Korwety rakietowe projektu 1234
 Korweta proj. 1234 (Nanuchka I) | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Wejście do służby |
1969 |
| Zbudowane okręty |
47 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa 610 t |
| Długość |
59,3 m |
| Szerokość |
11,8 m |
| Zanurzenie |
3 m |
| Napęd |
3 silniki wysokoprężne o mocy łącznej 30000 KM, napędzające 3 śruby |
| Prędkość |
35 węzłów |
| Zasięg |
1600 Mm/18 w |
| Załoga |
60 |
| Uzbrojenie |
6 pocisków przeciwokrętowych P-120 (US DoD, Kod NATO SS-N-6 Siren) |
Korwety rakietowe projektu 1234 (typu Owod, w kodzie NATO Nanuchka) - typ radzieckich korwet rakietowych opracowanych pod koniec lat 60 XX w. W ZSRR klasyfikowane jako małe okręty rakietowe (MRK), przeznaczone głównie do celów uderzeniowych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Prace nad nowymi małymi okrętami rakietowymi przeznaczonymi do celów uderzeniowych, rozpoczęto w ZSRR w połowie lat 60., w biurze konstrukcyjnym CMKB Ałmaz. Dzięki większym rozmiarom od kutrów rakietowych, miały mieć od nich większy zasięg i dzielność morską. Dzięki rozmiarom i stosunkowi długości do szerokości, który wynosił 5:1, na okrętach można było zainstalować wyrzutnie bardziej efektywnych ciężkich pocisków przeciwokrętowych P-120 Malachit (w kodzie US DoD, NATO: SS-N-9 'Siren'), o zasięgu 120 km i masie głowicy 840 kg. Pociski te przeznaczone były do zwalczania dużych jednostek, przede wszystkim lotniskowców państw NATO. Nowe korwety były pierwszymi niewielkimi jednostkami uderzeniowymi o takich charakterystykach na świecie.
Budowę pierwszych jednostek rozpoczęto w 1967. Pierwsza wersja okrętów dla radzieckiej marynarki wojennej nosiła oznaczenie projekt 1234, jej uzbrojenie oprócz 6 pocisków P-120 uzupełniała wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Osa-M i podwójnie sprzężona armata 57 mm na rufie. W 1974 opracowano ulepszony projekt 1234.1, w którym armatę 57 mm zamieniono przez pojedynczą armatę 76 mm AK-176 i dodano zestaw artyleryjski obrony bezpośredniej AK-630 kalibru 30 mm (sześciolufowy). Wersje te w kodzie NATO oznaczono odpowiednio Nanuchka I i Nanuchka III. Budowę ostatnich jednostek rozpoczęto w 1988, wchodziły one do służby do 1991. Okręty otrzymały nazwy głównie zjawisk atmosferycznych i przyrodniczych.
Wersja przeznaczona na eksport do Indii i krajów arabskich (projekt 1234E) była znacznie uboższa, przede wszystkim wyposażono ją w 4 mniej zaawansowane pociski przeciwokrętowe P-21/P-22 kompleksu P-20 (w kodzie US DoD, NATO: SS-N-2C Styx); w kodzie NATO znana jest pod oznaczeniem Nanuchka II. Wersja ta miała znacznie zredukowane możliwości uderzeniowe, porównywalne z dwukrotnie mniejszymi kutrami rakietowymi proj. 1241RE, przy nawet słabszym uzbrojeniu artyleryjskim.
Łącznie zbudowano 47 okrętów wszystkich wersji (budowy jeszcze jednego rozpoczętego nie ukończono), z czego 10 stało się przedmiotem eksportu (projektu 1234E - 3 do Indii, 3 do Algierii i 4 do Libii).
Wersje[edytuj | edytuj kod]
- Nanuchka I - (projekt 1234) - podstawowa wersja, zbudowano 20 okrętów[1], które zaczęły wchodzić do służby w 1970. Uzbrojenie to 6 wyrzutni pocisków przeciwokrętowych P-120, 1 zdwojona wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych Osa-M i jedna zdwojona armata kaliber 57 mm AUAK-725.
