Kot błotny
| ||
| Felis chaus[1] | ||
| Schreber, 1777[2] | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | drapieżne | |
| Rodzina | kotowate | |
| Rodzaj | kot | |
| Gatunek | kot błotny | |
| Podgatunki | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
| ||
Kot błotny[4], chaus[5][6], kot bagienny, kot trzcinowy (Felis chaus) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych. Opisany w 1777 roku. Spokrewniony ze żbikiem europejskim. Jeden z dwóch kotów (obok kota nubijskiego) znanych z egipskich malowideł; był przez Egipcjan używany do polowania na ptaki. Przypomina budową kota domowego, lecz wyróżnia go maskujące umaszczenie.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 61–85 cm, długość ogona 20–31 cm; masa ciała dorosłych samców 5,7–12 kg, dorosłych samic 2,6–9 kg[7]; wysokość w kłębie to 40-50 cm. Na rozległym obszarze występuje w 9 podgatunkach (czy rasach geograficznych) różniących się ubarwieniem, długością sierści i wielkością. Zazwyczaj jest to kot o płowym (czasem rudawym lub rudobrązowym) ubarwieniu. Ma uszy z krótkimi pędzelkami (jak u rysia). Ogon czarno zakończony, puszysty, z wyraźnymi pierścieniami. Z pyska przypomina kota domowego.
Żywi się głównie gryzoniami, ale także zającami, płazami, robakami[8] oraz ptakami, wężami, jaszczurkami i rybami.
Koty błotne potrafią nurkować (wykorzystują tę zdolność w celu złapania ryby bądź ucieczki przed psami lub ludźmi)[8].
Żyją średnio 14 lat[8]. Dojrzałość płciową osiągają po 1,5-2 latach.
Ciąża u samicy trwa około 66 dni, w miocie jest 3-5 młodych. Podczas rui samce wydają charakterystyczny dźwięk podobny do szczekania psa. Jest to jeden z niewielu gatunków kotów, u których samiec opiekuje się młodymi.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w dolnym Egipcie oraz od Azerbejdżanu i Iranu po Indie, Nepal, Cejlon i Półwysep Indochiński. Nie boi się ludzi i często osiedla się w pobliżu ich siedzib.
Zajmuje różne siedliska, jednak preferuje tereny stepowe, nadrzeczne i bagienne. Na Nizinie Lenkorańskiej w Azerbejdżanie występował w nadmorskich zaroślach i trzcinowiskach[9]. Zauważany jest również w gęstych dżunglach. Czasami spotyka się go w okolicach sztucznych stawów rybnych, zbiorników oraz sztucznie nawadnianych pól. Może również występować w suchych, otwartych lasach[10].
Są spotykane od poziomu morza aż po wysokość 2400 m n.p.m. w Himalajach[8].
Podgatunki[11][12][edytuj | edytuj kod]
- Felis chaus chaus – Iran, Pakistan, Afganistan, środkowa Azja
- Felis chaus affinis – Wietnam, Laos, Kambodża, Junnan, Himalaje
- Felis chaus fulvidina – Tajlandia, Mjanma
- Felis chaus furax – Irak, Syria
- Felis chaus kelaarti – południowe Indie[12], Sri Lanka
- Felis chaus kutas – środkowe Indie[12], Bangladesz
- Felis chaus maimanah
- Felis chaus nilotica – Egipt
- Felis chaus oxiana – południowo-zachodnia Rosja
- Felis chaus prateri – zachodnie Indie
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Poluje się na niego ze względu na ładne futro; na jedno damskie okrycie trzeba 12 skórek tego kota. W niektórych krajach jest także tępiony jako szkodnik.[potrzebny przypis]
Sytuacja prawna w poszczególnych krajach wygląda następująco[8]:
| Polowanie zabronione | Polowanie dozwolone | Status niejasny |
|---|---|---|
| Bangladesz, Chiny, Indie, Izrael, Pakistan, Tadżykistan, Tajlandia, Turcja | Bhutan, Gruzja, Laos, Liban, Nepal, Sri Lanka, Wietnam | Afganistan, Armenia, Azerbejdżan, Kambodża, Egipt, Iran, Irak, Kazachstan, Syria, Turkmenistan, Uzbekistan |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Felis chaus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. T. 3. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes, 1777, s. ryc. 110.B, tekst 414. (niem.)
- ↑ T.N.E. Gray, R.J. Timmins, D. Jathana, J.W. Duckworth, H. Baral & S. Mukherjee 2016, Felis chaus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2017-3 [dostęp 2018-04-04] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 135. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ K. Kowalski (red. naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 34, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 157. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ M.E. Sunquist & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 165. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
- ↑ a b c d e I. Ogurlu I, E. Gundogdu, I. C. Yildirim. Population status of jungle cat (Felis chaus) in Egirdir lake, Turkey. „Journal of Environmental Biology”. 31, s. 179-183, 2010-03-25 (ang.).
- ↑ Berg Lew Siemionowicz (tłum. Skirgiełło Alina, Straszewska Katarzyna): Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 231)
- ↑ M. E. Sunquist, F. C. Sunquist: Jungle Cat (Felis chaus). W: D. E. Wilson, R. A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. T. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 165. (ang.)
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Felis chaus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 29 sierpnia 2009]
- ↑ a b c Shomita Mukherjee, Anand Krishnan, Krishnapriya Tamma, Chandrima Home i inni. Ecology Driving Genetic Variation: A Comparative Phylogeography of Jungle Cat (Felis chaus) and Leopard Cat (Prionailurus bengalensis) in India. „PloS ONE”. 5 (10), 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0013724 (ang.).