Konwencja haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę

Konwencja haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę – umowa międzynarodowa, regulująca kwestię porwań rodzicielskich w przypadku uprowadzenia lub zatrzymania dziecka w innym państwie. Została sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 roku.

Zakres stosowania konwencji

Przedmiot konwencji

• zapewnienie niezwłocznego powrotu dzieci bezprawnie uprowadzonych lub zatrzymanych w jednym z Umawiających się Państw oraz
• zapewnienie poszanowania praw do opieki i odwiedzin określonych przez ustawodawstwo jednego Umawiającego się Państwa w innych Umawiających się Państwach

Stosowanie

• Konwencja ma zastosowanie jedynie w przypadku uprowadzenia, lub zatrzymań międzynarodowych. Ma ona zastosowanie jedynie gdy do owych naruszeń doszło w jednym z państw konwencji oraz gdy bezpośrednio przed zatrzymaniem lub uprowadzeniem dziecko miało miejsce stałego pobytu w jednym z państw konwencji.

• Konwencja dotyczy małoletnich poniżej 16. roku życia, po ukończeniu tego wieku, przestaje obowiązywać.
• Zatrzymanie lub uprowadzenie dziecka musi być bezprawne, tzn. spełniać łącznie dwa warunki: a) nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji, wykonywanego wspólnie lub indywidualnie, na mocy ustawodawstwa państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem. Owo prawo do opieki może wynikać w szczególności z mocy samego prawa, z orzeczenia sądowego lub administracyjnego albo z ugody mającej moc prawną w świetle przepisów ustawodawstwa tego państwa. b) w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo byłyby tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie.

Konwencja stanowi, że wszystkie umawiające się państwa podejmą wszelkie stosowne środki dla zapewnienia w granicach ich terytoriów realizacji celów konwencji. Dla osiągnięcia tego wykorzystają one dostępne sposoby postępowania w nagłych wypadkach.

Każde Umawiające się Państwo wyznacza organ centralny w celu realizacji obowiązków wynikających dla niego z konwencji.

Wnioski

Wnioski o powrót dziecka sporządzone na podstawie przepisów Konwencji są rozpoznawane przez właściwe organy (sądy lub organy administracyjne) państwa do którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym zostało zatrzymane. W Polsce organem właściwym jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Z wnioskiem o pomoc w zapewnieniu powrotu dziecka może wystąpić jakakolwiek osoba, instytucja lub inna organizacja twierdząca, że dziecko zostało uprowadzone lub zatrzymane z naruszeniem prawa do opieki. Sprawy o powrót dziecka prowadzone na podstawie przepisów Konwencji nie pociągają konieczności poniesienia przez wnioskodawców kosztów postępowania sądowego. Wszelkie działania organów muszą być podejmowane niezwłocznie. Jeżeli dany organ nie podejmie decyzji w ciągu sześciu tygodni od daty wpłynięcia wniosku, wnioskodawca lub organ centralny państwa wezwanego, z własnej inicjatywy albo na wniosek organu centralnego państwa wzywającego, może zażądać przedstawienia powodów zwłoki.

Jeżeli organ centralny państwa wezwanego otrzyma odpowiedź, organ ten przekazuje ją organowi centralnemu państwa wzywającego lub, w stosownych wypadkach, wnioskodawcy.

Wniosek powinien zawierać:

• informacje dotyczące tożsamości wnioskodawcy, dziecka oraz osoby, co do której istnieje domniemanie, że uprowadziła lub zatrzymała dziecko;
• datę urodzenia dziecka, jeśli jest to możliwe do ustalenia;
• podstawy, na które powołuje się wnioskodawca, żądając powrotu dziecka;
• wszelkie dostępne informacje dotyczące miejsca przebywania dziecka oraz tożsamości osoby, co do której istnieje domniemanie, że dziecko z nią przebywa.