- Nanuchka II (projekt 1234E)- wersja eksportowa wyposażona w 4 pociski przeciwokrętowe P-20, pociski przeciwlotnicze Osa-M i zdwojoną armatę kaliber 57 mm (10 okrętów)
- Nanuchka III (projekt 1234.1) - zbudowano 16 okrętów[1], jest to modernizacja podstawowej wersji 1234, w której zamiast działa 57 mm zamontowano działo 76 mm AK-176 i zestaw obrony bezpośredniej kaliber 30 mm AK-630
- Nanuchka IV - (projekt 1234.7) - jeden okręt ("Nakat") w służbie 1987-2012, przeznaczony do testowania nowych pocisków przeciwokrętowych Oniks (SS-N-26 Strobile) - uzbrojony w 12 pocisków w dwóch wyrzutniach.
Służba[edytuj | edytuj kod]
Głównym zastosowaniem jednostek projektu 1234 miało być zwalczanie okrętów nawodnych przeciwnika. Uzbrojenie przeciwlotnicze miało służyć jedynie do samoobrony. Po rozwiązaniu ZSRR, radzieckie okręty przeszły 26 lipca 1992 pod banderę Rosji, z wyjątkiem czarnomorskich, które przeszły 12 czerwca 1997. Większość okrętów została wycofana ze służby w WMF RF w latach 90 XX w.
- 25 marca 1986 libijska korweta typu Nanuchka II "Ean Zaquit" została zatopiona pociskiem przeciwokrętowym Harpoon wystrzelonym z amerykańskiego samolotu Grumman A-6 Intruder, a druga "Ean Mara" została uszkodzona (remontowana następnie do 1991 w Leningradzie, ponownie weszła do służby jako "Tariq Ibn Ziyad"[2])
- 16 kwietnia 1987 radziecka korweta typu Nanuchka I "Musson" podczas ćwiczeń na Morzu Japońskim nie zdołała strącić rakiety P-15 wystrzelonej jako latający cel dla pocisków przeciwlotniczych systemu Osa, po czym P-15 naprowadziła się na korwetę i ją trafiła. Rakieta była nieuzbrojona, lecz uderzenie i pożar paliwa spowodowały zatonięcie okrętu, na którym zginęło 39 osób, w tym obserwujący ćwiczenia admirał R. Tiemirchanow[2].
- 10 sierpnia 2008 r. Miraż Floty Czarnomorskiej zaatakował pociskiem P-120 gruziński statek wodny P 21 Giorgi Toreli i go zatopił[3].
Okręty[edytuj | edytuj kod]
| Nazwa | Położenie stępki | Wodowanie | Wejście do służby | Przydział | Wycofanie |
|---|---|---|---|---|---|
| Projekt 1234 (Nanuchka I) | |||||
| Buria (Буря), do 1970 MRK-3 | 13. 01. 1967 | 18. 10. 1968 | 30. 09. 1970 | FCz | 11. 02. 1991 |
| Briz (Бриз), do 1970 MRK-7 | 05. 11. 1967 | 10. 10. 1969 | 31. 12. 1970 | FCz, FOS | 29. 10. 1992 |
| Wichr (Вихрь) | 21. 08. 1967 | 22. 07. 1970 | 30. 09. 1971 | FCz, FOS | 05. 07. 1994 |
| Wołna (Волна) | 27. 09. 1968 | 20. 07. 1971 | 31. 12. 1971 | FB, FP | 30. 06. 1993 |
| Grad (Град) | 29. 11. 1967 | 30. 04. 1972 | 30. 09. 1972 | FB | 30. 06. 1993 |
| Groza (Гроза) | 09. 01. 1969 | 26. 07. 1972 | 26. 12. 1972 | FB, FCz | 1992 |
| Grom (Гром) | 01. 10. 1969 | 29. 10. 1972 | 28. 12. 1972 | FB, FCz | 24. 05. 1995 |
| Zarnica (Зарница) | 27. 07. 1970 | 28. 04. 1973 | 18. 09. 1973 | FCz | w służbie 1998 |
