Konklawe 1724

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Konklawe 1724
Ilustracja
Daty i miejsce
20 marca – 29 maja 1724
Rzym
Główne postacie
Dziekan

Sebastiano Tanara
(do 5 maja; obecny do 15 kwietnia)

Prodziekan

Vincenzo Maria Orsini OP
(od 15 kwietnia do wyboru 29 maja)
Francesco del Giudice
(w dniu 29 maja)

Kamerling

Annibale Albani

Protoprezbiter

Galeazzo Marescotti (nieobecny)

Protoprezbiter elektorów

Jacopo Boncompagni (od 15 kwietnia)
Lorenzo Corsini (do 15 kwietnia)

Protodiakon

Benedetto Pamphilj OSIoHieros

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


54
12

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Vincenzo Maria Orsini de Gravina
Przybrane imię: Benedykt XIII

Konklawe 20 marca – 29 maja 1724 – konklawe, które wybrało Benedykta XIII na następcę Innocentego XIII.

Śmierć Innocentego XIII[edytuj | edytuj kod]

Innocenty XIII zmarł 7 marca 1724 roku. Jego pontyfikat trwał niespełna trzy lata i charakteryzował się uległością Stolicy Apostolskiej wobec europejskich mocarstw (m.in. uznał panowanie cesarza Karola VI na Sycylii). Mianował zaledwie trzech nowych kardynałów, w tym swojego brata Bernardo Marię Contiego.

Lista uczestników[edytuj | edytuj kod]

W chwili śmierci Innocentego XIII w skład Świętego Kolegium wchodziło 66 kardynałów. W konklawe wzięło udział 54 z nich, ale jeden zmarł w jego trakcie:

Ośmiu elektorów pochodziło spoza Włoch, w tym trzech Hiszpanów (Moncada, Borja i pozostający w służbie austriackiej Cienfuegos), trzech Francuzów (Rohan, Bissy i Polignac) i jeden Portugalczyk (José Pereira de la Cerda). Większość (41) została mianowana przez Klemensa XI (1700–1721), pięciu mianował Aleksander VIII (1689–1691), czterech Innocenty XII (1691–1700), dwóch Innocenty XIII (1721–1724), jednego (Orsini) Klemens X (1670–1676) i jednego (Pamphili) Innocenty XI (1676–1689).

Nieobecni[edytuj | edytuj kod]

12 kardynałów, w tym dziesięciu z nominacji Klemensa XI i po jednym z nominacji Klemensa X i Innocentego XII:

Podziały w Kolegium Kardynalskim. Kandydaci na papieża[edytuj | edytuj kod]

Święte Kolegium dzieliło się na cztery stronnictwa[1]:

  • Partia burbońska – kardynałowie reprezentujący interesy burbońskich władców Francji i Hiszpanii: Rohan (lider), Acquaviva (protektor Hiszpanii), Bissy, Polignac, Bentivoglio, Ottoboni (protektor Francji), Gualterio, Moncada, Borja
  • Partia cesarska – frakcja poddanych i stronników cesarza. Liderem tej partii był cesarski ambasador Cienfuegos. Należało do niej kilku kardynałów włoskich z posiadłości Habsburgów austriackich na Półwyspie Apenińskim: Giudice i Salerni z królestwa Neapolu, oraz Borromeo, Cusani, Erba-Odescalchi z księstwa Mediolanu.
  • Zelanti (Gorliwi) – kardynałowie głoszący wolę wyboru najlepszego kandydata bez względu na interesy polityczne. Tę najliczniejszą frakcję tworzyli kardynałowie Imperiali (lider), Fabroni, Pignatelli, Ruffo, Orsini, Pamphili, Altieri, Barberini, Tanara, Paolucci, Sacripanti, Boncompagni, Tolomei, Innico Caracciolo, Davia, Barbarigo, Spada, Alberoni, Conti, Giorgio i Niccolò Spinola, Origo, Colonna, Marini, Piazza, Gozzadini
  • Partia „klementyńska” – nominaci Klemensa XI nie należący do frakcji politycznych ani do Zelantów: Annibale Albani (lider), jego brat Alessandro Albani (mianowany przez Innocentego XIII), Olivieri, Bussi, Corsini, Zondadari, Priuli, Corradini, Vallemani, Pico della Mirandola, Patrizi i Scotti.

Kardynał Pereira de Lacerda był przedstawicielem Portugalii.

W porównaniu do poprzedniego konklawe doszło więc do pewnych przetasowań; wzmocnieniu uległa przede wszystkim frakcja Gorliwych m.in. przez akces do niej kardynała Giulio Alberoniego[2].

