Kosmatka gajowa
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
 Kosmatka gajowa przed kwitnięciem | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | jednoliścienne | |
| Rząd | wiechlinowce | |
| Rodzina | sitowate | |
| Rodzaj | kosmatka | |
| Gatunek | kosmatka gajowa | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Luzula luzuloides (Lam.) Dandy & Wilmott J. Bot. 76: 352 1938[2] | ||
| Synonimy | ||
| ||
Kosmatka gajowa (Luzula luzuloides) – gatunek rośliny należący do rodziny sitowatych (Juncaceae). Występuje jako gatunek rodzimy w Europie środkowej na południe od Morza Północnego i Bałtyku. Zawleczony na Półwysep Skandynawski, do Wielkiej Brytanii i Ameryki Północnej[3]. W Polsce spotykany na całym obszarze, w górach aż po piętro halne, gdzie jest rośliną dość pospolitą, na niżu rzadko w kwaśnych buczynach.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Bylina. Pędy wyrastają z pełzającego i rozgałęziającego się kłącza tworząc luźne kępy. Łodyga osiąga do 60, rzadziej do 80 cm wysokości[4].
- Liście
- Odziomkowe skupione są w różyczce, łodygowe są skrętoległe. Pochwy liściowe są zamknięte i silnie, gęsto owłosione w gardzieli włosków. Blaszka liściowa jest równowąska o szerokości od 3 do 6 mm, dłuższa od międzywęźli zwykle do 25–30 cm długości). Najwyższy liść (podsadka) jest podobnej długości jak kwiatostan lub od niego dłuższy. Na brzegu liście są silnie owłosione przylegającymi i długimi włoskami[4] (liście odziomkowe są silniej owłosione od łodygowych[5]). Koniec blaszki liściowej zaostrzony[6].
- Kwiaty
- Zebrane są w kwiatostan w formie baldachowatej rozrzutki. Wyrastają w skupieniach po 2–6 na wzniesionych szypułkach. Osiągają 2,5 do 3,5 mm długości. Składają się z 6 lancetowatych i ostrych listków okwiatu (te z zewnętrznego okółka są nieco krótsze[7]), białawych (u podgatunku luzuloides) lub brązowawych (u podgatunku cuprina). Szyjka górnego słupka zwieńczona jest trzema nitkowatymi znamionami. Pręcików jest sześć i są one krótsze od okwiatu[4].
- Owoc
- Torebka ciemnobrązowa, błyszcząca i trójbocznie stożkowata. Podobnej długości jak okwiat[4]. Nasiona lśniąco brązowe, o długości 1,2–1,4 mm[8] z elajosomem[9][6].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do lipca[4]. Roślina jest wiatropylna, a nasiona rozsiewane są przez mrówki (myrmekochoria).
- Występuje na ubogich glebach kwaśnych w suchych lasach liściastych i iglastych, na śródleśnych polanach i łąkach do 2000 m n.p.m.[9]
- W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla zespołu (ChAss.) kwaśnej buczyny górskiej Luzulo luzuloidis-Fagetum i związku (ChAll) Fagion sylvaticae (lasy bukowe). Odmiana cuprina jest gatunkiem charakterystycznym dla wysokogórskich traworośli ze związku Calamagrostion[10].
- W przypadku lepszego dostępu do światła – silnie się rozprzestrzenia, co wobec bardzo zwartego systemu korzeniowego stanowić może utrudnienie dla naturalnego odnowienia lasu[11].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Stosowana jako roślina okrywowa na stanowiskach słonecznych lub półcienistych. Wymaga gleb wilgotnych lub umiarkowanie suchych. Zalecana do uprawy do 4 strefy mrozoodporności[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).
- ↑ a b Luzula luzuloides (Lam.) Dandy & Wilmott. W: The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-11-16].
- ↑ Luzula luzuloides (White Wood-rush). W: Online Atlas of the British & Irish Flora [on-line]. [dostęp 2014-11-17].
- ↑ a b c d e L. Witkowska-Żuk: Flora Polski. Atlas roślinności lasów.. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2008, s. 470–471. ISBN 978-83-7073-649-1.
- ↑ Luzula luzuloides subsp. luzuloides. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-11-17].
- ↑ a b Luzula luzuloides (Lam.) Dandy & Wilmott. W: e-monocot.org [on-line]. [dostęp 2014-11-17].
- ↑ a b Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K-Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 565. ISBN 978-83-7506-846-7.
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1986, s. 822. ISBN 83-01-05287-2.
- ↑ a b Grau, Kremer, Moseler, Rambold, Triebel: Trawy. Warszawa: GeoCenter, 1984, s. 188. ISBN 83-7129-701-7.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 139, 154, 155. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Bolesław W. Alexandrowicz: Roślinność dna lasu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1951, s. 39.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):