Koszelewo (obwód grodzieński)
Państwo | |
---|---|
Obwód | |
Rejon | |
Sielsowiet |
Koszelewo |
Populacja (2009) • liczba ludności |
|
Nr kierunkowy |
+375 1597 |
Kod pocztowy |
231401 |
Tablice rejestracyjne |
4 |
Położenie na mapie Białorusi | |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego | |
53°32′04,9″N 25°43′20,9″E/53,534694 25,722472 |
Koszelewo (biał. Кашалева; ros. Кошелево) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie nowogródzkim obwodu grodzieńskiego, około 10 km na południowy zachód od Nowogródka.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Koszelewo od co najmniej XVII wieku było dziedzictwem rodziny Dunin-Rajeckich herbu Łabędź. Najdawniejszymi właścicielami majątku byli Bogusław i Katarzyna z Obuchowiczów. Ich synami i dziedzicami majątku byli Stanisław, Kazimierz, Dionizy i Wiktor. Ostatnim męskim właścicielem Koszelewa z tego rodu był w XIX wieku Franciszek Dunin-Rajecki, marszałek nowogródzki. Miał on co najmniej czworo dzieci: syna, Ottona, który zmarł w wieku osiemnastu lat, i trzy córki: Aleksandrę Wilhelminę (1819–1881), która odziedziczyła majątek, ale zmarła bezdzietnie, Ludwikę i Józefinę Marię (1814–1877), żonę Kazimierza Umiastowskiego (1804–1863). Po śmierci Aleksandry majątek odziedziczył Władysław Umiastowski (1834–1905), syn Kazimierza i Józefiny. Po śmierci Władysława bezdzietna wdowa po nim Janina (1860–1941) z hrabiów Ostroróg-Sadowskich przekazała cały odziedziczony majątek (kilkanaście tysięcy hektarów) na cele społeczne: założyła „Żemłosławską Fundację Naukową” przy Uniwersytecie Wileńskim oraz w testamencie ustanowiła „Fondazione Romana Marchesa J.S. Umiastowska” – działającą po dziś w Rzymie fundację fundującą stypendia na staże zagraniczne polskich naukowców[1]. Po 1920 roku majątek został przejęty przez Państwo Polskie w celu przymusowej parcelacji[2].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Koszelewo, wcześniej należące do województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazło się na terenie powiatu nowogródzkiego (ujezdu) guberni mińskiej Imperium Rosyjskiego[3].
W 1913 r. w Koszelewie urodził się ks. prał. dr hab. Władysław Hładowski, rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Drohiczynie w latach 1957–1988. W latach 1921–1925 uczęszczał do szkoły powszechnej w Koszelewie[4][5].
Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Koszelewo wróciło do Polski, zostało siedzibą gminy Kuszelewo w powiecie nowogródzkim województwa nowogródzkiego, od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[6].
Dawny dwór
[edytuj | edytuj kod]Dwór w Koszelewie został wybudowany najprawdopodobniej w XVIII wieku. Został wyremontowany przez Franciszka Dunin-Rajeckiego. Był to parterowy dom zbudowany na planie czworokąta. Z obu stron (frontowej i ogrodowej) miał portyki, każdego trójkątne szczyty były wsparte dwiema parami kolumn. Dom był przykryty wysokim, gładkim, gontowym czterospadowym dachem z trzema symetrycznie usytuowanymi kominami[2].
Nieopodal domu stało kilka XIX-wiecznych budowli, w tym dworski pawilon teatralny (urządzane w nim widowiska słynne były w całej okolicy[2]), stary lamus o ciekawej architekturze[7], altana-kapliczka w parku, na wzgórku; stał w niej stary krzyż[2][7].
W dwudziestoleciu międzywojennym we dworze działała szkoła[7]. W czasie II wojny światowej dom uległ zniszczeniu[7], prawdopodobnie również pozostałe zabudowania.
Majątek w Koszelewie jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
-
Dwór
-
Oficyna
-
Pawilon teatralny
-
Lamus
-
Kapliczka
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Fondazione Romana Marchesa J.S. Umiastowska. 2014-03-14. [dostęp 2015-11-08].
- ↑ a b c d e Koszelewo, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 231–233, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
- ↑ Koszelewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 483 .
- ↑ Lata wierności Bogu i Kościołowi [online], niedziela.pl [dostęp 2020-05-27] (pol.).
- ↑ Swoim życiem łączył dzieje diecezji pińskiej i drohiczyńskiej [online], niedziela.pl [dostęp 2020-05-27] (pol.).
- ↑ Koszelewo na stronie Radzima.net. [dostęp 2015-11-08].
- ↑ a b c d Кашалева na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-11-08]. (biał.).