Konitrut
 Konitrut błotny | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
konitrut | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Gratiola Linnaeus Sp. Pl. 17. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
G. officinalis L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Konitrut (Gratiola) – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje 26[5]–28[6] gatunków. Najbardziej zróżnicowane są w Ameryce Północnej, gdzie rośnie ich 17 gatunków, w Eurazji są 4 gatunki (w tym konitrut błotny G. officinalis – jedyny przedstawiciel rodzaju we florze Polski[7]), w Australazji 3–5, a w górach Ameryki Południowej – 2–3[5]. Rośliny te rosną na brzegach wód, nad rzekami, rowami i na mokradłach[8]. Konitrut błotny wykorzystywany był w przeszłości jako roślina lecznicza[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny zielne (jednoroczne i trwałe)[9] osiągające do 80 cm wysokości[8], o pędach prosto wznoszących się lub płożących, nagich lub owłosionych gruczołowato i o łodygach często nieco mięsistych[10].
- Liście
- Naprzeciwległe, siedzące[10], o blaszce równowąskiej do lancetowatej[8], całobrzegie lub piłkowane[10].
- Kwiaty
- Pojedyncze w kątach liści, na nitkowato cienkich szypułkach krótszych lub dłuższych u różnych gatunków[10]. Na szypułkach, pod kwiatem obecne są dwa podkwiatki podobne do działek[9][10]. Działki kielicha w liczbie 5, zrośnięte tylko u nasady, wąskie, nierówne lub prawie równe[8][10]. Korona zrośnięta w szeroką rurkę[8], z dwiema otwartymi wargami – dolną trójłatkową i górną całobrzegą lub dwułatkową[10]. Pręciki dwa płodne, a dwa inne wykształcone jako nitkowate prątniczki lub całkiem zredukowane[10][9]. Pylniki leżą poziomo na rozszerzonym i spłaszczonym łączniku[9]. Zalążnia górna, czterokomorowa, z licznymi zalążkami[8]. Szyjka słupka nitkowata[10], rozwidlona na końcu i tu z dwoma spłaszczonymi znamionami[9].
- Owoce
- Torebki otwierające się czterema klapami. Nasiona drobne i liczne[9][8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Jeden z rodzajów plemienia Gratioleae z rodziny babkowatych (Plantaginaceae)[5]. Plemię to wraz z rodzajem bywa wyodrębniane w rodzinę Gratiolaceae[4].
- Wykaz gatunków[6]
- Gratiola amphiantha D.Estes & R.L.Small
- Gratiola aurea Pursh
- Gratiola bogotensis Cortés ex Pennell
- Gratiola brevifolia Raf.
- Gratiola ebracteata Benth. ex A.DC.
- Gratiola flava Leavenw. ex Pennell
- Gratiola floridana Nutt.
- Gratiola graniticola D.Estes
- Gratiola griffithii Hook.f.
- Gratiola heterosepala H.Mason & Bacigal.
- Gratiola hispida (Benth. ex Lindl.) Pollard
- Gratiola japonica Miq.
- Gratiola linifolia Vahl
- Gratiola mauretanica (Emb. & Maire) I.Soriano & T.Romero
- Gratiola nana Benth.
- Gratiola neglecta Torr.
- Gratiola officinalis L. – konitrut błotny
- Gratiola oresbia B.L.Rob.
- Gratiola pedunculata R.Br.
- Gratiola peruviana L.
- Gratiola pilosa Michx.
- Gratiola pubescens R.Br.
- Gratiola pumilo F.Muell.
- Gratiola quartermaniae D.Estes
- Gratiola ramosa Walter
- Gratiola sexdendata A.Cunn.
- Gratiola virginiana L.
- Gratiola viscidula Pennell
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-02-05] (ang.).
- ↑ a b Gratiola. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ a b Genus: Gratiola L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 405, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Gratiola. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 260. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c d e f Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 274-275.
- ↑ a b c d e f g h i Gratiola Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-02-05].
Identyfikatory zewnętrzne: