Komórka Sertolego
2. spermatogonia
3. spermatocyt I rzędu
4. spermatocyt II rzędu
5. spermatyda
6. dojrzała spermatyda
7. komórka Sertolego
8. obwódka zamykająca (bariera krew–jądro)
Komórka Sertolego (niepoprawne: komórka Sertoliego), komórka podporowa – wysoka, stożkowata, nieproliferująca komórka kanalika nasiennego (krętego) w jądrze, wspomagająca i kontrolująca proces spermatogenezy.
Komórki Sertolego są wysokimi komórkami podporowymi, sięgającymi światła kanalika, znajdującymi się na błonie podstawnej pomiędzy komórkami plemnikotwórczymi. Bocznie wytwarzają wypustki, które łącząc się z sąsiednimi wypustkami tworzą połączenia międzykomórkowe typu jonowego. Te połączenia są częścią bariery krew–jądro[1].
Wyposażenie cytoplazmatyczne stanowi przypodstawnie położone jądro z trójdzielnym jąderkiem i liczne cysterny szorstkiej i gładkiej siateczki śródplazmatycznej. Cytoplazma tworzy wiele fałdów i wpukleń na powierzchniach bocznych i przyszczytowej – leżą na nich komórki plemnikotwórcze. W obrębie fałdów spotykamy elementy cytoszkieletu. Pod błoną komórkową znajdują się skupiska filamentów aktynowych i kanaliki gładkiej siateczki śródplazmatycznej[1].
Komórki Sertolego pełnią szereg istotnych funkcji dla prawidłowego przebiegu spermatogenezy[1][2]:
- boczne fałdy sąsiednich komórek połączone strefami zamykającymi w dolnej części tworzą barierę krew–jądro
- fagocytują cytoplazmę spermatyd odczepionych podczas spermatogenezy
- funkcja podporowa (dzięki dobrze rozwiniętemu cytoszkieletowi), funkcja odżywcza (wydzielanie płynu bogatego we fruktozę), uczestniczy w tym białko KATNAL1, którego niedobór wywołuje złuszczanie nabłonka plemnikotwórczego do światła kanalików nasiennych, co prowadzi do bezpłodności i obniżenia masy jąder[3]
- regulują stężenie testosteronu w kanaliku nasiennym poprzez wydzielanie białka wiążącego androgeny (ABP, androgen-binding protein) zapewniającego wysokie stężenie testosteronu w jądrze i najądrzu
- poprzez wydzielanie szeregu substancji biologiczne czynnych (TGF alfa i beta, czynniki wzrostu IGF) regulują przebieg spermatogenezy; wydzielają transferynę jądrową (odpowiada ona za transport żelaza do komórek plemnikotwórczych), inhibinę (SCF, Sertoli cell factor, hamuje wydzielanie FSH w przysadce) oraz czynnik pobudzający syntezę testosteronu w komórkach Leydiga. Aktywina A wydzielana przez komórki Sertolego podczas spermatogenezy indukuje morfologiczne przemiany mitochondriów spermatyd, prowadzące do powstania skondensowanej struktury tych organelli.
- we wczesnej fazie życia prenatalnego komórki Sertolego syntetyzują hormon antymüllerowski (białko hamujące rozwój przewodów przyśródnerczowych), mając tym samym wpływ na determinację płci[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Litwin i inni, Kompendium histologii : podręcznik dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, ISBN 978-83-233-2752-3, OCLC 750843645.
- ↑ a b Bartel, Hieronim, 1938-, Embriologia medyczna : ilustrowany podręcznik, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, ISBN 978-83-200-3337-3, OCLC 297847892.
- ↑ Lee B. Smith i inni, KATNAL1 Regulation of Sertoli Cell Microtubule Dynamics Is Essential for Spermiogenesis and Male Fertility, „PLOS Genetics”, 8 (5), 2012, e1002697, DOI: 10.1371/journal.pgen.1002697, ISSN 1553-7404, PMID: 22654668, PMCID: PMC3359976.