| Mołnija (Молния) | 30. 09. 1971 | 27. 08. 1973 | 28. 12. 1973 | FB | ? |
| Szkwał (Шквал) | 17. 05. 1972 | 28. 12. 1973 | 14. 06. 1974 | FB | 1988 rezerwa |
| Zaria (Заря) | 18. 10. 1972 | 18. 05. 1974 | 28. 09. 1974 | FP | 05. 07. 1994 |
| Mietiel (Метель) | 19. 02. 1973 | 10. 08. 1974 | 08. 12. 1974 | FP | 16. 03. 1998 |
| Sztorm (Шторм) | 20. 10. 1973 | 03. 03. 1975 | 15. 06. 1975 | FB | 16. 03. 1998 |
| Raduga (Радуга) | 16. 01. 1974 | 20. 06. 1975 | 01. 12. 1975 | FB | 05. 07. 1994 |
| Burun (Бурун) | 1975 | 1977 | 30. 12. 1977 | FP, FB | ? |
| Cykłon (Циклон) | 22. 09. 1973 | 24. 05. 1977 | 31. 12. 1977 | FOS | 17. 01. 1995 |
| Wietier (Ветер) | 27. 02. 1976 | 21. 04. 1978 | 30. 09. 1978 | FP | 04. 08. 1995 (być może pr.1234.1?) |
| Ajsbierg (Айсберг) | 11. 11. 1976 | 20. 04. 1979 | 30. 09. 1979 | FP | ? (być może pr.1234.1?) |
| Tucza (Туча) | 04. 05. 1977 | 29. 04. 1980 | 31. 07. 1980 | FP | w służbie 1995 (być może pr.1234.1?) |
| Musson (Муссон) | 14. 07. 1975 | 01. 07. 1981 | 30. 12. 1981 | FOS | zatonął 16. 4. 1987 |
| Uragan (Ураган) (II) | 01. 08. 1980 | 27. 05. 1983 | 30. 09. 1983 | FP | ? (być może pr.1234.1?) |
| Projekt 1234.1 (Nanuchka III) | |||||
| Tajfun (Тайфун) | 10. 05. 1974 | 14. 08. 1979 | 30. 12. 1979 | FOS | 04. 08. 1995 |
| Zyb’ (Зыбь), od 1982 Komsomoliec Mordowii (Комсомолец Мордовии), od 1992 Sztil (Штиль) | 28. 06. 1976 | 23. 10. 1978 | 31. 12. 1978 | FCz | w służbie 1997 |
| Priboj (Прибой) (II) | 25. 11. 1978 | 20. 04. 1984 | 30. 11. 1984 | FP | ? |
| Smiercz (Смерч) | 16. 11. 1981 | 16. 11. 1984 | 30. 12. 1984 | FP | ? |
| Priliw (Прилив) (II) | 29. 04. 1982 | 26. 04. 1985 | 31. 10. 1985 | FB | ? |
| Liwien’ (Ливень), od 1987 XX Sjezd WŁKSM (XX Съезд ВЛКСМ), od 1992 Iniej (Иней) | 06. 07. 1983 | 05. 10. 1986 | 25. 12. 1987 | FOS | ? |
| Miraż (Мираж) | 30. 08. 1983 | 19. 08. 1986 | 30. 12. 1986 | FCz | w służbie 1997 |
| Mietieor (Метеор) | 13. 11. 1984 | 16. 09. 1987 | 31. 12. 1987 | BF | w służbie 1996 |
| Rasswiet (Рассвет) | 29. 09. 1986 | 22. 08. 1988 | 28. 12. 1988 | FP | w służbie 1995 |
| Zyb’ (Зыбь) (II) | 26. 08. 1986 | 28. 02. 1989 | 26. 09. 1989 | FB | ? |
| Giejzier (Гейзер) | 21. 12. 1987 | 28. 08. 1989 | 27. 12. 1989 | FB | ? |
| Moroz (Мороз) | 17. 02. 1985 | 23. 09. 1989 | 30. 12. 1989 | FOS | w służbie 1999 |
| Razliw (Разлив) | 01. 11. 1986 | 24. 08. 1991 | 31. 12. 1991 | FOS | w służbie 1999 |
| Passat (Пассат) | 27. 05. 1988 | 13. 06. 1990 | 06. 12. 1990 | FB | ? |
| Liwien’ (Ливень) (II) | 28. 09. 1988 | 08. 05. 1991 | 25. 10. 1991 | FB | ? |
| Pieriekat (Перекат) | 1988 | - | - | - | nieukończony |
| Projekt 1234.7 (Nanuchka IV) | |||||
| Nakat (Накат) | 04. 11. 1982 | 16. 04. 1987 | 30. 09. 1987 | FOS | ? |
Przydział: FB - Flota Bałtycka, FCz - Flota Czarnomorska, FOS - Flota Oceanu Spokojnego, FP - Flota Północna.
