Kopalnia Węgla Kamiennego Centrum

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
KWK Centrum
Kopalnia Węgla Kamiennego Centrum
Ilustracja
Widok na szyby KWK Centrum
Państwo

 Polska

Siedziba

Bytom

Data założenia

1 grudnia 1881[1]

Data likwidacji

od 9 maja 2015

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia wydobywająca węgiel kamienny.”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia wydobywająca węgiel kamienny.”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kopalnia wydobywająca węgiel kamienny.”
Ziemia50°21′14,8″N 18°53′33,2″E/50,354111 18,892556
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Kopalnia Węgla Kamiennego Centrum (do 1945 roku niem. Karsten-Zentrum[2], Dymitrow, Zakład Górniczy Bytom) – kopalnia węgla kamiennego, działająca od 1 grudnia 1881 roku do 9 maja 2015 roku, od 9 maja 2015 roku w likwidacji[3]. Kopalnia znajduje się w Bytomiu.

Warunki geologiczne oraz udostępnienie złoża[edytuj | edytuj kod]

Warunki geologiczne w kopalni zawsze były bardzo trudne, występowały w niej m.in. zagrożenie metanowe, pożarowe i tąpania. Dlatego w 1935 roku z powodu nasilenia się tąpań i pożarów w kopalni dokonano zmian w eksploatacji pokładów węgla: nastąpiło przejście z systemu filarowego na system ścianowy z zawałem stropu, a do ścian zastosowano obudowę stalową. Złoża węgla kamiennego w kopalni udostępniono pięcioma szybami: Rejtan, Skarga, Staszic, Budryk i Witczak.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kopalnia Karsten-Zentrum w 1930 roku

Kopalnia wywodziła się z wcześniejszej kopalni galmanu Teresa. Pod koniec lat. 50. XIX wieku, po zakończeniu wydobycia galmanu zaczęto wydobywać węgiel kamienny w kopalniach Karsten i Centrum[4].

Kopalnia była eksploatowana już od końca 1879 roku. Powstała 1 grudnia 1881 roku z połączenia kilku kopalń i pól górniczych pod nazwą Vereinigte Karsten-Centrum[1].

W latach 1909–1911 zbudowano instalację do poboru wody kopalnianej dołowej dla mieszkańców Bytomia. Wodę pobierano z rząpia szybu wentylacyjnego (dawniej niem. Bahnschacht), który znajdował się w pobliżu dworca kolejowego w Karbiu. Szyb należał wcześniej do kopalni galmanu Maria, miał wówczas głębokość 76,5 m. Kopalnia Karsten Centrum pogłębiła go i wykorzystywała jako szyb wentylacyjny[5].

Kopalnia dostarczała pompowaną z głębokości około 700 metrów wysoko zmineralizowaną solankę do pobliskiego zakładu kąpielowego[6] od 1934 roku przypuszczalnie do lat 60. XX wieku[7].

Od 1945 roku zakład funkcjonował pod nazwą Karsten-Zentrum[2].

Przy kopalni od 1945 roku istniał obóz pracy przymusowej dla więźniów, internowanych i jeńców. Pod koniec listopada 1945 roku przebywało w nim przeszło 1400 osób. Obóz funkcjonował co najmniej do grudnia 1949 roku[8].

Od 2 lipca 1950 zmieniono nazwę na Dymitrow. Nazwę tę nadano na cześć bułgarskiego działacza komunistycznego Georgija Dymitrowa. W maju 1990 w wyniku referendum wśród załogi kopalni powrócono do nazwy „Centrum”. W 1993 roku kopalnia została zakładem Bytomskiej Spółki Węglowej S.A. i nazwano ją: Zakład Górniczy „Centrum” Sp. z o.o.

W 1993 roku kopalnia Centrum stała się częścią Bytomskiej Spółki Węglowej. 1 września 1993 roku nastąpiło połączenie kopalni Centrum z kopalnią Szombierki; utworzono tym samym Kopalnię Węgla Kamiennego Centrum-Szombierki[9].

1 stycznia 1996 roku rozpoczęto likwidację ruchu Szombierki; 1 marca tegoż roku zakończono wydobycie w tymże ruchu[10]. Większość zabudowań ruchu Szombierki (poza Szybem Krystyna i Ewa) została rozebrana do 2001 roku[11].

Na skutek likwidacji ruchu Szombierki, w 1999 roku wydzielono część zasobów węglowych i utworzono złoże Centrum, które było eksploatowane od 7 lipca 1999 roku przez nową jednostkę – Zakład Górniczy Centrum, utworzoną 1 lipca tegoż roku[9].

1 lutego 2003 roku Zakład Górniczy Centrum stał się częścią Kompanii Węglowej[9].

