Kongregacja Indeksu

Święta Kongregacja Indeksu – dawna kongregacja kardynalska Kurii Rzymskiej. Zajmowała się cenzurą publikacji i redagowaniem Indeksu ksiąg zakazanych.

Historia

5 marca 1571 papież Pius V powołał do życia komisję kardynalską ds. rewizji Indeksu ksiąg zakazanych opublikowanego przez papieża Piusa IV w 1564. Jego następca Grzegorz XIII 13 września 1572 przekształcił tę doraźnie powołaną komisję w stałą kongregację kardynalską, co zatwierdził papież Sykstus V w konstytucji Immensa Aeterni Dei z 22 stycznia 1588. Odgrywała kluczową rolę w tworzeniu kolejnych wydań Indeksu ksiąg zakazanych. Jednym z jej najsłynniejszych rozporządzeń jest dekret z 5 marca 1616 wciągający na Indeks dzieło Mikołaja Kopernika O obrotach sfer niebieskich. W swej działalności cenzorskiej ściśle współpracowała z Kongregacją Świętego Oficjum i lokalnymi trybunałami inkwizycyjnymi.

W ciągu swej 345-letniej historii Kongregacja Indeksu współtworzyła jedenaście kolejnych edycji Indeksu ksiąg zakazanych (1596, 1664, 1681, 1711, 1758, 1786, 1819, 1835, 1877, 1881 i 1900).

Kongregacja Indeksu została rozwiązana przez papieża Benedykta XV 25 marca 1917, a jej kompetencje przejęła Kongregacja Świętego Oficjum.

Skład

W skład Kongregacji wchodziło początkowo pięciu kardynałów, jednak później ich liczba wzrosła i wahała się od kilkunastu do dwudziestu kilku. Nadto należał do niej z urzędu także Mistrz Świętego Pałacu, wywodzący się zawsze z zakonu dominikanów. Jeden z niższych rangą prałatów (zazwyczaj także dominikanin) pełnił funkcję sekretarza.

Lista prefektów Kongregacji

• Jérôme Souchier OCist (1571)
• Guglielmo Sirleto (1571–1585)
• Marcantonio Colonna (1587–1597)
• Agostino Valier (1597–1602)
• Simeone Tagliavia d’Aragonia (1602–1604)
• Girolamo Bernerio OP (1604–1611)
• Paolo Emilio Sfondrati (1611–1618)
• Robert Bellarmin SJ (1618–1621)
• Bonifacio Bevilacqua (1621–1622)
• Maffeo Barberini (1622–1623)
• Giovanni Garzia Millini (1623–1627)
• Carlo Emmanuele Pio (1627–1641)
• Luigi Caetani (1641–1642)
• Bernardino Spada (1642–1661)
• Marzio Ginetti (1661–1671)
• Paluzzo Paluzzi Altieri (1671–1698)
• Girolamo Casanate (1698–1700)
• Tommaso Maria Ferrari (1700–1716)
• Carlo Agostino Fabroni (1716–1727)
• Gianantonio Davia (1727–1740)
• Leandro di Porzia (1740)
• Angelo Maria Quirini (1740–1755)
• Francesco Landi Pietra (1755–1757)
• Antonio Andrea Galli (1757–1767)
• Benedetto Veterani (1767–1776)
• Hyacinthe Sigismond Gerdil CRSP (1779–1795)
• Stefano Borgia (1795–1802)
• Michelangelo Luchi OSBCas (1802)
• Lorenzo Litta (1803–1816)
• Francesco Fontana CRSP (1816 –1818)
• Michele di Pietro (1818–1821)
• Francesco Saverio Castiglioni (1821–1829)
• Pietro Caprano (1829–1834)
• Giuseppe Antonio Sala (1834)
• Giacomo Giustiniani (1834–1843)
• Angelo Mai (1843–1848)
  • Pietro Ostini, proprefekt (1848-1849)
• Giacomo Luigi Brignole (1849–1853)
• Girolamo d’Andrea (1853–1861)
• Lodovico Altieri (1861–1864)
• Antonio Saverio De Luca (1864–1878)
• Tommaso Maria Martinelli OESA (1878–1888)
• Placido Maria Schiaffino OSBOliv (1888–1889)
• Camillo Mazzella SJ (1889–1893)
• Serafino Vannutelli (1893–1896)
• Andreas Steinhuber SJ (1896–1907)
• Francesco Segna (1908–1911)
• Francesco Salesio Della Volpe (1911–1916)

Bibliografia

• Christoph Weber: Die ältesten päpstlichen Staatshandbücher: Elenchus congregationum, tribunalium et Collegiorum urbis 1629-1714. Rzym - Fryburg Bryzgowijski - Wiedeń: Herder, 1991. ISBN 978-3451216534.brak strony w książce
• Gaetano Moroni, Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica. Vol. XVI, Wenecja 1842, s. 211 i nast.
• Salvador Miranda: The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2013-06-08]. (ang.).
• Benedetto Ojetti: The Catholic Encyclopedia. The Roman Congregations. [dostęp 2013-06-08]. (ang.).
• Index Librorum Prohibitorum, Rzym 1664
• E. Rebellato: Congregazione dell'Indice. W: Adriano Prosperi, Vincenzo Lavenia, John Tedeschi: Dizionario storico dell'Inquisizione. T. I. Piza: 2010, s. 386-388. ISBN 978-88-7642-323-9.