Do wniosku można dołączyć lub uzupełnić go o:

• uwierzytelnione odpisy jakiegokolwiek orzeczenia lub ugody, przydatne dla sprawy;
• zaświadczenie lub poświadczone oświadczenie pochodzące od organu centralnego lub innej właściwej władzy państwa stałego pobytu dziecka lub osoby kompetentnej, dotyczące przepisów ustawodawstwa tego państwa w tym zakresie;
• wszelkie inne przydatne dokumenty.

Dane statystyczne wniosków prowadzonych w trybie Konwencji w Polsce

Tabela przedstawiająca dane statystyczne wniosków prowadzonych w trybie Konwencji w Polsce

Rok	Wnioski przesłane do Polski	Wnioski wysłane z Polski
2008	70	68
2009	87	71
2010	53	56
2011	79	64
2012	76	77
2013	72	70
2014	64	104
2015	93	115
2016	105	85

Strony Konwencji

Tabela państw Konwencji

Kraj	Data ratyfikacji	Data przystąpienia
Albania	4 V 2007	1 VIII 2007
Andora	6 IV 2011	1 VII 2011
Argentyna	19 III 1991	1 VI 1991
Armenia	1 III 2007	1 VI 2007
Australia	29 X 1986	1 I 1987
Austria	14 VII 1988	1 X 1988
Bahamy	1 X 1993	1 I 1994
Belgia	9 II 1999	1 V 1999
Belize	22 VI 1989	1 IX 1989
Białoruś	12 I 1998	1 IV 1998
Boliwia	13 VII 2016	1 X 2016
Bośnia i Hercegowina	23 VIII 1993	6 III 1992
Brazylia	19 X 1999	1 I 2000
Bułgaria	20 V 2003	1 VIII 2003
Burkina Faso	25 V 1992	1 VIII 1992
Chile	23 II 1994	1 V 1994
Chiny
Chorwacja	23 IV 1993	1 XII 1991
Cypr	4 XI 1994	1 II 1995
Czarnogóra	1 III 2007	3 VI 2006
Czechy	15 XII 1997	1 III 1998
Dania	17 IV 1991	1 VII 1991
Dominikana	11 VIII 2004	1 XI 2004
Ekwador	22 I 1992	1 IV 1992
Estonia	18 IV 2001	1 VII 2001
Fidżi	16 III 1999	1 VI 1999
Filipiny	16 III 2016	1 VI 2016
Finlandia	25 V 1994	1 VIII 1994
Francja	16 IX 1982	1 XII 1983
Gabon	6 XII 2010	1 III 2011
Grecja	19 III 1993	1 VI 1993
Gruzja	24 VII 1997	1 X 1997
Gwatemala	6 II 2002	1 V 2002
Gwinea	7 XI 2011	1 II 2012
Hiszpania	16 VI 19876	1 IX 1987
Holandia	12 VI 1990	1 IX 1990
Honduras	20 XII 1993	1 III 1994
Irak	21 III 2014	1 VI 2014
Irlandia	16 VII 1991	1 X 1991
Islandia	14 VIII 1996	1 XI 1996
Izrael	4 IX 1991	1 XII 1991
Jamajka	24 II 2017	1 V 2017
Japonia	24 I 2014	1 IV 2014
Kanada	2 VI 1983	1 XII 1983
Kazachstan	3 VI 2013	1 IX 2013
Kolumbia	13 XII 1995	1 III 1996
Korea Południowa	13 XII 2012	1 III 2013
Kostaryka	9 XI 1998	1 II 1999
Lesotho	18 VI 2012	1 IX 2012
Litwa	5 VI 2002	1 IX 2002
Luksemburg	8 X 1986	1 I 1987
Łotwa	15 XI 2001	1 II 2002
Macedonia	20 IX 1993	1 XII 1991
Malta	26 X 1999	1 I 2000
Maroko	9 III 2010	1 VI 2010
Mauritius	23 III 1993	1 VI 1993
Meksyk	20 VI 1991	1 IX 1991
Mołdawia	10 IV 1998	1 VII 1998
Monako	12 XI 1992	1 II 1993
Niemcy	27 IX 1990	1 XII 1990
Nikaragua	14 XII 2000	1 III 2001
Norwegia	9 I 1989	1 IV 1989
Nowa Zelandia	31 V 1991	1 VIII 1991
Pakistan	22 XII 2016	1 III 2017
Panama	2 II 1994	1 V 1994
Paragwaj	13 V 1998	1 VIII 1998
Peru	28 V 2001	1 VIII 2001
Polska	10 VIII 1992	1 XI 1992
Południowa Afryka	8 VII 1997	1 X 1997
Portugalia	29 IX 1983	1 XII 1983
Rumunia	20 XI 1992	1 II 1993
Rosja	28 VII 2011	1 X 2011
Saint Kitts i Nevis	31 V 1994	1 VIII 1994
Salwador	5 II 2001	1 V 2001
San Marino	14 XII 2006	1 III 2007
Serbia	29 IV 2001	27 IV 1992
Seszele	27 V 2008	1 VIII 2008
Singapur	28 XII 2010	1 III 2011
Słowacja	7 XI 2000	1 II 2001
Słowenia	22 III 1994	1 VI 1994
Sri Lanka	28 IX 2001	1 XII 2001
Szwajcaria	11 X 1983	1 I 1984
Szwecja	22 III 1989	1 VI 1989
Tajlandia	14 VIII 2002	1 XI 2002
Trynidad and Tobago	7 VI 2000	1 IX 2000
Tunezja	10 VII 2017	1 X 2017
Turcja	31 V 2000	1 VIII 2000
Turkmenistan	29 XII 1997	1 III 1998
Ukraina	2 VI 2006	1 IX 2006
Stany Zjednoczone	29 IV 1988	1 VII 1988
Urugwaj	16 XI 1999	1 II 2000
Uzbekistan	31 V 1999	1 VIII 1999
Wenezuela	16 X 1996	1 I 1997
Węgry	7 IV 1986	1 VII 1986
Wielka Brytania	20 V 1986	1 VIII 1986
Włochy	22 II 1995	1 V 1995
Zambia	26 VIII 2014	1 XI 2014
Zimbabwe	4 IV 1995	1 VII 1995

