Kolegium Pijarów w Radomiu
 nr rej. 749 z 5.05.1972 oraz 230/A/83 z 15.12.1983
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 11 / ul. Wałowa 1 |
| Styl architektoniczny |
barok, klasycyzm |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
1737 |
| Ukończenie budowy |
1756 |
| Ważniejsze przebudowy |
1818–1820, 1824–1825, 1892, 1976–1991 |
Położenie na mapie Radomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 51°24′09,5″N 21°08′31,6″E/51,402639 21,142111
| |
Kolegium Pijarów w Radomiu – klasycystyczno-barokowy budynek usytuowany przy Rynku. Obiekt jest częścią szlaku turystycznego Zabytki Radomia[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pijarzy zostali sprowadzeni do Radomia wiosną 1682. Początkowo zajmowali kilka domów usytuowanych w południowej pierzei rynku. W 1684 Marcin Dunin Wąsowicz ufundował pierwszy, wchodzący w skład zespołu pijarskiego, drewniany kościół pw. św. Marcina. Stare zabudowania zastąpiono w latach 1737–1756 nowym, nie do końca zrealizowanym gmachem, zaprojektowanym przez Antonio Solariego, nadwornego budowniczego, architekta królewskiego z okresu saskiego. W latach 1818–1820, już w okresie królestwa kongresowego, dobudowano do istniejących obiektów klasycystyczne siedmioosiowe skrzydło północne z ryzalitem, stanowiące reprezentacyjną fasadę od strony Rynku. W latach 1824–1825 w miejscu drewnianego kościoła pw. św. Marcina wzniesiono murowany kościół pw. św. Jana Kantego. Od 1830 szkoła zakonna funkcjonowała jako rządowa. W 1864, po kasacie zgromadzenia pijarskiego w ramach represji za powstanie styczniowe, placówka uległa laicyzacji (w 1873 zlikwidowano kościół pw. św. Jana Kantego, zastąpiony w 1888 cerkwią prawosławną). W 1892 do istniejących budynku dobudowano neoklasycystyczną aulę. Gimnazjum gubernialne mieściło się w budynku do ewakuacji Rosjan z obszaru królestwa kongresowego w 1915. W latach 1945–1974 budynek pełnił funkcje dydaktyczne, mieszcząc licea im. Jana Kochanowskiego oraz im. Tytusa Chałubińskiego. W 1976 budynek został przekazany Muzeum Okręgowemu, którego siedzibą pozostaje do dziś.[2][3]
Architketura[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Kolegium[edytuj | edytuj kod]
Skrzydło frontowe usytuowane od strony Rynku zbudowane zostało na planie wydłużonego prostokąta, jest podpiwniczone i posiada siedemnastoosiową fasadę, z płytkim, siedmioosiowym ryzalitem, ozdobionym czterokolumnowym portykiem toskańskim w wielkim porządku oraz pilastrami w stylu toskańskim. Portyk nakryty jest attyką balustradową. Poszczególne kondygnacje rozdziela gzyms kordonowy, gzyms koronujący jest profilowany. Pierwotny układ wnętrz zachował się szczególnie w zachodniej części budynku, która jest też najbliższa pierwotnemu projektowi Solariego. Na uwagę zasługują tu szczególnie korytarz zachodni, sklepienia piwnic i pomieszczeń parteru oraz belkowane stropy w niektórych pomieszczeniach piętra. Od strony ulicy Wałowej w budynki założenia popijarskiego wkomponowane są relikty średniowiecznych murów obronnych z bramą krakowską (iłżecką)[2].
Dawny kościół[edytuj | edytuj kod]
Był świątynią jednonawową i dwukondygnacyjną, z prezbiterium zwróconym na południe. Obecnie przedzielona stropem. Zachowany gzyms koronujący[2].