Za papabile uważanych było szesnastu kardynałów: Pamphili, Tanara, Spada, Boncompagni, Imperiali, Orsini, Gozzadini, Fabroni, Corradini, Paolucci, Corsini, Bussi, Sacripanti, Olivieri, Zondadari i Ruffo[3]. Głównymi kandydatami Gorliwych byli Imperiali i Paolucci, a Albaniego – Bussi i Olivieri[4].

Przebieg konklawe[edytuj | edytuj kod]

Konklawe rozpoczęło się 20 marca z udziałem zaledwie 32 kardynałów. Mszę inauguracyjną celebrował kardynał Francesco del Giudice. W następnych tygodniach dotarło jeszcze 23 purpuratów. 21 marca przybyli kardynałowie Vallemani i Pico della Mirandola, 22 marca Gozzadini, Piazza i Corradini, 23 marca Spada, 25 marca Marini, 26 marca Pignatelli i Ruffo, 28 marca Bentivoglio i Orsini. Na koniec marca było zatem 43 elektorów. 2 kwietnia dotarł Barbarigo, 6 kwietnia Innico Caracciolo, 12 kwietnia Davia i Rohan, a 14 kwietnia Bissy. 15 kwietnia przybył kardynał Boncompagni, ale tego samego dnia chory dziekan Tanara opuścił konklawe na stałe (zmarł 5 maja 1724). 29 kwietnia dotarli kardynałowie Erba-Odescalchi i Borromeo, 25 kwietnia Polignac, a 30 kwietnia Cusani. Między 23 a 29 kwietnia czasowo poza konklawe przebywał kardynał Rohan. Z końcem kwietnia było zatem 52 elektorów. 14 maja dotarł kardynał Belluga, a 15 maja Borja, ustalając ostateczną liczbę wyborców nowego papieża na 54[5].

W pierwszych dniach obrad Gorliwi podjęli próbę wyboru na papieża kardynała Giuseppe Renato Imperiali, jednak inicjatywa ta spotkała się z ostrą reakcją kardynałów Acquavivy i Gueltieriego, tymczasowych reprezentantów Hiszpanii i Francji, którzy zaprotestowali przeciwko próbie wyboru papieża przed przybyciem oficjalnych przedstawicieli mocarstw katolickich. Ponieważ protest ten poparł kamerling Albani, inicjatywa Gorliwych skończyła się niepowodzeniem[6].

Następnie Gorliwi wysunęli kandydaturę Fabrizio Paolucciego, byłego sekretarza stanu. Na poprzednim konklawe Austria zawetowała jego kandydaturę, jednak tym razem cesarski ambasador, kardynał Cienfuegos był mu przychylny i wysłał do Wiednia prośbę o zgodę na jego poparcie. Jednak instrukcje, jakie otrzymał z Wiednia w dniu 25 marca, były jednoznaczne: Paolucci, a także Olivieri, Bussi, Sacripanti i Origo nie mają akceptacji cesarza, mają ją natomiast kardynałowie Pamphili, Vallemani, Spada, Piazza, Corradini, Caracciolo, Tanara, Gozzadini, Orsini, Ruffo, Colonna, Davia, Boncompagni, Pico della Mirandola i Pignatelli. W tym stanie rzeczy kandydatura ta musiała zostać wycofana[7].

12 kwietnia przybył na konklawe kardynał Rohan, który niemal natychmiast wszedł w sojusz z Albanim. Wysunęli oni kandydaturę jezuickiego kardynała Olivieri, kuzyna Albaniego. Inicjatywa ta skończyła się jednak totalnym fiaskiem, gdyż wyszło na jaw, że Olivieri poczynił Francuzom szereg obietnic w zamian za poparcie w wyborach, m.in. nominacje kardynalskie dla duchownych wskazanych przez króla Francji oraz poparcie dla francuskiego kandydata do tronu parmeńskiego. Gorliwi oraz przedstawiciele partii cesarskiej zarzucili Olivieriemu i Albaniemu symonię i bez trudu zebrali dostateczną ilość głosów, by zablokować wybór jezuity[8].

15 kwietnia ciężko chory kardynał Tanara opuścił konklawe i zmarł 5 maja 1724 w wieku 74 lat. Jego obowiązki przejął wówczas kardynał Vincenzo Orsini, arcybiskup Benewentu[5].

