Koszyce (województwo małopolskie)

Koszyce
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Rynek w Koszycach
Herb
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	proszowicki
Gmina	Koszyce
Prawa miejskie	1374–1869 i od 2019
Burmistrz	Stanisław Rybak
Powierzchnia	3,25 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość	778 239,4 os./km²
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	32-130
Tablice rejestracyjne	KPR
Położenie na mapie gminy Koszyce Koszyce
Położenie na mapie Polski Koszyce
Położenie na mapie województwa małopolskiego Koszyce
Położenie na mapie powiatu proszowickiego Koszyce
50°10′13″N 20°34′23″E
SIMC	0244630
Urząd miejski Elżbiety Łokietkówny 14 32-130 Koszyce
Strona internetowa

Koszyce – miasto w południowej Polsce położone w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Koszyce, której jest siedzibą. Położone przy skrzyżowaniu DK79 i DW768.

Były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego, należące do wielkorządców krakowskich w powiecie proszowickim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku. Prawa miejskie w latach 1374–1869 oraz ponownie od 1 stycznia 2019.

Integralne części miasta to: Podgaje Koszyckie i Przedmieście.

Historia

Miejscowość położona była w dobrach królewskich, stanowiła uposażenie wielkorządcy krakowskiego i nosiła nazwę Koszyczki. Pierwsza wzmianka o Koszycach w źródłach pochodzi z 1328 roku. Przez Koszyce, położone przy przeprawie przez Szreniawę, przebiegał szlak handlowy z Krakowa i Bochni przez Wiślicę na Ruś Kijowską. 26 czerwca 1374 r. królowa Elżbieta Łokietkówna nadała Koszycom, posiadającym już uprzednio prawa miejskie, prawo magdeburskie i przywilej targów w poniedziałki. Przywileje lokacyjne były wzorowane na krakowskich. Miasto było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym. 4 kwietnia 1421 r. Koszyce powtórnie były lokowane na prawie magdeburskim przez króla Władysława Jagiełłę i otrzymały przywilej odbywania 8-dniowego jarmarku 22 lipca i targów we wtorki. W mieście znajdowała się komora królewska, która pobierała myto od wozów i pędzonego bydła. W pobliżu Koszyc znajdował się port rzeczny na Wiśle w Morsku. W 1563 r. w mieście znajdowały się 83 domy, 13 jatek rzeźniczych oraz łaźnia. W mieście handlowano zbożem, upowszechniła się stosowana tu miara korzec koszycki, równy 1/4 korca krakowskiego (55 kg żyta lub 57 kg pszenicy). Z 1564 r. pochodzi wzmianka o istnieniu ratusza. W 1579 r. w Koszycach działało 86 warsztatów rzemieślniczych.

Upadek miasta nastąpił od XVII wieku. Spustoszenia dokonała zaraza z 1654 r., podczas której zmarło m.in. 40 miejscowych mistrzów cechowych. Dzieła zniszczenia dopełnił potop szwedzki. W tym okresie z 77 rzemieślników pozostało 18. W 1664 r. Koszyce miały zaledwie 432 mieszkańców i znajdowały się tu 52 domy. W kolejnych latach miasto jeszcze bardziej podupadło, mieszkańcy musieli odrabiać pańszczyznę na folwarku w pobliskich Kucharach.

W XVIII wieku sytuacja miasta uległa poprawie. Stało się ono ważnym ośrodkiem rzemieślniczym. Rozwijało się przede wszystkim sukiennictwo. W 1827 r. miasto miało 628 mieszkańców. Po powstaniu styczniowym 1 czerwca 1869 r. car odebrał Koszycom prawa miejskie. W ramach represji za udział mieszkańców w powstaniu, rosyjskie władze przeniosły także siedzibę gminy do miejscowości Filipowice. Pod koniec XIX w. ok. 40% mieszkańców stanowili Żydzi, którzy mieli własną gminę wyznaniową i dużą synagogę. W 1931 r. Koszyce stały się ponownie siedzibą gminy.

Podczas II wojny światowej, w dniu 6 września 1939 w Koszycach stacjonował sztab Armii „Kraków” gen. Szyllinga, wkrótce potem miejscowość dostała się pod okupację niemiecką. Latem 1944 r. w rejonie Koszyc toczyły się walki partyzanckie w ramach istnienia tzw. Republiki Pińczowskiej. W Koszycach funkcjonował wówczas Polski Zarząd Poczt i Telekomunikacji Obwodu Pińczowskiego AK. Koszyce zajęła armia sowiecka w styczniu 1945 roku, kończąc okupację niemiecką.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

W maju 2011 w czasie prac przy budowie wodociągu w Koszycach odkryto zbiorowy grób z okresu neolitu z prawie 3 tysięcy lat p.n.e.. Pozostawili go przedstawiciele ludu należącego do kultury amfor kulistych. W grobie znaleziono 15 osób zamordowanych kamiennymi siekierami, należących prawdopodobnie do jednej rodziny; wiek kości ustalono na 4830–4726 lat.

Konsultacje lokalne w sprawie nadania statusu miasta (2017-18)

1 grudnia 2017 roku Rada Gminy Koszyce postanowiła przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami gminy w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości statusu miasta. Konsultacje społeczne przeprowadzone zostały od 20 grudnia 2017 roku do 30 stycznia roku następnego. Wyniki prezentowały się następująco:

• gmina Koszyce (frekwencja 68,8% = 3180 osób):
  • za 73%,
  • przeciw 21%;
  • wstrzymało się 6%;
• miejscowość Koszyce (frekwencja 59,9% = 411 osób):
  • za 64,7%,
  • przeciw 25,8%;
  • wstrzymało się 9,5%;
• gmina Koszyce bez miejscowości Koszyce (frekwencja 70% = 2769 osób):
  • za 73,7%,
  • przeciw 20,4%;
  • wstrzymało się 5,9%.

Tadeusz Polak, pełnomocnik do spraw konsultacji, złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na podjętą uchwałę Rady Gminy Koszyce Nr XVII/159/2017 z 1 grudnia 2017 roku w sprawie przeprowadzenia konsultacji jako naruszającą przepisy prawa, wnosząc o stwierdzenie nieważności skarżonej uchwały. Skarga ta została odrzucona przez sąd administracyjny. 1 stycznia 2019 status miasta został przywrócony.

Zabytki

• Park w Koszycach – został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
• Kościół pw. św. Marii Magdaleny z 1881 r. wzniesiony w miejsce zniszczonej w pożarze drewnianej świątyni z XV wieku. Budowla jednonawowa z prezbiterium oddzielonym od nawy arkadą. Na ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII wieku.

Współpraca

Miasta partnerskie:

• Crisolles, Francja
• Zaleszczyki, Ukraina
• Derecske, Węgry

Zobacz też

• Koszyce na Słowacji, Koszyce Małe, Koszyce Wielkie, Książnice Wielkie
• Synagoga w Koszycach
• Cmentarz żydowski w Koszycach
• Przyczółek baranowsko-sandomierski

Bibliografia

• "Miasta polskie w Tysiącleciu", przewodn. kom. red. Stanisław Pazyra, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków, 1965–1967
• Ryszard Stojek (red.): Gmina Koszyce, wyd. gmina Koszyce, 2009, ​ISBN 978-83-901624-2-3​

Linki zewnętrzne

• Koszyce (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 489 .