| Nazwa pierwotna | Położenie stępki | Wodowanie | Wejście do służby (ZSRR) | Los |
|---|---|---|---|---|
| Projekt 1234E (Nanuchka II) | ||||
| Uragan | 31. 05. 1974 | 16. 04. 1976 | 30. 09. 1976 | 1977 → Indie "Vijay Durg" |
| Priboj | 22. 01. 1975 | 02. 10. 1976 | 18. 02. 1977 | 1977 → Indie "Sindhu Durg" |
| Priliw | 23. 06. 1975 | 14. 04. 1977 | 20. 09. 1977 | 1978 → Indie "Hos Durg" |
| MRK-21 | 10. 03. 1978 | 28. 08. 1979 | 31. 12. 1979 | 04. 07. 1980 → Algieria "Ras Hamidou" |
| MRK-23 | 17. 08. 1978 | 31. 07. 1980 | 31. 10. 1980 | 09. 02. 1981 → Algieria "Salah Reis" |
| МRK-9 | 21. 04. 1979 | 10. 01. 1981 | 27. 05. 1981 | 1981 → Libia "Ean Mara" |
| MRK-22 | 04. 04. 1980 | 13. 08. 1981 | 30. 11. 1981 | 08. 05. 1982 → Algieria "Reis All" |
| МRK-24 | 20. 02. 1981 | 26. 03. 1982 | 31. 05. 1982 | 1983 → Libia "Ean Al Gazala" |
| MRK-25 | 27. 05. 1981 | 21. 07. 1982 | 31. 05. 1983 | 1984 → Libia "Ean Zara" |
| MRK-15 | 25. 03. 1983 | 31. 03. 1984 | 10. 09. 1984 | 1985 → Libia "Ean Zaquit", zatopiony 25. 03. 1986 |
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- (ros.) S.S. Bierieżnoj (С.С.Бережной): "Małyje protiwołodocznyje i małyje rakietnyje korabli WMF SSSR i Rossiji" (Малые противолодочные и малые ракетные корабли ВМФ СССР и России), seria Morskaja Kollekcja nr 2/2001
- Maciej Nałęcz, Rosyjska korweta Nanuchka, NTW nr 10/1994, ISSN 1230-1655
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b 20 okrętów pr.1234 i 16 pr.1234.1 według [1]. Część publikacji podaje liczby 18 okrętów proj. 1234 i 17 proj. 1234.1.
- ↑ a b Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 3. Rakietnyje katiera wstupajut w boj. „Tiechnika i Woorużenije”. 9/2007, s. 24-25, wrzesień 2007. (ros.).
- ↑ [Analiza] Paweł Nowiński: Konflikt Gruzińsko-Rosyjski o Osetię Południową w 2008 r. (cz. III) | Eastbook.eu [online], www.eastbook.eu [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-22] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- [http://www.fas.org/man/dod-101/sys/ship/row/rus/1234.htm www.fas.org] (ang.)