29 kwietnia do Rzymu przybył ambasador nadzwyczajny cesarza, hrabia Maximilian Ulrich Kaunitz, który natychmiast nawiązał kontakt z kardynałem Cienfuegosem. W rezultacie frakcja cesarska wysunęła kandydaturę kardynała Piazzy. W wyniku zręcznej agitacji Cienfuegosa poparcia udzielili mu Francuzi oraz część Gorliwych. 12 maja Piazza mógł liczyć już na 32 głosy i prawdopodobnie by wygrał, gdyby nie błąd taktyczny popełniony przez Cienfuegosa – w swojej kampanii na rzecz tego kandydata pominął on Annibale Albaniego. Wpływowy kamerling, urażony próbą dokonania wyboru poza jego plecami, zaczął czynić wszystko, by utrącić kandydaturę kardynała Piazzy, zarzucając mu m.in. sprzyjanie herezji jansenistycznej. Wskutek jego działań większość Gorliwych, wśród których było wielu papabili, odmówiło poparcia Piazzy. Albani zdołał również przeciągnąć na swoją stronę hiszpańskich kardynałów Belluga Moncada i Borję, którzy przybyli dopiero 14 i 15 maja. W rezultacie Albani uzbierał aż 24 głosy przeciwko Piazzy (w tym 14 oddawanych na Orsiniego i 10 na Fabroniego), co wystarczało z nawiązką do zablokowania jego wyboru[9].

Udaremniwszy wybór Piazzy, Albani zaproponował kandydaturę 74-letniego dominikanina Vincenzo Marii Orsiniego, arcybiskupa Benewentu i subdziekana Świętego Kolegium. Był on powszechnie szanowanym przedstawicielem partii Gorliwych, prowadził skromne i surowe życie, mimo godności kardynalskiej w dalszym ciągu uznawał nad sobą władzę generała zakonu dominikanów. Uchodził za całkowicie apolitycznego duszpasterza, co okazało się jego główną zaletą w oczach europejskich dworów. 23 maja Orsini otrzymał już 26 głosów, a dzień później 27. Wszystkie stronnictwa poparły go, jedynie Cienfuegos początkowo się wahał, wciąż mając nadzieję na przeforsowanie Piazzy. Chcąc zyskać na czasie oświadczył, że musi uzyskać formalną zgodę cesarza, jednak stronnicy Orsiniego dali mu do zrozumienia, że kandydat ten ma już wymaganą większość i wszelka zwłoka z jego strony może doprowadzić jedynie do tego, że wybór nowego papieża odbędzie się z pominięciem frakcji cesarskiej. Ponadto kilku kardynałów przekonało go, że Orsini jest lojalnym poddanym cesarza. W tej sytuacji Cienfuegos, po kilkudniowych konsultacjach z ambasadorem Kaunitzem, zdecydował się na poparcie Orsiniego[10].

Wybór Benedykta XIII[edytuj | edytuj kod]

Wieczorem 28 maja kardynał Belluga Moncada poinformował Orsiniego o osiągniętym konsensusie co do jego osoby, na co ten zareagował odmową, tłumacząc, że nie jest godnym tego zaszczytu. W porannym głosowaniu 29 maja na Orsiniego padło trzydzieści głosów, o sześć mniej niż wymagana większość. Ponieważ jednak wciąż opierał się przed nominacją, nie przeprowadzono akcesu, lecz wyznaczono delegację kardynałów, złożoną z Annibale Albaniego, Tolomei i Corradiniego, celem przekonania go do akceptacji woli Świętego Kolegium. Po trzech godzinach perswazji i nacisków starzec skapitulował. W popołudniowym głosowaniu otrzymał głosy wszystkich elektorów oprócz swojego, który oddał na Paolucciego[11].

Przez pamięć dla błogosławionego Benedykta XI, czternastowiecznego papieża z zakonu dominikanów, Orsini przybrał imię Benedykta XIV, krótko potem jednak zmienił je na Benedykt XIII, gdyż poprzedni Benedykt XIII był antypapieżem obediencji awiniońskiej. 4 czerwca został koronowany przez protodiakona Benedetto Pamphili, a 24 września odbył uroczysty ingres do bazyliki laterańskiej[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Zob. Ferdinando Petruccelli della Gattina, Histoire diplomatique des conclaves, Volume IV, Bruksela 1864, s. 22 i nast.; Pastor, s. 98-101 i 104-105; Sede Vacante 1724; The Triple Crown.
  2. ↑ Sede Vacante 1724; The Triple Crown
  3. ↑ Pastor, s. 100.
  4. ↑ Pastor, s. 100-101.
  5. ↑ a b Ritzler, s. 34.
  6. ↑ Pastor, s. 100-101; The Triple Crown.
  7. ↑ Pastor, s. 102.
  8. ↑ Pastor, s. 101-102; The Triple Crown.
  9. ↑ Pastor, s. 104-105; Sede Vacante 1724.
  10. ↑ Pastor, s. 105-107; Sede Vacante 1724.
  11. ↑ Pastor, s. 106-107; Sede Vacante 1724.
  12. ↑ Pastor, s. 107; Sede Vacante 1724; Ritzler, s. 34.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 34. St. Louis: 1941. (ang.).
  • Remigius Ritzler: Hierarchia Catholica. T. V. Münster: 1952. (łac.).

Uzupełniające źródła internetowe[edytuj | edytuj kod]

Papieskie elekcje i konklawe
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konklawe_1724&oldid=72266972”