Koszykarz peruwiański
Asthenes virgata[1] | |||
(P.L. Sclater, 1874) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
koszykarz peruwiański | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
Zasięg występowania | |||
Koszykarz peruwiański[5] (Asthenes virgata) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej – endemicznie w Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał angielski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1874 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”, na podstawie okazu złowionego przez Konstantego Jelskiego i dostarczonego z Warszawy przez Władysława Taczanowskiego. Autor nadał ptakowi nazwę Synallaxis virgata, a jako miejsce typowe podał Junín w prowincji Junín w środkowym Peru[3][6]. Badania molekularne opublikowane w 2011 roku wykazały, że koszykarz peruwiański jest najbliżej spokrewniony z koszykarzem smugosternym Asthenes maculicauda i koszykarzem kreskowanym Asthenes flammulata[7]. Koszykarz peruwiański jest gatunkiem monotypowym[2][8][9].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Asthenes: gr. ασθενης asthenes „nieistotny, mało znaczący”, od negatywnego przedrostka α- a-; σθενος sthenos „siła, moc”[10].
- virgata: łac. virga pasemkowaty, paskowaty[11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Mały ptak o ciemnobrązowych tęczówkach. Dziób długi i cienki, żuchwa w kolorze rogowym, a górna szczęka z szarawo-różowawymi odcieniami. Nogi i stopy oliwkowe. Góra głowy czarna z pomarańczowobrązowymi przebarwieniami. Górna część szyi i grzbiet czarne z płowymi jasnymi przebarwieniami, układającymi się w podłużne pręgi. Dolna część grzbietu, zad i pokrywy nadogonowe brązowe lub oliwkowobrązowe. Ogon długi, wyraźnie stopniowany, dwie pary centralnych sterówek są najdłuższe i są brudnobrązowe, kolejna para beżowo-ruda, a pozostałe sterówki rude z brązowawymi obrzeżami. Pokrywy skrzydeł głównie oliwkowobrązowe, z czarnymi i rudymi przebarwieniami. Dolne części ciała jaśniejsze, kremowo-brązowawe z oliwkowymi przebarwieniami. Na podgardlu płowa plama. Nie występuje dymorfizm płciowy. Młode osobniki nie zostały opisane. Długość ciała 17,5–18 cm, masa ciała jednego zważonego samca – 22 g[12].
Wymiary szczegółowe[13]:
Samica | Samiec | |
---|---|---|
Długość skrzydła (mm) | 69 | 72–76 |
Długość ogona (mm) | 77 | 79–88 |
Długość dzioba (mm) | 17 | 16–18 |
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Koszykarz peruwiański występuje w bardzo zawężonym obszarze w górach środkowego i południowego Peru. Jego zasięg rozciąga się na północ do północno-zachodniej części regionu Junín i przyległych obszarów regionów Pasco i Lima, a na południe przez regiony Ayacucho, Cuzco i Apurímac do północno-wschodniego Puno[12]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 98,1 tys. km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości od 3250 do 4500 m n.p.m.[14] (3300 do 4600 m n.p.m. według Birds of the World)[12].
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Jego głównym habitatem są wysokie, wilgotne kępy traw, niekiedy obszary z luźno rozmieszczonymi krzewami w pobliżu lasów Polylepis[a]. Czasami spotykany jest na skalistych obszarach, gdzie występują tylko kępy traw[12]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[14]. Ptak ten występuje pojedynczo lub w parach. Nie ma informacji o diecie tego gatunku, prawdopodobnie składa się głównie z owadów. Ptak ten podejmuje pokarm głównie z ziemi w trawach[12].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Nie ma informacji o rozmnażaniu tego gatunku. Także gniazda i jaja tych ptaków nie zostały dotychczas opisane[12].
Status
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN koszykarz peruwiański jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[4]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo. BirdLife International nie ocenia trendu liczebności populacji z powody braku wystarczających danych do jego oszacowania[14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Lasy Polylepis są to formacje leśne, których górna granica występowania przewyższa 5000 m n.p.m., znacznie powyżej naturalnego poziomu występowania innych lasów. Składają się głównie z drzew rodzaju Polylepis, krzewów i traw. Drzewa Polylepis są sękate i mają zazwyczaj niewielką wysokość (chociaż pewne gatunki osiągają wysokość przekraczającą 10 m), szorstką i grubą wielowarstwową korę. Tworzą zarówno gęste skupiska, jak i niewielkie kępy drzew.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Asthenes virgata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-09-29] .
- ↑ a b Denis Lepage , Junin Canastero Asthenes virgata [online], Avibase [dostęp 2024-09-28] (ang.).
- ↑ a b Asthenes virgata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: FURNARIIDAE Gray,GR, 1840 - GARNCARZOWATE - HORNEROS, FOLIAGE-GLEANERS AND SPINETAILS (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-09-28].
- ↑ Osbert Salvin , Descriptions of three new Species of the Genus Synallaxis., „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1874, s. 445 (ang.).
- ↑ Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI: 10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x .
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-09-28]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson , PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-08-15] (ang.).
- ↑ Asthenes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-09-28] (ang.).
- ↑ virgata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-09-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f Schulenberg, T.S.: Junin Canastero Asthenes virgata, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-09-28]. (ang.).
- ↑ C. Vaurie , Taxonomy and geographical distribution of the Furnariidae (Aves, Passeriformes), „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 166, 1980, s. 170 .
- ↑ a b c Species factsheet: Junin Canastero Asthenes virgata [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-09-28] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].