5]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii[2]. W Polsce w latach 1995–2004 była pod ochroną częściową, od roku 2004 objęta jest ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[5].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Rozwija się w lasach iglastych, rzadziej mieszanych, pod świerkami, sosnami, bukami, częściej na obszarach górskich, szczególnie na wapiennych glebach. Wytwarza owocniki od czerwca do października, pojedynczo lub w grupach[3].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- kolczakówka wonna (Hydnellum suaveolens), której miąższ ma intensywny zapach anyżu, a na przekroju trzon jest wyraźnie niebieskawo strefowany.
- kolczakówka pomarańczowa (Hydnellum aurantiacum), której miąższ jest tylko pomarańczowy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Mapa występowania kolczakówki niebieskiej na świecie [online] [dostęp 2021-11-17].
- ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Aktualne stanowiska kolczakówki niebieskawej w Polsce [online] [dostęp 2021-11-17].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.