1 stycznia 2005 roku poprzez połączenie Zakładu Górniczego Bytom III i Zakładu Górniczego Centrum utworzono dwuruchową Kopalnię Węgla Kamiennego Bobrek-Centrum[12] z siedzibą w Bytomiu[3], w której dawny Zakład Górniczy Centrum stanowił ruch Centrum.

24 marca 2015 roku zarząd Kompanii Węglowej podjął uchwałę, w której zdecydowano o rozdzieleniu KWK Bobrek-Centrum. Wyodrębniona KWK Centrum weszła w struktury Spółki Restrukturyzacji Kopalń i 9 maja 2015 roku została postawiona w stan likwidacji całkowitej[3], natomiast 15 grudnia 2015 roku KWK Bobrek-Centrum została połączona z Kopalnią Węgla Kamiennego Piekary; utworzono tym samym dwuruchową kopalnię Bobrek-Piekary[13].

W miejscu dawnej kopalni, z wykorzystaniem pozostałej infrastruktury dołowej, ma powstać duża przepompownia w celu odwadniania niecki bytomskiej[14]. Aktualnie kopalnia posiada następujące szyby: Budryk, Rejtan, Staszic i Witczak

Katastrofy górnicze na terenie kopalni[edytuj | edytuj kod]

  • 1979 – 10 października o 18.55 w ówczesnej kopalni „Dymitrow” w Bytomiu na oddziale IV na poziomie 774 m nastąpił wybuch pyłu węglowego. Zginęło 33 górników którzy znaleźli się w bezpośredniej strefie wybuchu, w tym 17 osób dozoru i długoletnich pracowników. Udało się uratować dziesięciu górników, trzech z nich zostało hospitalizowanych[15].
  • 1982 – wówczas KWK „Dymitrow” – doszło do bardzo silnego wybuchu gazów pożarowych obejmującego swym zasięgiem również bazę ratowniczą co spowodowało śmierć 18 osób[16].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 39. ISBN 978-83-00-00648-9.
  2. ↑ a b Jaros ↓.
  3. ↑ a b c SRK ↓, s. 3.
  4. ↑ Jerzy Jaros: Górnictwo węglowe ziemi bytomskiej. W: Tradycje górnictwa ziemi bytomskiej. Maroszek Henryk (red.). Katowice: 1967, s. 67.
  5. ↑ Nadolski 2004 ↓.
  6. ↑ Stütz, Brück 1934 ↓, s. 774.
  7. ↑ Życie Bytomskie 2015 ↓.
  8. ↑ Miroszewski Kazimierz: Obozy pracy przymusowej w Bytomskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego w latach 1945–1949. W: Bytomskie martyrologium powojennych lat 1945–1956. Ofiary komunistycznego terroru i ich pomnik. Jan Drabina (red.). Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2009, s. 84, 88, 90. ISBN 978-83-922322-9-2.
  9. ↑ a b c SRK ↓, s. 2.
  10. ↑ Wykaz kopalń węgla kamiennego przewidzianych do likwidacji w 1998 r., których likwidacja może być finansowana ze środków pochodzących z budżetu państwa, oraz terminy likwidacji zakładów górniczych lub ich części. „Dziennik Ustaw”. 63 (Poz. 409), s. 2494, 1998. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. 
  11. ↑ KM: Szyb Krystyna i pole golfowe. Urząd Miasta Bytom, 2013-12-11. [dostęp 2016-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-28)].
  12. ↑ Madeja 2015 ↓.
  13. ↑ Makarska 2016 ↓.
  14. ↑ Kajetan Berezowski: Bytom: Centrum pompownią. Wydawnictwo Górnicze, 2016-09-24. [dostęp 2016-12-28].
  15. ↑ Wybuch pyłu węglowego w kopalni "Dymitrow" Dziennik Polski 1979 nr 230 z 12 października s. 1-2
  16. ↑ www.teberia.pl: Trybuna Górnicza – W hołdzie poległym górnikom. Trybuna Górnicza. [dostęp 2009-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 stycznia 2012)]. (pol.).


Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Kopalnie węgla kamiennego w Polsce
Działające kopalnie
węgla kamiennego
w Polsce
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.
Polska Grupa Górnicza
Tauron Wydobycie S.A.
Przedsiębiorstwo Górnicze Silesia Sp. z o.o.
Lubelski Węgiel Bogdanka S.A.
Siltech Sp. z o.o.
Eko-Plus Sp. z o.o.
Kopalnie w likwidacji,
pod zarządem Spółki Restrukturyzacji Kopalń
Kopalnie węgla kamiennego
zamknięte lub zlikwidowane
w Polsce po 1945
Historyczne kopalnie
węgla kamiennego w Polsce
Kopalnie doświadczalne

Mining symbol.svg

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kopalnia_Węgla_Kamiennego_Centrum&oldid=69626623”