Kolej wąskotorowa Antonówka – Zarzeczne

Linia
	Kolej wąskotorowa Antonówka – Zarzeczne; Вузькоколійна залізниця Антонівка – Зарічне
	Dane podstawowe
Lokalizacja	Antonówka – Zarzeczne
Zarządca	Kolej Lwowska
Długość	106,6 km
Rozstaw szyn	750 mm
	Historia
Lata budowy	1895
Rok otwarcia	1895
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kolej wąskotorowa Antonówka – Zarzeczne (ukr.: Вузькоколійна залізниця Антонівка – Зарічне) – kolej wąskotorowa w obwodzie rówieńskim na Ukrainie. Jest częścią Kolei Lwowskiej. Znajduje się na linii Antonówka – Zarzeczne. Najdłuższa kolej wąskotorowa w Europie, która przetrwała do dziś.

Kolej wąskotorowa Antonówka – Zarzeczne jest popularnie nazywana «Pojizdok» lub «Kukuszka», rzekomo dlatego, że lokomotywy serii KU były tu używane do lokomotyw serii TU.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Dokładna data rozpoczęcia budowy linii kolejowej nie jest znana, około 1895 roku. Początkowo kolej wąskotorowa przeznaczona była do wywozu drewna. Następnie zbudowano oddział z Antonówki do stacji Kuchitska Wola. Drewniana kolej nabrała szczególnego znaczenia strategicznego w czasie I wojny światowej, dlatego została otwarta kolejna filia Hinoczi – Dubrowica – Wisock. Według niektórych źródeł torf transportowano wówczas także koleją wąskotorową.

Podczas swojego krótkiego panowania na Polesiu rządy Ukraińskiej Republiki Ludowej i Hetmanatu nie wykorzystywały kolei w żaden szczególny sposób. Zamiast tego w latach 1919–1939 aktywnie zaangażowały się w to władze polskie, które wywoziły na Zachód drewno, smołę i spirytus ziemniaczany. W tym czasie kolej wąskotorowa posiadała polski tabor.

Została ona zniszczona w czasie II wojny światowej (istnieją też dowody na korzystanie przez Niemców z kolei wąskotorowej, którzy założyli odnogę w Kuchitskiej Woli). Pierwsze odcinki linii kolejowej zostały odrestaurowane około 1946 roku. Należała ona do Ludowego Komisariatu Kolei (NSC), później do Ministerstwa Kolei (NSC). Odcinek Hinoczi – Dubrowica nigdy nie został odrestaurowany, według innych źródeł został zamknięty w latach 1950. Była też linia Dubrowica – Wysock (19 km). W 1957 r. do Gospodarstwa Leśnego Sarny przekazano na 10 lat istniejący odcinek Antonówka – Kuchitska Wola.

W tym czasie głównym ładunkiem było drewno pozyskiwane w rejonie Hinoczi i Białe. W tym samym czasie wybudowano odcinek Tychowyż – Łoknica (17 km), a odcinek Tychowyż – Kuchotska Wola wkrótce rozebrano. Mogły też istnieć tymczasowe gałęzie i wąsy do miejsc pozyskiwania drewna.

W 1967 roku kolej wąskotorowa została przywrócona do struktur Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych, a w 1968 roku, wraz z budową 18 km odcinka Łoknica – Zarzeczne otrzymała nowoczesny wygląd. W latach 70. i 80. trakcję parową zastąpiono trakcją spalinową (w różnym czasie lokomotywy TU2 eksploatowane pod numerami 039, 044, 050, 062, 070), a stare wagony Pafawag zostały zastąpione nowymi PV-51 produkowanymi przez Zakład Demichiwski (Region moskiewski) RF). W Antonowce wybudowano nową zajezdnię oraz kompleks przeładunkowy (z wąskotorowego na szeroki) z dużą suwnicą bramową. Ruch towarowy w tym czasie był dość ożywiony, przewożąc towary z przedsiębiorstw Zaricznego, suszarni w Ostrowsku i innych miejscach. Pod koniec lat 80. z Demichowa przyjechał nowy tabor (głównie wagony towarowe).

Kryzys gospodarczy lat 90. zatrzymał ruch towarowy. Prawie wszystkie lokomotywy zostały pocięte, pojawiła się kwestia zamknięcia linii kolejowej. Ale ponieważ dla wielu miejscowości kolej wąskotorowa jest w rzeczywistości jedynym połączeniem ze światem, nadal funkcjonuje.

Teren, przez który przebiega linia kolejowa jest bardzo malowniczy: lasy, pola, bagna, jeziora – dlatego obecnie prowadzona jest wycieczka wąskotorowa dla turystów ukraińskich i zagranicznych^[1].

W projekcie multimedialnym z 2007 roku «Siedem Cudów Równego» kolej wąskotorowa Antonówka – Zarzeczne zajęła I miejsce^[2].

Specjalny projekt rad rejonowych Włodzimierza i Zarzecznego pod warunkową nazwą «Poliśkyj Tramwaj» został zwycięzcą ogólnoukraińskiego konkursu projektów i programów samorządu lokalnego (2008). Jego szacunkowy koszt to 730 tysięcy hrywien. Na koszt projektu stworzono stronę internetową, opublikowano produkty reklamowe, w Antonowce odbył się festiwal Bursztynowy Szlak, otwarto muzeum kolei wąskotorowej. Planują stworzyć samochody hotelowe dla turystów w Antonowce. Każdy z 15 przystanków będzie oryginalnie wyposażony. Na przykład we Włodzimierzu powstanie skansen bursztynu, a w nowym kościele kanonicznym bursztynowy ikonostas^[1].

Pod koniec czerwca 2010 r. świętowano 115-lecie kolei wąskotorowej. Na uroczystościach w Antonowce obecni byli liczni przedstawiciele elity obwodu rówieńskiego oraz goście zagraniczni.

Od 18 marca 2020 r., podczas kwarantanny wywołanej światową pandemią COVID-19, kolejka wąskotorowa jest na skraju wyginięcia^[3].

Od 2021 r. Ukrzaliznycia odmawia odbudowy kolei i podejmuje świadome kroki w celu bezpośredniego zniszczenia tej wyjątkowej infrastruktury, która ma ogromne znaczenie historyczne, kulturowe i gospodarcze, a także potencjał społeczno-gospodarczy, humanitarny i turystyczny. Według oficjalnych oświadczeń Ukrzaliznycia straty Poliskiej Kolei Wąskotorowej w 2020 roku wyniosły 16 mln hrywien. Jego utrzymanie dla tego bogatego departamentu z wygórowanymi pensjami najwyższej kadry kierowniczej, jak twierdzą, jest – nieopłacalne.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Інна Омелянчук. У Європу – на «Поліському трамваї» // Урядовий кур'єр, № 15, 27.01.2011.
↑ Телеканал «Рівне 1». Визначено сім чудес Рівненщини.
↑ Вузькоколійка «Кукушка» на Рівненщині може назавжди зникнути.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

[Інна_Омелянчук-1] Інна Омелянчук. У Європу – на «Поліському трамваї» // Урядовий кур'єр, № 15, 27.01.2011.

[2] Телеканал «Рівне 1». Визначено сім чудес Рівненщини.

[3] Вузькоколійка «Кукушка» на Рівненщині може назавжди зникнути.

[1]

[2]

[3]