Przejdź do zawartości

Koszykarz peruwiański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Koszykarz peruwiański
Asthenes virgata[1]
(P.L. Sclater, 1874)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

garncarzowate

Podrodzina

ogończyki

Rodzaj

Asthenes

Gatunek

koszykarz peruwiański

Synonimy
  • Synallaxis virgata P.L. Sclater[1][2]
  • Thripophaga virgata (P.L. Sclater)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Koszykarz peruwiański[5] (Asthenes virgata) – gatunek małego ptaka z rodziny garncarzowatych (Furnariidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowejendemicznie w Peru. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał angielski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1874 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”, na podstawie okazu złowionego przez Konstantego Jelskiego i dostarczonego z Warszawy przez Władysława Taczanowskiego. Autor nadał ptakowi nazwę Synallaxis virgata, a jako miejsce typowe podał Junín w prowincji Junín w środkowym Peru[3][6]. Badania molekularne opublikowane w 2011 roku wykazały, że koszykarz peruwiański jest najbliżej spokrewniony z koszykarzem smugosternym Asthenes maculicauda i koszykarzem kreskowanym Asthenes flammulata[7]. Koszykarz peruwiański jest gatunkiem monotypowym[2][8][9].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Asthenes: gr. ασθενης asthenes „nieistotny, mało znaczący”, od negatywnego przedrostka α- a-; σθενος sthenos „siła, moc”[10].
  • virgata: łac. virga pasemkowaty, paskowaty[11].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Mały ptak o ciemnobrązowych tęczówkach. Dziób długi i cienki, żuchwa w kolorze rogowym, a górna szczęka z szarawo-różowawymi odcieniami. Nogi i stopy oliwkowe. Góra głowy czarna z pomarańczowobrązowymi przebarwieniami. Górna część szyi i grzbiet czarne z płowymi jasnymi przebarwieniami, układającymi się w podłużne pręgi. Dolna część grzbietu, zad i pokrywy nadogonowe brązowe lub oliwkowobrązowe. Ogon długi, wyraźnie stopniowany, dwie pary centralnych sterówek są najdłuższe i są brudnobrązowe, kolejna para beżowo-ruda, a pozostałe sterówki rude z brązowawymi obrzeżami. Pokrywy skrzydeł głównie oliwkowobrązowe, z czarnymi i rudymi przebarwieniami. Dolne części ciała jaśniejsze, kremowo-brązowawe z oliwkowymi przebarwieniami. Na podgardlu płowa plama. Nie występuje dymorfizm płciowy. Młode osobniki nie zostały opisane. Długość ciała 17,5–18 cm, masa ciała jednego zważonego samca – 22 g[12].

Wymiary szczegółowe[13]:

Samica Samiec
Długość skrzydła (mm) 69 72–76
Długość ogona (mm) 77 79–88
Długość dzioba (mm) 17 16–18

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Koszykarz peruwiański występuje w bardzo zawężonym obszarze w górach środkowego i południowego Peru. Jego zasięg rozciąga się na północ do północno-zachodniej części regionu Junín i przyległych obszarów regionów Pasco i Lima, a na południe przez regiony Ayacucho, Cuzco i Apurímac do północno-wschodniego Puno[12]. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 98,1 tys. km². Występuje zazwyczaj w zakresie wysokości od 3250 do 4500 m n.p.m.[14] (3300 do 4600 m n.p.m. według Birds of the World)[12].

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Jego głównym habitatem są wysokie, wilgotne kępy traw, niekiedy obszary z luźno rozmieszczonymi krzewami w pobliżu lasów Polylepis[a]. Czasami spotykany jest na skalistych obszarach, gdzie występują tylko kępy traw[12]. Długość pokolenia jest określona na 3,8 roku[14]. Ptak ten występuje pojedynczo lub w parach. Nie ma informacji o diecie tego gatunku, prawdopodobnie składa się głównie z owadów. Ptak ten podejmuje pokarm głównie z ziemi w trawach[12].

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

Nie ma informacji o rozmnażaniu tego gatunku. Także gniazda i jaja tych ptaków nie zostały dotychczas opisane[12].

Status

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN koszykarz peruwiański jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern)[4]. Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo. BirdLife International nie ocenia trendu liczebności populacji z powody braku wystarczających danych do jego oszacowania[14].

  1. Lasy Polylepis są to formacje leśne, których górna granica występowania przewyższa 5000 m n.p.m., znacznie powyżej naturalnego poziomu występowania innych lasów. Składają się głównie z drzew rodzaju Polylepis, krzewów i traw. Drzewa Polylepis są sękate i mają zazwyczaj niewielką wysokość (chociaż pewne gatunki osiągają wysokość przekraczającą 10 m), szorstką i grubą wielowarstwową korę. Tworzą zarówno gęste skupiska, jak i niewielkie kępy drzew.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Asthenes virgata, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-09-29].
  3. a b Denis Lepage, Junin Canastero Asthenes virgata [online], Avibase [dostęp 2024-09-28] (ang.).
  4. a b Asthenes virgata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: FURNARIIDAE Gray,GR, 1840 - GARNCARZOWATE - HORNEROS, FOLIAGE-GLEANERS AND SPINETAILS (Wersja: 2023-12-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-09-28].
  6. Osbert Salvin, Descriptions of three new Species of the Genus Synallaxis., „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1874, s. 445 (ang.).
  7. Derryberry i inni, Lineage diversification and morphological evolution in a large-scale continental radiation: the Neotropical ovenbirds and woodcreepers (Aves: Furnariidae), „Evolution”, 65, 2011, s. 2973–2986, DOI10.1111/j.1558-5646.2011.01374.x.
  8. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Ovenbirds, woodcreepers. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-09-28]. (ang.).
  9. Alan P. Peterson, PASSERIFORMES FURNARIIDAE (incl. DENDROCOLAPTIDAE), Wersja 10.008 (2022.03.02) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-08-15] (ang.).
  10. Asthenes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-09-28] (ang.).
  11. virgata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-09-28] (ang.).
  12. a b c d e f Schulenberg, T.S.: Junin Canastero Asthenes virgata, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-09-28]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  13. C. Vaurie, Taxonomy and geographical distribution of the Furnariidae (Aves, Passeriformes), „Bulletin of the American Museum of Natural History”, 166, 1980, s. 170.
  14. a b c Species factsheet: Junin Canastero Asthenes virgata [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-09-28] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]