Konwencja haska a rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003

Rozporządzenie Rady (WE) Nr 2201/2003 z 27 listopada 2003 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej ma charakter nadrzędny względem regulacji zawartych w Konwencji. Ma jednak zastosowanie jedynie wówczas, gdy państwem pobytu dziecka bezpośrednio przed jego uprowadzeniem lub zatrzymaniem, jak i państwem, do którego dziecko zostało uprowadzone, jest państwo członkowskie Unii Europejskiej.

Różnice:

• sądami właściwymi do rozstrzygania o wniosku w sprawie wydania dziecka są sądy państwa, w którym dziecko posiadało pobyt zwykły bezpośrednio przed przemieszczeniem (w wyjątkowych przypadkach właściwe są sądy państwa członkowskiego, do którego skierowany został wniosek)
• sąd musi nakazać powrót dziecka, nawet jeżeli miałoby to stanowić dla dziecka zagrożenie, jeżeli zostanie ustalone, że organy w państwie pochodzenia zabezpieczą ochronę dziecka po jego powrocie
• sąd zapewnia dziecku możliwość bycia wysłuchanym, chyba że uznaje się to za niewłaściwe ze względu na jego wiek lub stopień dojrzałości. Sąd nie może odmówić powrotu dziecka, jeżeli osoba wnioskująca o powrót nie została wysłuchana.
• rozporządzenie przewiduje 6 tygodniowy termin na rozpatrzenie wniosku o powrót dziecka

Bibliografia

• Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 r. (Dz.U. z 1995 r. nr 108, poz. 528)
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000
• www.bip.ms.gov.pl
• www.hcch.net/eng
• www.porwaniarodzicielskie.pl