Przejdź do zawartości

Kolczakówka pomarańczowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kolczakówka pomarańczowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

chropiatkowce

Rodzina

kolcownicowate

Rodzaj

kolczakówka

Gatunek

kolczakówka pomarańczowa

Nazwa systematyczna
Hydnellum aurantiacum (Batsch) P. Karst.
Meddn. Soc. Fauna Flora fenn. 5: 41 (1879)

Kolczakówka pomarańczowa (Hydnellum aurantiacum (Batsch: Fr.) P. Karst) – gatunek grzybów należący do rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnellum, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. August Batsch nadając mu nazwę Hydnum suberosum var. aurantiacum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1879 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Hydnellum[1]. Niektóre synonimy[2]:

  • Calodon aurantiacus (Batsch) P. Karst.
  • Hydnellum complectipes D. Hall
  • Hydnum aurantiacum (Batsch) Alb. & Schwein.
  • Hydnum stohlii Rabenh.
  • Phaeodon aurantiacus (Batsch) J. Schröt.

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak pomarańczowy[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

O średnicy 5–10 cm, początkowo wypukły, później wklęsły aż do lejkowatego. Nieregularny, na powierzchni pokryty wyrostkami, na brzegach promieniście pomarszczony. Koloru pomarańczowego, pomarańczowożółtego, pomarańczowobrunatnego, na brzegu jaśniejący, białawy, z koncentrycznymi, bladymi strefami. Kolce zbiegające na trzon, początkowo białopomarańczowe, później ciemniejsze, purpurowobrązowe, do 5 mm długie[4].

Trzon

Wysokość do 10 cm, grubość od 0,3 do około 2 cm. Barwa żółtawopomarańczowa, pomarańczowobrunatna do ciemnobrunatnej. Powierzchnia początkowo aksamitna lub wełnista, w końcu kłaczkowata[4].

Miąższ

Pomarańczowordzawy, w kapeluszu bardziej pomarańczowożółtawy, strefowany, korkowaty. Zapach mączny, czasem także z dodatkiem składnika gorzkich migdałów[4].

Zarodniki

Brązowawe, ze spłaszczonymi guzkami, o średnicy 4,5-6,5 × 4-5,5 µm[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Podano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i Azji[5]. W Polsce do 2020 r. podano 12 stanowisk historycznych i 5 współczesnych[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[7]. W latach 1995–2004 był pod ochroną częściową, od roku 2004 objęty ochroną ścisłą bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii. Niemczech, Anglii, Holandii[3].

Naziemny grzyb ektomykoryzowy żyjący w symbiozie z korzeniami drzew iglastych[6]. Rośnie od czerwca do października, pojedynczo lub w grupach w lasach iglastych i mieszanych, na glebach zawierających wapń, częściej na obszarach górskich; rzadka[4].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

Kolczakówkę pomarańczową można pomylić z kolczakówką strefowaną (Hydnellum concrescens), która ma owocniki ciemniejsze, bez pomarańczowej barwy, z ciemnym, czarniawym strefowaniem. Porównaj też z niejadalną kolczakówka niebieskawą (Hydnellum caeruleum), której miąższ ma oprócz pomarańczowych także strefy niebieskawe[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  3. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  5. Mapa występowania kolczakówki pomarańczowej na świecie [online] [dostęp 2021-11-20].
  6. a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  7. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.